فاصله بین دندان های کودکان یکی از مسائلی است که ممکن است در دوران رشد و تکامل دندان ها به وجود آید و برای والدین نگران کننده باشد. این فاصله ها ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شوند، از جمله عوامل ژنتیکی، عادات دهانی نادرست، یا اختلالات در ساختار دهان و فک. تاثیرات این فواصل می تواند از نظر زیبایی دندانی تا عملکردی متفاوت باشد و در برخی موارد می تواند تأثیرات روانی و اجتماعی نیز داشته باشد. به صورت طبیعی فاصله میان دو دندان مجاور در قسمت جلویی فک یعنی دندان های ثنایا و نیش بین ۳ الی ۴ میلی متر است و این فاصله برای دندان های خلفی یعنی آسیاب اول و آسیاب دوم حدودا بین ۵ الی ۸ میلی متر است، زمانی که این میزان فاصله از مقدار طبیعی بیشتر شود عارضه فاصله میان دندان ها یا دیاستما شکل می گیرد. در این مقاله، به بررسی علل ایجاد فاصله بین دندان های کودکان، تأثیرات آن بر سلامت دهان و دندان، و معرفی روش های مختلف درمان این فاصله ها پرداخته خواهد شد. علاوه بر این، فرآیند درمان این مشکلات و نکاتی که والدین باید به آن توجه داشته باشند، به طور جامع مورد بررسی قرار خواهد گرفت تا اطلاعات لازم برای انتخاب بهترین گزینه درمانی و حفظ سلامت دهان و دندان کودکان فراهم شود.

علل و دلایل فاصله بین دندان ها

• عوامل ژنتیکی
• عوامل رشد و تکامل
• عادات دهانی نامناسب (مکیدن انگشت، استفاده از پستانک)
• اختلالات در ساختار دهان و فک
• از دست دادن زودرس دندان های شیری
• بیماری های بافت لثه و دندان

تاثیرات فاصله بین دندان ها بر سلامت دهان و دندان

• تاثیرات زیبایی

وجود فاصله بین دندان ها می تواند باعث ظاهر ناجور و غیرطبیعی دهان شود. این موضوع می تواند باعث کاهش اعتماد به نفس و ناراحتی شود.

• تاثیرات عملکردی

فاصله بین دندانی همچنین می تواند باعث مشکلاتی در عملکرد دهان شود. مثلاً در صحبت کردن و جویدن غذا مشکلاتی به وجود آید و راحتی کودکان را در انجام فعالیت های روزمره مختل کند.

• تاثیرات روانی و اجتماعی بر کودک

ممکن است کودک به دلیل ظاهر دندان های خود در موقعیت های اجتماعی احساس خجالت کنند و از لبخند زدن یا صحبت کردن پرهیز کنند. مشکلات زیبایی و عملکردی مرتبط با فاصله بین دندان ها می تواند بر کیفیت زندگی کودک تأثیر منفی بگذارد.

زمان مناسب برای مداخله و درمان

• تشخیص زودهنگام

کودکان تا زمانی که دندان شیری دارند، حتی اگر بین دندان هایشان فاصله باشد چندان اهمیت ندارد؛ اما بهتر است از سن هفت سالگی کودک خود را نزد متخصص ارتودنسی ببرید تا تحت معاینه قرار گیرد.

مراحل مختلف رشد و توسعه دندان ها

زمان طبیعی برای شروع رویش دندان شیری در اکثر کودکان بین 4 تا 7 ماهگی می باشد. البته زمان رویش، در همه کودکان یکسان نمی باشد. ممکن است در بعضی کودکان زودتر از این زمان (3 ماهگی) و یا دیرتر از این زمان (پس از یک سالگی) اتفاق افتد که این موضوع امری کاملا طبیعی می باشد. معمولا اولین دندان شیری رویش یافته دندان پیشین میانی فک پایین می باشد. رویش دندان های شیری معمولا تا پایان سه سالگی کامل می شود و در این سن کودک 20 دندان شیری رویش یافته دارد. اگرچه زمان رویش متفاوت می باشد؛ ولی ترتیب رویش دندان های شیری معمولا به صورت زیر است:

• دو دندان پیشین میانی فک پایین معمولا اولین دندان رویش یافته می باشند و عموما بین 6 تا 10 ماهگی اتفاق می افتد.
• رویش دو دندان پیشین میانی فک بالا که معمولا بین 8 تا 13 ماهگی اتفاق می افتد.
• سپس دندان های پیشین کناری فک بالا و پایین معمولا بین 8 تا 16 ماهگی رویش می یابند که در بیشتر موارد دندان های فک پایین تمایل به رویش زودتر دارند.
• دندان های آسیاب اول شیری فک پایین و بالا معمولا بین سن 13 تا 19 ماهگی رویش می یابند.
• دندان های نیش شیری فک بالا و پایین معمولا بین سن 16 تا 23 ماهگی رویش می یابند.
• و نهایتا دندان های آسیاب دوم شیری بین سن 25 تا 33 ماهگی رویش می یابند.

ایجاد فاصله بین دندان های شیری یک فرآیند کاملاً طبیعی است و در اکثر نوزادان فاصله بین دندان ها بعد از مدتی برطرف می شود.

روش های درمان غیرتهاجمی فاصله بین دندان ها

• استفاده از ارتودنسی پیشگیرانه

ارتودنتیست پس از معاینه و بررسی اندازه دندان ها و موقعیت آنها نسبت به هم و همچنین بررسی وضعیت فک کودک، در صورت لزوم با استفاده از روش های درمانی موجود اقدام به درمان و بستن این فاصله می نماید. در روش ارتودنسی، متخصص ارتودنسی بریس هایی را بر روی دندان ها نصب می کند. این بریس ها فشار هایی را به دندان ها وارد می کنند که موجب جابجایی و قرار گرفتن آنها در موقعیت صحیح خود می شوند و به این ترتیب پس از مدت زمانی فاصله بین دندان ها بسته می شود. مدت زمان درمان ارتودنسی به میزان شکاف ها و ناهنجاری های فکی و دندانی بستگی دارد و می تواند از چند ماه تا چند سال طول بکشد.

• مشاوره و آموزش به والدین و کودکان

پس از معاینه دندان کودک، متخصص با والدین در مورد این روش درمانی و مزایا و معایب هر روش صحبت خواهد کرد. متخصصین ارتودنسی به کودکان و والدین آنها در مورد اقدامات بهداشتی دهان و دندان در طول درمان آموزش می دهند و به حفظ سلامت دهان در طول فرآیند کمک می کنند.

روش های درمان تهاجمی فاصله بین دندان ها

• استفاده از بریس های دندانی

برای درمان فاصله دندان از بریس استفاده می شود که یک درمان رایج می باشد. بریس ها دارای سیم ها و براکت هایی هستند که به دندان ها فشار وارد می کنند و آنها را به آرامی به هم می رسانند تا فاصله ایجاد شده را از بین ببرند. بریس ها در انواع نامرئی یا متحرک نیز ممکن است برخی از موارد دیاستما را برطرف کنند.

• استفاده از الاینرهای شفاف

الاینر یک وسیله ارتودنسی است از جنس پلاستیک و شفاف است. الاینر یک نوع ارتودنسی متحرک محسوب می شود یعنی این که بیمار دستگاه ارتودنسی را خودش روی دندان ها قرار می دهد و هر زمان بخواهد می تواند آن را بردارد. شکاف های کوچک را می توان با الاینرهای شفاف ارتودنسی درمان کرد؛ اما اگر فاصله دندانی بزرگ باشد، الاینرها ممکن است نیروی کافی برای جمع کردن دندان ها به اندازه لازم را نداشته باشند.

• درمان های جراحی (در موارد شدید)

اگر دیاستم دندان در اثر بزرگ بودن بیش ازحد بافت فرنوم لبی ایجاد شده باشد. دندانپزشک ممکن است برای بستن فاصله بین دندان ها جراحی فرنکتومی (روشی برای برداشتن بافت اضافی) را توصیه کند. جراح دندانپزشک پس از بی حسی موضعی به کمک لیزر یا تیغ جراحی، نوار بافت اضافی لبی را برداشته و سپس بافت های باقی را به ناحیه مناسب بخیه می زند.

مراحل و فرایند درمان فاصله بین دندان ها

برای تشخیص دقیق علت و انتخاب بهترین روش درمانی برای فاصله بین دندان ها، مشاوره با دندانپزشک یا متخصص ارتودنسی ضروری است. این متخصصان می توانند با بررسی وضعیت دهان و دندان های شما، برنامه درمانی مناسبی را پیشنهاد دهند. درمان فاصله بین دندان ها بسته به علت، میزان و محل فاصله و نیازهای فردی بیمار متفاوت است. روش های درمانی مانند ارتودنسی، باندینگ دندانی، ونیرها و ایمپلنت ها می توانند به اصلاح فاصله بین دندان ها کمک کنند و عوارض ناشی از آن را کاهش دهند.

مراقبت های پس از درمان و حفظ نتایج

• بعد از خوردن هر غذا با استفاده از مسواک و نخ دندان مناسب برای دندان های ارتودنسی شده می توان از فعالیت اسیدهای مخرب و فعالیت میکروبها ی تولید شده جلوگیری کرد .
• حداقل دو بار در روز از مسواک نرم و خمیر دندان حاوی فلوراید و نخ دندان استفاده نمایید.
• شستن دندان ها با دهان شویه حاوی فلوراید به پیشگیری از پوسیدگی دندان ها کمک شایانی می کند.
• غذاهای نرم و غیر جویدنی بهترین غذاها در حین استفاده از بریس ها می باشند. این غذاها نه تنها کمتر موجب آسیب دیدگی بریس ها می شوند بلکه احتمال ایجاد درد برای دندان های حساس نیز کاهش پیدا می کند.
• طبق توصیه دندانپزشک به مطب مراجعه کنید تا میزان پیشرفت درمان و احتمال بروز عوارض جانبی بررسی شود.
• مراجعه منظم به دندانپزشک، طی درمان نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

سوالات متداول والدین

• آیا فاصله بین دندان های کودک نیاز به درمان دارد؟

فاصله بین دندانها در کودکان در صورتی که مشکلی ایجاد کرده باشد باید درمان شود.

• چه زمانی باید به متخصص ارتودنسی مراجعه کرد؟

برای درمان فاصله میان دندان ها یا دیاستما بهتر است زمانی اقدام کرد که تمامی دندان های دائمی استخوان فک بالا و پایین رشد کرده و در موقعیت ثابت خود قرار گرفته باشند؛ اما در صورتی که زائده فرنوم دلیل اصلی ایجاد عارضه دیاستما باشد می توان قبل از رشد کامل دندان های دائمی با کمک جراحی و ارتودنسی برای درمان دیاستما اقدام کرد.

• آیا درمان فاصله بین دندان ها دردناک است؟

درد ارتودنسی در هر فرد با فرد دیگر متفاوت است و مهمترین عامل آن هم نوع مشکل و شدت آن و سپس نوع درمان در نظر گرفته شده برای فرد می باشد. از آنجایی که استفاده از باندهای ارتودنسی موجب حرکت دندان ها می شوند ممکن است با درد توام باشند. استفاده از داروهای بیحسی موضعی راهکاری بسیار ساده برای تسکین درد ارتودنسی است.

نتیجه گیری

فاصله بین دندان ها که به آن دیستما یا فاصله بین دندانی گفته می شود، می تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. این دلایل شامل عوامل ژنتیکی، عادت های رفتاری، مشکلات دهان و دندان و سایر شرایط مرتبط با سلامت دهان و دندان است. این فاصله ها معمولاً بسته می شود؛ اما اگر بسته نشد ممکن است کودک شما برای بستن آن به کمک دندانپزشک نیاز داشته باشد. وجود فاصله بین دندان ها نه تنها باعث ایجاد گیر غذایی و در نتیجه پوسیدگی دندان ها می شود بلکه باعث به هم ریختگی و نامرتبی دندان ها نیز می شود. بستن فاصله بین دندان ها موجب افزایش اعتماد به نفس و همچنین بهبود عملکرد دندان ها هنگام غذا خوردن و صحبت کردن می شود. مهم است که قبل از انتخاب هر روش درمانی، با دندانپزشک یا متخصص ارتودنسی مشورت کنید. آنها می توانند با بررسی دقیق وضعیت دهان و دندان های شما، بهترین راه حل را بر اساس نیازها و شرایط خاص شما پیشنهاد دهند.

نسخه اصلی مطلب فاصله بین دندان های کودکان و روش های درمان را در سایت دکتر نیلوفر فلاح بخوانید.

---