دندان های سالم کودکان، نه تنها موجب زیبایی است، بلکه نقش بسزایی در سلامت و کیفیت زندگی آنها دارد. بهداشت دهان و دندان کودکان از جمله چالش هایی است که از طریق آموزش و مراقبت از دندان های شیری در کودکی آغاز می شود. اغلب والدین، به دلیل موقتی بودن دندان های شیری، به مراقبت از آنها توجه نمی کنند؛ اما در واقع، داشتن دندان های سالم در بزرگسالی با آغاز مراقبت از دندان های کودکی مرتبط است. فلوراید یکی از روش های مراقبتی حاوی مواد معدنی طبیعی است که خواص بسیار زیادی برای سلامتی دندان های کودکان دارد. فلوراید تراپی دندان کودکان می تواند از پوسیدگی دندان جلوگیری کرده و به تقویت و استحکام مینای دندان ها کمک کند.

فلوراید چیست؟

فلوراید یک ماده معدنی است که به طور طبیعی در غذا و آب یافت می شود. فلوراید تراپی دندان کودکان می تواند به تقویت مینای دندان و ترمیم سوراخ های ایجاد شده در آن با جایگزین کردن مواد معدنی از بین رفته در نتیجه گذشت زمان کمک کند. پس از اینکه دندانهای شما در معرض فلوراید قرار گرفت، مقاومت آنها در برابر اسید افزایش یافته و به این ترتیب امکان ایجاد پوسیدگی در آنها کاهش پیدا خواهد کرد.

فلوراید، ترکیبی است که به طور طبیعی در برخی منابع وجود دارد و می توان آن را به صورت مصنوعی نیز تولید کرد. در ادامه به برخی منابع طبیعی و مصنوعی فلوراید اشاره می کنم:

منابع طبیعی فلوراید

• آب های زیرزمینی: فلوراید به طور طبیعی در آب های زیرزمینی وجود دارد و غلظت آن ممکن است بسته به منطقه جغرافیایی متفاوت باشد.
• مواد معدنی: معادن فلوراید شامل منابعی مانند سدیم فلوراید است.
• خاک: غلظت فلوراید در خاک ها نیز می تواند متغیر باشد و برخی مناطق خاک های غنی از فلوراید دارند.

منابع مصنوعی فلوراید

• محصولات بهداشتی: خمیردندان ها و دهان شویه هایی که حاوی فلوراید هستند، معمولاً به صورت مصنوعی تولید می شوند تا از سلامت دندان ها محافظت کنند.
• افزودنی های غذایی: فلوراید به صورت مصنوعی به برخی مواد غذایی، به ویژه نمک، برای پیشگیری از پوسیدگی دندان ها اضافه می شود.

چرا فلوراید تراپی کودکان توصیه می شود؟

• پوسیدگی دندان را کاهش می دهد.
• استفاده کردن از فلوراید باعث می شود مینای دندان تقویت شده و دندان هایی که قبلا آسیب دیده اند هم ترمیم شوند.
• استفاده از فلوراید باعث می شود مواد معدنی موجود در دندان ها بیشتر شود و جذب این مواد هم راحت تر و و سریع تر بشود. فلورایدی که در بزاق دهان وجود دارد می تواند به دندان بچسبد که این امر باعث می شود مواد معدنی از بین نروند.
• فلوراید باعث می شود بیماری های دیگر مربوط به لثه و دندان کاهش یابد.
• باعث افزایش سلامت دهان و دندان شده و رشد ناقص دندان را کاهش می دهد.
• استفاده از فلوراید باعث می شود قدرت باکتری های داخل دهان برای تولید اسید از بین برود.
• باعث جذب بیشتر کلسیم می شود.
• فلوراید باعث قوی تر شدن ریشه دندان می شود. بنابراین ریشه کمتر در معرض پوسیدگی قرار می گیرد.
• با استفاده از فلوراید درمانی شما دیگر مجبور به پرداخت هزینه های زیادی برای رفع پوسیدگی دندان نیستید.

مزایای بلند مدت استفاده از فلوراید

استفاده از فلوراید می تواند در طولانی مدت تاثیر مثبتی بر سلامت دندان ها و لثه ها بگذارد. در زیر به مهم ترین مزایای بلندمدت استفاده از فلوراید اشاره می کنم:

پیشگیری از پوسیدگی دندان

• فلوراید به تقویت مینای دندان کمک می کند و می تواند از حمله باکتری ها جلوگیری کرده و به کاهش خطر پوسیدگی دندان کمک کند.

بازسازی دندان های آسیب دیده

• فلوراید می تواند فرآیند بازسازی مینای دندان را تسریع کند و به ترمیم مناطقی که در معرض پوسیدگی قرار گرفته اند، کمک کند.

افزایش مقاومت مینای دندان

• فلوراید به مینای دندان کمک می کند که در برابر اسیدهای تولید شده توسط باکتری های دهان مقاوم تر باشد.

مفید برای دندان های در حال رشد

• مصرف فلوراید موجب تقویت دندان های جدید می شود.

کاهش هزینه های درمانی

• به دلیل پیشگیری از پوسیدگی و بیماری های دندانی، استفاده از فلوراید می تواند هزینه های مربوط به درمان های دندانپزشکی را کاهش دهد.

کاهش آسیب به لثه

• استفاده منظم از فلوراید می تواند به سلامت لثه ها کمک کرده و خطر بیماری های لثه را کاهش دهد.

عوارض فلوراید برای کودکان

با توجه به تحقیقات انجام شده، اگر این کار توسط پزشک و با دوز مناسب انجام شود، هیچگونه آسیب و عوارضی به همراه نخواهد داشت. البته برخی از عوارض برای آن وجود دارند که در صورت مصرف بیش از حد به وجود می آیند.

• تغییر رنگ دندان ها
• آلرژی
• اوردوز فلوراید
• ایجاد حالت های تهوع، اسهال و تعریق شدید

اهمیت فلوراید برای دندان های کودکان

فلوراید درمانی کودکان به کاهش پوسیدگی دندان ها کمک می کند و معمولا از 3 سالگی به بعد توصیه می شود. استفاده از فلوراید در دندانپزشکی تضمین می کند که دندان های فرزند شما در برابر تجزیه اسیدی لایه مینای دندان مقاومت کافی را داشته باشد.

فلوراید از طرق مختلف می تواند اثر بگذارد:

• فلوراید مصرفی به داخل بزاق ترشح می شود که اگر چه غلظت بزاقی آن کم است، غلظت آن در پلاک میکروبی زیاد بوده و سبب کاهش تولید اسید می شود که خود باعث کاهش پوسیدگی دندانی می گردد.
• مصرف فلوراید سبب ورود آن به عاج و مینای دندان های رویش نیافته می شود و باعث استحکام دندان و افزایش مقاومت آن در برابر پوسیدگی می گردد.

روش های فلورایدتراپی

دندانپزشک می تواند در طول معاینه یا تمیزکردن دندان، فلوراید درمانی را برای شما انجام دهد. فلوراید تراپی با کمک یک ژل فلوراید، فوم یا وارنیش روی دندان ها انجام می شود. در این روش ابتدا دندان ها با برس و خمیر مخصوص تمیز می شوند و سپس ژل یا وارنیش فلوراید روی دندان ها مالیده می شود و بیمار باید آب دهان خود را خالی کند؛ اما دهان را شستشو ندهد.

انواع درمان ها

انواع مختلفی از محصولات فلوراید مورد استفاده قرار می گیرد. سه نوع متداول این محصولات شامل ژل، فوم و وارنیش فلوراید هستند. در ادامه به توضیح هر یک پرداخته می شود:

ژل فلوراید

• ژل فلوراید یک ماده خمیری یا ژله ای است که معمولاً دارای غلظت بالایی از فلوراید است. معمولاً در دندانپزشکی به صورت یک درمان موضعی اعمال می شود. پزشک ژل را به دندان ها می زند و سپس بیمار باید برای مدتی (معمولاً حدود 4-5 دقیقه) آن را در دهان نگه دارد.

فوم فلوراید

• فوم فلوراید یک محصول کف مانند است که معمولاً از ترکیب فلوراید با سایر ترکیبات برای ایجاد یک فوم سبک تولید می شود. روش استفاده مشابه ژل است؛ اما به جای استفاده از یک اپلیکاتور، فوم با اسپری یا درون یک قالب به دندان ها اعمال می شود. بیمار باید فوم را به مدت 1-4 دقیقه در دهان نگه دارد.

وارنیش فلوراید

• وارنیش فلوراید یک ترکیب چسبناک و غلیظ است که به راحتی بر روی دندان ها مالیده می شود و به تدریج جذب مینای دندان می شود. پزشک وارنیش را بر روی دندان ها اعمال می کند و نیاز به نگهداری خاصی ندارد. معمولاً نیازی به شستشو ندارد و بیمار می تواند بلافاصله پس از درمان غذا بخورد.

مدت زمان درمان

مدت زمان فلوراید درمانی به نوع فلوراید تراپی و تشخیص پزشک بستگی دارد؛ اما معمولا چند دقیقه بیشتر زمان نمی برد و طی ۱۵ الی ۳۰ دقیقه انجام می شود.

فلورایدتراپی در خانه

فلوراید تراپی در خانه روش های مختلفی دارد که در ادامه به هر یک از آنها خواهیم پرداخت.

استفاده از دهانشویه

• این دهان شویه ها به دو دسته تقسیم می شوند. دسته اول که دارای فلوراید کمی هستند و هر روز باید استفاده شوند و دسته ی دوم فلوراید های بیشتری دارند و باید به صورت هفتگی استفاده شوند.

استفاده از ژل یا فوم

• ژل های فلوراید باعث می شوند پوسیدگی دندان کمتر شود و یا پوسیدگی دیرتر اتفاق بیفتد. ژل ها بیشتر برای کسانی که می خواهند ارتودنسی انجام دهند یا افرادی که در معرض پوسیدگی دندان قرار دارند استفاده می شود. ژل فلوراید را با استفاده از قالب خاصی درون دهان می کنند و جذب کردن آنها حدودا پنج دقیقه طول می کشد و تا نیم ساعت بعد از انجام این کار نباید چیزی خورد و حتی دهان را نیز نباید شست. استفاده از ژل یا فوم رایج ترین روش فلورایدتراپی در خانه برای کودک است.

وارنیش دندانی

• وارنیش ها را با استفاده از مسواک می توان به دندان ها اعمال کرد. با استفاده از وارنیش دندانی می توان حدودا چهل و پنج درصد از پوسیدگی دندان را کم کرد.

استفاده از خمیردندان های حاوی فلوراید

• خمیردندان های حاوی فلوراید از موثرترین ابزارها برای حفظ سلامت دهان و دندان هستند. استفاده منظم و صحیح از این محصولات می تواند به پیشگیری از پوسیدگی دندان ها و تقویت مینای دندان ها کمک کند.

دهان شویه های فلورایدی

• دهانشویه حاوی فلوراید به حفاظت دندان در مقابل پوسیدگی کمک می کند و ایمنی دندان را افزایش می دهد و آن را تقویت می کند.

قطره ها و قرص های فلوراید

• قطره فلوراید، مکمل تغذیه ای جهت کمک به حفظ استحکام دندان ها است. قطره فلوراید، برای کمک به حفظ سلامت دهان، استحکام و تقویت مینای دندان و محافظت در برابر عوامل میکروبی قابل استفاده است.

میزان مناسب فلوراید برای کودکان در سنین مختلف

میزان مناسب فلوراید برای کودکان بسته به سن آنها متفاوت است. مقادیر پیشنهادی برای سنین مختلف به شرح زیر است:

• کودکان ۲ تا ۴ سال ۰.25 میلی گرم در روز.
• کودکان ۵ تا ۱۴ سال ۱ میلی گرم در روز.

خطرات مصرف بیش از حد فلوراید

• فلوئوروزیس عارضه ای ناشی از مصرف بیش از حد و طولانی مدت فلوئور است و باعث ایجاد ناهنجاری های استخوان و دندان می شود.
• مصرف بیش از حد آن سمی است و می تواند با کلسیم زدایی موجب پوکی استخوان شود.
• مصرف بیش از حد آن می تواند دندان ها را تا لکه دار کند.

توصیه های دندانپزشکان برای جلوگیری از مصرف بیش از حد

توصیه های دندانپزشکان برای جلوگیری از مصرف بیش از حد فلوراید به شرح زیر است:

• به مقدار مناسب از خمیردندان حاوی فلوراید استفاده کنید. برای بزرگسالان معمولاً دو بازه به اندازه یک دانه نخود و برای کودکان مقداری به اندازه یک دانه برنج کافی است.
• آگاهی داشته باشید که منابع مختلف فلوراید (مانند آب شرب، غذاها، و مکمل ها) چقدر فلوراید دارند و از چند منبع استفاده می کنید.
• اگر در منطقه ای زندگی می کنید که آب شرب دارای فلوراید است، ممکن است نیازی به مصرف مکمل ها نباشد.
• قبل از شروع مصرف هرگونه مکمل فلوراید، با دندانپزشک مشورت کنید تا دوز مناسب را تعیین کنید و از خطرات احتمالی جلوگیری کنید.
• مطمئن شوید که فلوراید به صورت غیر خوراکی (مانند دهان شویه ها و ژل ها) به مقدار مناسب استفاده می شود و این محصولات به درستی و طبق راهنمای تولیدکننده مصرف شوند.
• بعد از مسواک زدن با خمیردندان فلوراید، تا حد امکان از خوردن یا نوشیدن هر چیزی به مدت ۳۰ دقیقه خودداری کنید تا فلوراید فرصتی برای جذب دندان ها داشته باشد.
• اطمینان حاصل کنید که کودکان خمیردندان را نبلعند.
• برای کودکان زیر ۶ سال، ترجیحاً استفاده از خمیردندان های بدون فلوراید یا با غلظت کم توصیه می شود.

نقش والدین در فلورایدتراپی

نظارت بر استفاده صحیح از محصولات حاوی فلوراید در کودکان به حفظ سلامت دندان ها و جلوگیری از مشکلات آینده کمک می کند. با آموزش، نظارت و مشورت مداوم با دندانپزشک، می توانید از مزایای فلوراید به طور ایمن بهره برداری کنید. در ادامه نکات مهم نظارت بر مصرف این محصولات آورده شده است:

انتخاب محصولات مناسب

• از خمیردندان های مخصوص کودکان با غلظت فلوراید کم استفاده کنید. این محصولات معمولاً طراحی شده اند تا ایمن و قابل استفاده برای سنین پایین باشند.
• اگر مکمل های فلوراید به کودک داده می شود، دوز مناسب و نسخه های مخصوص کودکان را انتخاب کنید.

آموزش کودک

• به کودکان نحوه صحیح مسواک زدن و مقدار مناسب خمیردندان را آموزش دهید. مطمئن شوید که آنها از مقدار کمتری استفاده می کنند.
• توضیح دهید که نباید خمیردندان را ببلعد و تنها باید آن را مسواک کرده و سپس دهان خود را بشوید.

نظارت بر استفاده

• برای کودکان کوچک تر، مخصوصاً زیر ۶ سال، بهتر است در هنگام مسواک زدن در کنار آنها باشید و به آنها کمک کنید.

محدود کردن مصرف فلوراید

• اگر آب شرب محل شما حاوی فلوراید است، از مصرف مکمل های اضافی خودداری کنید و با دندانپزشک مشورت کنید. در مورد استفاده از دهان شویه ها یا محصولات حاوی فلوراید دیگر، اطمینان حاصل کنید که مقدار فلوراید کلی بیش از حد نرود.

برنامه ریزی منظم برای ویزیت دندانپزشکی

• برنامه ریزی برای ویزیت های منظم دندانپزشکی (حداقل یک بار در سال) برای بررسی سلامت دندان ها و مشاوره دقیق در خصوص مصرف فلوراید.

آموزش به کودکان درباره اهمیت فلوراید

آوزش کودکان درباره اهمیت فلوراید می تواند به محافظت از دندان هایشان کمک کند و آنها را به عادت های بهداشتی مناسب آشنا کند. چند روش مؤثر برای آموزش کودکان در مورد فلوراید به این شرح است:

• برای کودکان به زبان ساده توضیح دهید که فلوراید ماده ای است که به دندان ها کمک می کند تا قوی تر شوند و از پوسیدگی جلوگیری می کند.
• به کودکان بگویید که باکتری ها در دهان می توانند غذا و شکر را به اسید تبدیل کنند و این اسید می تواند به دندان ها آسیب برساند. فلوراید به دندان ها کمک می کند که در برابر این آسیب ها مقاوم باشند.
• از تصاویر و کارتون ها برای نشان دادن تغییرات بین دندان های سالم و دندان های پوسیده استفاده کنید.
• به کودکان نشان دهید چگونه با خمیردندان حاوی فلوراید مسواک بزنند. توضیح دهید که هر بار که مسواک می زنند، فلوراید به دندان ها کمک می کند.
• اگر سن کودک اجازه می دهد، نحوه استفاده صحیح از دهان شویه حاوی فلوراید را آموزش دهید.
• بازی های مختلفی طراحی کنید که شامل سوالات درباره فلوراید و سلامت دندان باشد. این بازی ها می توانند به یادگیری کمک کنند.
• از کودکان بخواهید که کاردستی هایی بسازند که مفهوم فلوراید و اهمیت آن را به تصویر بکشند.

مراجعه منظم به دندانپزشک

کودک شما باید به طور منظم و با فواصل هر شش ماه یک بار تحت معاینات دندانپزشکی قرار گیرد. به این شیوه از بروز مشکلات حاد دندانی که ممکن است منجر به کشیدن دندان کودک گردند پیشگیری می شود.

سوالات رایج

بعد از فلوراید تراپی کودکان چه باید کرد؟

• بعد از فلوراید تراپی، کودک نباید تا نیم ساعت دهان را شسته و یا آب بنوشید. تا چند ساعت بعد از فلوراید تراپی بهتر است مسواک زده نشود تا فلوراید مدت بیشتری روی دندان ها باقی بماند. جهت افزایش اثر فلوراید و باقی ماندن بیشتر آن بهتر است از خوردن غذاهای سفت و ساینده در آن روز بعد از فلوراید تراپی پرهیز شود.

نحوه زدن فلوراید به دندان کودکان در منزل چگونه است؟

نحوه زدن فلوراید به دندان کودکان در منزل شامل مراحل زیر است:

• از خمیر دندان هایی استفاده کنید که مخصوص سن کودک شما طراحی شده اند و حاوی فلوراید هستند.
• معمولا برای کودکان بالای 6 سال می توان از دهان شویه حاوی فلوراید استفاده کرد. مقدار مورد نظر را در دهان بریزید و به مدت 30 ثانیه با آن دهان شویه کنید، سپس آن را تف کرده و از آبکشی بعدی خودداری کنید.

فلورایدتراپی چیست و چگونه عمل می کند؟

• فلورایدتراپی شامل استفاده از فلوراید برای تقویت دندان ها است. فلوراید مینای دندان را مستحکم تر می کند و به پیشگیری از پوسیدگی دندان ها کمک می کند.

هر چند وقت یک بار باید فلورایدتراپی انجام شود؟

• معمولاً فلورایدتراپی هر شش ماه یک بار انجام می شود؛ اما بسته به وضعیت دندان ها و میزان خطر پوسیدگی ممکن است نیاز به جلسات بیشتر داشته باشد.

آیا می توانم فلوراید را در خانه استفاده کنم؟

• خمیردندان های حاوی فلوراید و دهان شویه ها محصولات خانگی رایج هستند. با این حال، همیشه بهتر است در مورد استفاده از محصولات فلورایدی با دندانپزشک مشورت کنید، به خصوص در مورد مسواک زدن با خمیردندان حاوی فلوراید برای کودکان زیر ۳ سال.

از چه سنی کودک خمیر دندان حاوی فلوراید استفاده کند؟

• بعد از 3 سالگی به اندازه یک نخود می توان خمیر دندان حاوی فلوراید را روی مسواک گذاشته و مسواک زد.

نتیجه گیری

رعایت نکات ایمنی و بهداشتی دندان های کودکان از اهمیت ویژه ای برخوردار است؛ زیرا تأثیر مستقیم بر سلامت عمومی و رشد صحیح آنها دارد. دندان های کودکان به واسطه مواد غذایی قندی و همچنین برخی از عوامل محیطی بیشتر در معرض پوسیدگی و خراب شدن قرار دارند. به کمک روش های تکمیلی می توانید احتمال پوسیدگی و خراب شدن دندان های کودک خود را کاهش دهید. یکی از این روش ها جهت کنترل میزان پوسیدگی دندان های کودکان فلوراید تراپی می باشد. با این روش امکان بروز هرگونه پوسیدگی را به حداقل می رسانید و در نتیجه سلامت دهان و دندان کودک خود را به راحتی تضمین می کنید. فلوراید یک ماده معدنی طبیعی است که در آب، خاک و برخی غذاها یافت می شود و برای محافظت از دندان در برابر پوسیدگی دندان است. جهت انجام فلورایدتراپی مشاوره با دندانپزشک برای نیازهای خاص کودک توصیه می شود.

نسخه اصلی مطلب اهمیت و روشهای فلوراید تراپی برای دندانهای کودکان را در سایت دکتر نیلوفر فلاح بخوانید.

---