ارتودنسی دندان یکی از تخصص های مهم در حوزه دندانپزشکی است که به اصلاح ناهنجاری های فکی و دندانی و همچنین اصلاح نامنظمی یا نامرتبی های دندان ها می پردازد. این رشته از دندانپزشکی شامل استفاده از ابزارها و تکنیک ها و مراحل مختلف درمانی است. هدف اصلی ارتودنسی دندان، اصلاح و بهبود موقعیت، ظاهر و عملکرد دندان ها و فک ها برای بهبود کیفیت زندگی افراد است. در این روش درمانی از وسایل ارتودنسی متنوعی استفاده می شود. استفاده از این وسایل با توجه به نوع و میزان ناهنجاری و بسته به تشخیص متخصص ارتودنسی صورت می گیرد. این وسایل و لوازم ارتودنسی هر کدام کاربرد خاص خود را داشته و در مراحل مختلفی از شروع تا پایان درمان استفاده می شوند. آشنایی با آنها قبل از درمان می تواند به بیمار کمک کند تا طول درمان بهتری داشته و نتیجه نهایی نیز بهتر و قابل قبول تر باشد. در ادامه با این وسایل و تجهیزات آشنا می شویم.

وسایل اصلی درمان ارتودنسی دندان

بریس ارتودنسی

بریس در ارتودنسی مجموعه ای از ابزار و قطعات مختلفی است که در اتصال با هم برای انجام کامل یک طرح درمان روی تعدادی از دندانها قرار می گیرد. اصلی ترین ابزارهای مورد استفاده در بریس، براکت و سیم ارتودنسی است؛ ولی با توجه به نوع و شدت ناهنجاری ممکن است ابزار دیگری نظیر بند، کش (الاستومر) و غیره در یک بریس به کار رفته باشد.

براکت ها

براکت ارتودنسی از اصلی ترین وسایل ارتودنسی است که در دو نوع فلزی و سرامیکی تولید می شوند. این ابزار توسط متخصص ارتودنسی بر روی دندان ها قرار گرفته و برای چسباندن آن از چسب یا سیمان مخصوص دندانپزشکی استفاده می شود. براکت به عنوان یک راهنما برای هدایت صحیح حرکت دندان ها عمل می کند و به همراه سیم ارتودنسی دو جزء اصلی بریس را تشکیل می دهند. براکت ها معمولا دارای یک یا دو شیار هستند که سیم ارتودنسی از میان آن رد شده و در محل مناسب تعیین شده توسط ارتودنتیست قرار می گیرد.

سیم ارتودنسی

سیم ارتودنسی از دیگر لوازم مورد نیاز در درمان ارتودنسی است که به منظور اعمال نیرو به دندان ها و جابجایی آنها استفاده می شود. سیم را به شکل قوس دندانی تغییر حالت داده و در داخل شیار براکت قرار می دهند تا با ایجاد حرکت در دندان ها، ناهنجاری ها اصلاح شوند.

بند ارتودنسی

برای نگهداشتن بریس از بند مخصوص که از مواد مصرفی ارتودنسی است استفاده می شود. بند یک حلقه فلزی از جنس فولاد (استیل) ضد زنگ است که متخصص ارتودنسی آن را دور دندان می بندد. بند ارتودنسی معمولا برای دندان های عقبی استفاده می شود و نسبت به براکت با استحکام بیشتری به دندان می چسبد.

کش ارتودنسی

کش ارتودنسی نوار لاستیکی کوچکی است که برای اصلاح روابط فک ها استفاده می شود. این وسیله در بخش های عقبی یا جلویی دندان و یا بین براکت های پایین و بالایی قرار می گیرد. در این صورت به دندان کمک می کند تا در مکان صحیح مستقر شود.

هوک یا قلاب ارتودنسی

هوک ارتودنسی یکی از وسایل ارتودنسی است که به شکل قلاب به براکت متصل است. از هوک به عنوان محلی برای اتصال کش یا الاستومر استفاده می شود.

پلاک ارتودنسی

پلاک ارتودنسی متحرک نوعی وسیله پلاستیکی سفت و سخت است که در روی دندان های فک بالا، دندان های فک پایین یا گاهی هر دو فک قرار می گیرد.

ابزارهای کمکی درمان ارتودنسی

فیس ماسک

فیس ماسک ارتودنسی دستگاهی با عملکرد ارتوپدیک در درمان های ارتودنسی است که برای اصلاح رشد ناهنجاری عقب بودن فک بالا در سنین رشد کودکان کمک می کند.

پیچ مینی اسکرو

مینی اسکرو ارتودنسی یک پیچ کوچک است که داخل استخوان فک قرار می گیرد. این پیچ به عنوان تکیه گاه عمل کرده و دندان را جابجا می کند.

مینی پلیت

مینی پلیت ارتودنسی یکی از تجهیزات تخصصی در درمان ناهنجاری های شدید فکی و دندانی محسوب می شود. این قطعه فلزی کوچک طی یک عمل جراحی در استخوان فک ثابت می شود و به عنوان یک نقطه اتکای قوی برای انتقال نیروهای ارتودنسی عمل می کند. مینی پلیت بیشتر در مواردی کاربرد دارد که جابه جایی دندان ها با درمان های معمول امکان پذیر نباشد و نیاز به اصلاحات پیچیده تری وجود داشته باشد. در مقایسه با مینی اسکرو، این وسیله برای استفاده طولانی مدت طراحی شده و پایداری بیشتری را در طول درمان فراهم می کند.

هدگیر ارتودنسی

هدگیر ارتودنسی یکی از ابزارهای خارج دهانی ارتودنسی است که به قسمتی از سر بیمار و بخش هایی از دندان های جلویی بیمار متصل می شود تا با ایجاد نیروی کشش در بخش جلویی دندان ها، سرعت رشد فک را کنترل کند. در واقع هدگیر ارتودنسی با ثابت نگاه داشتن دندان های عقبی و به حرکت درآوردن دندان های جلویی، کار می کند.

ریتینر یا نگهدارنده ارتودنسی

نگهدارنده ارتودنسی یا ریتینر ، ابزاری مخصوص است که پس از برداشتن براکت ها، برای حفظ یا نگه داشتن موقعیت دندان ها ساخته شده است. اگر نگهدارنده به درستی در دهان قرار داده شود، باعث تنظیم شدن براکت ها و نگه داشتن دندان های شما در عالی ترین شکل ممکن می شود.

بریس ارتودنسی

بریس ارتودنسی که به عنوان بریس دندان نیز شناخته می شوند، دستگاه های دندانی هستند که عمدتاً برای صاف کردن یا تراز دندان ها استفاده می شوند. آنها را می توان برای افرادی که دندان های کج و ناهنجار دارند، به کار برد.

وکس ارتودنسی

موم یا وکس ارتودنسی یکی از اقلام کاربردی و ضروری برای افرادی است که بریس دارند و با استفاده از آن می توان از سایش و آسیب دیدگی لثه و مخاط دهان توسط سیم ها و براکت های ارتودنسی جلوگیری کرد. این ابزار ساده، به کاهش ناراحتی و ایجاد حس راحتی در حین درمان ارتودنسی کمک می کند و نقش مؤثری در محافظت از بافت نرم دهان دارد.

کویل اسپرینگ یا فنر ارتودنسی

کویل اسپرینگ ارتودنسی یکی از ابزارهای مؤثر در درمان ارتودنسی است که وظیفه اصلی آن ایجاد فاصله مناسب یا حرکت کنترل شده دندان ها در مسیر اصلاحی می باشد. این فنرهای فلزی کوچک، معمولاً بین براکت ها یا سیم های ارتودنسی نصب می شوند و با اعمال فشار تدریجی، به تنظیم موقعیت دندان ها کمک می کنند. استفاده از کویل اسپرینگ نقش مهمی در منظم سازی چیدمان دندان ها و تسریع پیشرفت درمان ایفا می کند. بسته به نوع نیاز ارتودنسی، این فنرها در مدل های باز یا بسته مورد استفاده قرار می گیرند و هر کدام عملکرد خاص خود را دارند.

دستگاه هایرکس

دستگاه هایرکس در ارتودنسی روشی موثر برای گسترش عرض فک بالا و رفع شلوغی یا نامرتبی دندان ها می باشد. این دستگاه با افزایش تدریجی فضای قوس دندانی، علاوه بر ایجاد نظم بهتر در چیدمان دندان ها، به بهبود عملکردهایی مثل تنفس، تکلم و حتی فرآیند جویدن غذا کمک می کند. استفاده از هایرکس به خصوص در دوران رشد کودک، نتایج بهتری به همراه دارد و در بسیاری از موارد می تواند احتمال نیاز به جراحی های فک را در بزرگسالی کاهش دهد.

ابزارهای بهداشت دهان پس از ارتودنسی

استفاده از مسواک ارتودنسی، مسواک بین دندانی و نخ دندان ویژه ( سوپرفلاس )
خمیردندان و دهانشویه ها نقش کمک کننده دارند.
فلوراید جهت پیشگیری از پوسیدگی اهمیت بیشتری دارد.
در افرادی که التهاب لثه دارند استفاده از دهانشویه های خاص توصیه می شود.

مهمترین وسیله ارتودنسی کدام است ؟

ریتینرها از مهم ترین ابزارهای بعد از درمان در ارتودنسی هستند که در دو نوع ثابت و متحرک با توجه به شرایط بیمار استفاده می شوند. نام دیگر ریتینر نگهدارنده است و برای جلوگیری از بازگشت درمان ارتودنسی بهتر است که تا مدت های طولانی پس از اتمام درمان مورد استفاده قرار بگیرند.

نتیجه گیری

ارتودنسی از بهترین و کاربردی ترین روش ها برای اصلاح ناهنجاری های دندان است که افراد می توانند در سنین مختلف از آن استفاده کنند. در این روش درمانی از وسایل ارتودنسی متنوعی استفاده می شود. استفاده از این وسایل با توجه به نوع و میزان ناهنجاری و بسته به تشخیص متخصص ارتودنسی صورت می گیرد. این وسایل و لوازم ارتودنسی هر کدام کاربرد خاص خود را داشته و در مراحل مختلفی از شروع تا پایان درمان استفاده می شوند. وسایل و ابزار ارتودنسی مجموعه ای از ابزارها و تجهیزات پزشکی هستند که برای تشخیص، پیشگیری و درمان اختلالات و نقص های دندانی و فکی استفاده می شوند. ابزار ارتودنسی توسط ارتودنتیست ها (دندانپزشکان تخصصی در حوزه ارتودنسی) استفاده می شوند و هدف اصلی آنها بهبود قالب و ترتیب دندان ها و فک ها و بهبود عملکرد دهان و فک ها است.

نسخه اصلی مطلب انواع ابزارهای کمکی و وسایل اصلی ارتودنسی دندان را در سایت دکتر پدرام دانش کاظمی بخوانید.

---