روش های درمان دندان های از دست رفته

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

بد نیست که بدانید محل قرار گرفتن دندانها را فشارهای وارده از طرف لب، زبان و گونه تعیین میکنند. به عبارت دیگر دندانها در محلی قرار گرفتهاند که برآیند نیروهای وارده به آنها صفر است. از نظر سطوح قدامی - خلفی و جونده نیز وجود دندانهای دیگر دندان را محدود میسازد. یک دندان تا هنگامی به رویش و حرکت فعال خود ادامه میدهد تا به دندان مقابل برسد. ضمناً دندانهای خلفی تر تمایل به حرکت به سمت جلو دارند.

حال تجسم کنید که اگر یک دندان مثلاً اولین آسیای بزرگ فک پایین از دست برود چه اتفاقاتی ممکن است بیفتد؟ با از دست رفتن این دندان، مقداری از فضای حاصل از کشیده شدن آن با حرکت دندانهای مجاور (نه بطور کامل) اشغال میگردد. نتیجتاً فاصله ای بین دندانهای مجاور با دندان کناری شان ایجاد میگردد که علاوه بر گیر غذایی و احتمال بروز پوسیدگی، باعث آزردگی و بیماری لثه نیز میشود. ضمناً حرکت دندانهای مجاور بصورت کامل و بدنهای نبوده و با خم شدن و انحراف محوری آنها همراه است. ماحصل این خم شدن و ضرر حاصله، ایجاد بیماری لثه با بوجود آمدن پاکت لثهای (عمیق شدن شیار لثهای) در ناحیه زیر خم شدگی است. دیگر اینکه در صورت خم شدن، موقع جویدن غذا، نیرو در امتداد محور طولی دندان به آن وارد نشده و نیروی وارده مخرب خواهد شد. با کشیدن یک دندان تغییرات احتمالی فقط منحصر به فک مربوطه نبوده و نظم و آرایش دندانهای فک مقابل را نیز برهم میزند.

همانطوری که گفته شد دندانها تا هنگامی به رویش خود ادامه میدهند تا به دندان مقابل برسند. نتیجتاً دندان مقابل به سمت ناحیه کشیده شده شروع به رویش مینماید. این رویش اضافی علاوه بر اینکه از نظر زیبایی ناخوشایند است به علت مزاحمتی که در موقع حرکات طرفی فک ایجاد میکند، برای مفصل گیجگاهی فکی نیز مضر میباشد. باز هم مسئله به اینجا ختم نمیشود. اگر شکل یک دندان را در نظر بگیرید از قطر آن به سمت نوک ریشه کاسته میشود.

بدیهی است با رویش بیشتر یک دندان، قسمتی از آن که مجاور دندانهای کناری قرار میگیرد اینک باریکتر بوده و ایجاد فضا و فاصلهای را مینماید که محل گیر غذایی بوده و عوارضی چون پوسیدگی و بیماری لثه را بدنبال دارد. باید بدانید که با کشیدن دندان، استخوان نیز دستخوش تغییرات میگردد. استخوان هر فک از دو قسمت ساختمانی تشکیل شده است. یک قسمت آن استخوان اصلی بوده و بدنه اصلی فک میباشد، قسمت دیگر آن لانه دندانی بوده و دندانها را در بر میگیرد و وجود آن بسته به وجود دندانهاست.

اگر دندانی از دست برود و جایگزین نگردد این قسمت از استخوان تحلیل رفته و اگر در آینده نیازی به استفاده از دندانهای مصنوعی بصورت دست دندان باشد، به علت تحلیل شدید استخوان گیر آن کم شده، بیمار را اذیت نموده و یا غیر قابل استفاده میشود. در حالت طبیعی و سلامت، عمل جویدن غذا متناوباً با استفاده از دندانهای هر دو طرف فک صورت میگیرد. در صورت از دست دادن دندان یا دندانهایی در یک طرف دهان، یا بیمار از آن طرف فک کمتر استفاده نموده و یا اصلاً استفاده نمیکند. اگر از یک طرف فک استفاده نشود دندانها تمیز نشده و جرم میبندند و علاوه بر اینکه مستعد به پوسیدگی میشوند ناراحتی لثه هم افزوده میگردد؛ زیرا که غذا خوردن در تمیز شدن دندانها و حفظ سلامتی لثه مؤثر است. با عادت یک طرفه غذا خوردن تغییراتی بصورت سایش در سطح جونده ایجاد میگردد که در صورت شدت، ممکن است ایجاد ناقرینه گی در سطح جونده نموده و در شکل و قیافه شخص نیز تأثیر بگذارد. صورتهای مختلف پروتز ثابت عبارتند از:

امروزه دیگر دلیلی ندارد که فاصله بین دندانها یا دندانهای رنگ گرفته، بدشکل و کج خود را تحمل کنید. یک ونیر که روی دندانهای شما قرار داده میشود، اشتباه طبیعت و یا آسیب ناشی از یک صدمه را تصحیح کرده و به شما کمک میکند تا لبخندی زیبا داشته باشید. ونیرها نازک بوده و پوستههایی هستند که با مواد همرنگ دندان برای هرفرد، بطور خاص ساخته میشوند تا سطح جلویی دندانها را پوشش دهند. آنها معمولاً در لابراتوار و توسط تکنسین دندانساز، از روی مدلی که توسط دندانپزشک شما تهیه شده، ساخته میشوند. این یک درمان غیر قابل برگشت است، زیرا برای تطبیق پوسته ونیر روی دندان، لازم است مقدار کمی از مینای دندان برداشته شود. دندانپزشک ممکن است به شما توصیه کند که از بعضی غذاها و نوشیدنیها که ونیر شما را بدرنگ میکند،مثل چای و قهوه پرهیز کنید. گاهی ممکن است ونیر ترک بردارد یا دچار شکستگی شود ولی برای اغلب افراد، زیبایی حاصل از کاربرد آن بیشتر ارزش دارد.

شما ممکن است برای پوشاندن یک دندان و بازگرداندن شکل و اندازه طبیعی آن، نیازمند روکش باشید. یک روکش دندان، دندان شما را قویتر ساخته و ظاهر آن را بهبود میبخشد. وقتی میزان کافی از نسج دندان برای نگهداری یک پرکردگی وسیع باقی نمانده باشد، روکش میتواند آن دندان را بپوشاند. روکشها ممکن است برای اتصال یک بریج، محافظت از یک دندان ضعیف و یا ترمیم دندانی که قبلاً شکسته است، بکار روند. روکش درمان خوبی برای دندانهای بدرنگ و یا بدشکل است. همچنین برای پوشاندن یک ایمپلنت دندانی نیز استفاده میشود. اگر دندانپزشک شما روکش شدن دندان را توصیه میکند، احتمالاً به یکی از دلایل فوق میباشد تا به شما کمک کند دندانهایی سالم و لبخندی زیبا داشته باشید.

روکش کردن دندان در چه مواردی تجویز میگردد؟

دندانهایی که دارای پرکردگی های وسیع بوده، قادر به تحمل فشارهای جویدن نبوده و بسیار شکننده میباشند، پس ناچاراً باید روکش شوند.
دندانهایی که تاج آنها شکسته و یا مقدار نسج باقیمانده دندان گیر کافی برای پرکردگی نداشته باشد.
دندانی که به معالجه عصب نیاز پیدا میکند معمولاً دارای پوسیدگی وسیع و پیشرفتهای بوده و ابتدا به ساکن مقدار زیادی از نسج سالم مینا و عاج را از دست داده است، ثانیاً دندانپزشک برای دسترسی به عصب داخل ریشه ناچاراً مقداری از نسج سالم دندان را بر میدارد، ثالثاً دندان تغذیه داخلی خود را از دست داده و قدری خشک میگردد. رابعاً، دندان ممکن است بر اثر خونریزی داخلی و یا بیماری پالپ (عصب و بافت داخل دندان) تغییر رنگ داده باشد.

آیا دندانی که تاج آن کاملاً از بین رفته باشد امکان ترمیم آن میسر است؟

بله، در این موارد دندانپزشک از داخل ریشه دندان (بعد از معالجه عصب) قالب گیری بعمل آورده و وسیلهای را که پُست نامیده میشود، میسازد. پست بعداً به داخل ریشه دندان چسب خورده و قسمتی از آن به عنوان تاج بیرون میماند که بر روی آن روکش دندان سوار میگردد.
این روکشهای فولادی زنگ نزن به رنگ فلزی بوده و در موارد خاص با توجه به نظر دندانپزشک تجویز میشوند: ترمیم دندانهای شیری یا دائمی جوان با ضایعات پوسیدگی وسیع، ترمیم دندانهای با ناهنجاری ارثی، ترمیم پس از درمان ریشه دندان شیری یا دائمی که خطر شکستگی ساختمان تاج باقیمانده زیاد است، ترمیم دندان شکسته و ترمیم دندانها در افراد ناتوان یا کسانی که بهداشت دهان فوق العاده ضعیفی دارند و احتمال دارد سایر مواد در دهان آنها با شکست روبرو شود. روکش با مواد سمانی خاص به دندان چسبانده میشود و وجود آن هیچ مشکلی در لق شدن دندان شیری و رویش جانشین دائمی آن ایجاد نمیکند. در صورتی که روکش لق شده بود، بلافاصله به دندانپزشک مراجعه نمائید تا مجدداً آن را با دندان تطابق داده و سمان کند. لازم به ذکر است که بلع احتمالی روکش بسیار نادر بوده و در صورت وقوع معمولاً بدون هیچ مشکلی در عرض 10-7 روز دفع میگردد.

اگر شما یک یا چند دندان را از دست بدهید، دچار مشکل در جویدن و صحبت کردن میشوید. در این صورت بریج یکی از درمانهایی است که با جایگزینی دندانهای از دست رفته به حفظ شکل صورت و کاهش مشکلات جویدن کمک میکند. بریج ثابت، دندانهای از دست رفته را که بین دندانهای دیگر هستند، جایگزین میسازد و نمای زیبایی دارد. این نوع ترمیم ممکن است از طلا، آلیاژها، پرسلن (چینی) یا ترکیبی از این مواد باشد و به منظور ساپورت، به دندانهای مجاور که به آنها دندانهای پایه اطلاق میشود، باند شده یا به روکش روی آنها متصل میشود.

برخلاف بریجهای متحرک که میتوانید آنها را بیرون آورده و تمیز نمائید، یک بریج ثابت فقط توسط دندانپزشک میتواند برداشته شود. یک بریج ایمپلنت، دندانهای مصنوعی را مستقیماً به استخوان فک یا زیر لثه، بسته به نوع بریجی که دندانپزشک تجویز کند، متصل مینماید. بنابراین بسیار مهم است که دندانهای باقیمانده خود را تمیز و سالم نگهدارید. بریج؛ دندان جایگزین شونده به دندانهای کناری با استفاده از تراش آنها چسبانده میشود و غالباً از یک اسکلت فلزی روکش شده توسط چینی ساخته میشود.
اگر دندان یا دندانهایی از دست بروند و دندانهای کناری قادر به تحمل فشار باشند، بریج توصیه میشود. برای روکشهای فلزی میزان تراش کمتر بوده و برای روکش های چینی با اسکلت فلزی مقدار تراش بیشتر بوده و برای روکشهای تمام چینی اندکی بیشتر است. ضمناً سطح جونده در صورتی که قرار باشد با چینی پوشانده شود نیاز به تراش بیشتری دارد. مقداری از فضای حاصل از تراش دندان صرف اسکلت فلزی و مقداری صرف پوشاندن سیاهی رنگ فلز توسط مواد اوپک و بقیه آن صرف اضافه نمودن چینی مخصوص عاج و مینای دندان میگردد.

هیچ چیز جانشین دندانهای سالم نمیشود. ولی وقتی شما دندانی را به دلیل بیماری یا حادثه از دست دادهاید، بهتر است بدانید که راهی برای بازگرداندن لبخند زیبای شما وجود دارد. یک ایمپلنت دندانی ظاهر و احساسی شبیه دندان از دست رفتهتان به شما میدهد. دندانپزشک یک پایه یا فریم فلزی را زیر لثه شما قرار میدهد که درست شبیه ریشه یک دندان به استخوان فک متصل میشود. سپس دندانپزشک یک دندان جایگزین را روی ایمپلنت قرار میدهد به نحوی که شبیه وضعیت دندان اصلی خود شما به نظر آید. اغلب بیماران معتقدند، ایمپلنت مطمئن و با ثبات است و آن را جایگزین خوبی برای دندان از دست رفتهشان میدانند. ایمپلنتها میتوانند جایگزین یک یا چند دندان از دست رفته شوند. لازم به ذکر است که ایمپلنت نیاز به جراحی دارد، بنابراین بیماران باید از نظر کلی در سلامت بسر برند، لثههای سالم داشته و استخوان کافی جهت ساپورت ایمپلنت داشته باشند. در ضمن باید مقید به رعایت دقیق بهداشت دهان و ملاقاتهای مرتب با دندانپزشک باشند. ایمپلنت یا دندان کاشتنی تشکیل شده است از پایهای که عمدتاً از جنس فلز تیتانیوم بوده و توسط جراح در استخوان فک کار گذاشته شده و سپس بر روی آن دندان قرار میگیرد.

ابتدا جراحی جهت قرار دادن پایه ایمپلنت انجام میشود. جراحی تا چندین ساعت ممکن است طول بکشد و سپس حداکثر 6 ماه وقت لازم است تا استخوان حول این پایه رشد کرده و آن را محکم در برگیرد. بعضی ایمپلنتها نیاز به یک جراحی ثانویه دارند تا یک رابط (Post)، پایه را به دندان جایگزین متصل کند. در سایر انواع ایمپلنتها، پایه و رابط بهم متصل هستند و همزمان قرار داده میشوند. پس ازچندین هفته که لثه ها بهبود یافتند، مرحله بعد شروع میشود. دندانهای مصنوعی ساخته شده و به قسمت رابط پایه متصل میشوند. چون چندین بار امتحان دندانهای مصنوعی جهت تنظیم دقیق وضعیت آنها لازم است، این مرحله ممکن است یک یا دو ماه بطول بیانجامد. جراحی ایمپلنت ممکن است در مطب دندانپزشک (تحت بیحسی موضعی) و یا بیمارستان (تحت بیهوشی عمومی) انجام شود. داروهای ضد درد معمول و گاهی آنتی بیوتیک تجویز میشود. دندانپزشک دستورات لازم جهت نحوه رعایت بهداشت دهان و نوع رژیم غذایی را به شما خواهد داد.

این ماده بصورت اینله، انله، روکش و ونیرهای زیبایی استفاده میشود. ونیر پوسته بسیار نازکی از پرسلن است که میتواند جایگزین مینای دندان شود و یا بخشی از آن را میپوشاند. ترمیمهای پرسلن بطور خاصی مورد قبول و پسند عامه مردم هستند، زیرا رنگ و شفافیت آنها مشابه مینای دندان طبیعی است. این نوع ترمیم حداقل دو جلسه و گاهی بیشتر وقت نیاز دارد. ترمیم با پرسلن تحت کشش یا فشار مستعد شکستن است. مقاومت آنها بستگی به ضخامت کافی پرسلن و قدرت باند آن با دندان زیرین دارد. آنها نسبت به سایش بسیار مقاومند، اما اگر سطح پرسلن خشن باشد، به سرعت سبب سایش دندانهای مقابل میشود.
نوع دیگری از ترمیم غیر مستقیم است که بسیار قوی و با دوام بوده و در روکش یا بریج بکار میرود. این نوع ترمیم قویتر از پرسلن به تنهایی است. قسمت زیادی از دندان باید تراش داده شود تا این نوع ترمیم روی آن تطابق یابد. گرچه بسیار مقاوم به سایش میباشند، ترمیمهای پرسلن اگر سطح خشن داشته باشند، سبب سایش دندانهای طبیعی مقابل میگردند. ممکن است در ابتدای جایگذاری ترمیم کمی حساسیت به سرما یا گرما وجود داشته باشد. اغلب بیماران مشکلی با این نوع ترمیم ندارند، گرچه تعداد کمی نسبت به بعضی انواع فلز استفاده شده در ترمیم، حساسیت و آلرژی نشان داده اند.

آلیاژ طلا، حاوی طلا، مس و سایر فلزاتی است که ترمیمی قوی بصورت روکش یا بریج را بدست میدهد. آنها معمولاً برای اینله، انله، روکش و بریجهای ثابت استفاده میشوند. بسیار مقاوم به خوردگی و تیرگی رنگ هستند. مقاومت بالایی به شکستن و سائیدگی دارند و این امر موجب میگردد که دندانپزشک، حداقل میزان ساختمان دندان را حین تراش بردارد. آلیاژهای طلا مشکلی برای دندانهای مقابل ایجاد نکرده و بخوبی توسط بیماران تحمل میشوند. گرچه رنگ فلزی آنها شبیه نمای دندان طبیعی نیست.
آلیاژهای فلزی غیر قیمتی به رنگ نقره هستند و در روکش، بریج ثابت و دنچر پارسیل استفاده میشوند. آنها نسبت به خوردگی و تیرگی رنگ بسیار مقاومند و مقاومت بالایی به شکستگی و سایش دارند. رنگ فلزی آنها نمای دندان طبیعی را ندارد. بعضی بیماران ممکن است نسبت به فلزات، واکنش آلرژیک نشان دهند و در صورت کاربرد آنها ممکن است ابتدائاً حساسیت به سرما و گرما وجود داشته باشد.