عفونت قارچی ناخن، که به آن «اونیکومایکوزیس» نیز گفته می شود، نوعی عفونت شایع است که به دلیل رشد قارچ ها در زیر یا روی ناخن ها ایجاد می شود. این عفونت می تواند باعث تغییرات ظاهری ناخن ها شود، از جمله تغییر رنگ، ضخیم شدن، شکنندگی و در برخی موارد، جدا شدن ناخن از بستر ناخن. عفونت قارچی ناخن معمولاً در محیط های مرطوب و تاریک، مانند داخل کفش های تنگ یا در استخرها، بیشتر رخ می دهد و می تواند به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل شود. درک دقیق از علائم، عوامل ایجادکننده و روش های درمان و پیشگیری از این عفونت به افراد کمک می کند تا از بروز مشکلات جدی تر جلوگیری کرده و سلامت ناخن های خود را حفظ کنند. درمان عفونت های قارچی ناخن به طور معمول نیاز به صبر و پیگیری مداوم دارد. تمام توصیه ها و دستورات پزشک باید به دقت رعایت شود تا از بروز عوارض و عود عفونت جلوگیری گردد.

قارچ ناخن چیست؟

قارچ ناخن یک عفونت شایع ناخن است که چنانچه از نامش پیدا است از نوعی قارچ منشا می گیرد. مهم ترین و بارزترین علامت بروز قارچ ناخن، لکه های سفید، زرد، سبز یا متمایل به قهوه ای رنگ است که زیر نوک ناخن دست یا پا مشاهده می شود. هرچه عفونت ناشی از قارچ، عمیق تر شود، تغییر رنگ ناخن واضح تر شده، ناخن ضخیم تر می شود و نوک آن شکننده تر خواهد شد. قارچ ناخن ممکن است ابتدا فقط در یک ناخن باشد اما کم کم به دیگر ناخن ها نیز سرایت کند.

انواع قارچ ناخن

چهار نوع اصلی عفونت قارچ ناخن وجود دارد که هرکدام تفاوت هایی با دیگری دارند و عبارت اند از:

• اونیکومایکوز زیر زبانی دیستال یا جانبی
• اونیکومیکوز سطحی سفید
• اونیکومایکوز زیرانگوال پروگزیمال
• اونیکومیکوز کاندیدیا

علل عفونت قارچی ناخن

عفونت قارچی ناخن معمولا به وسیله ی چندین نوع قارچ ایجاد می شود و عوامل مختلفی در به وجود آمدن این عفونت نقش دارند. به طور کلی، عواملی که به بروز عفونت های قارچی ناخن منجر می شوند، شامل موارد زیر است:

قارچ های دمی (Dermatophytes)

• این نوع قارچ ها معمول ترین عامل عفونت های ناخن هستند. آنها معمولا در محیط های مرطوب و گرم رشد می کنند و می توانند از طریق تماس مستقیم یا غیرمستقیم منتقل شوند.

قارچ های مخمری (Yeasts)

• قارچ های خانواده Candida یکی از رایج ترین انواع مخمرها هستند که می توانند عفونت های ناخن را ایجاد کنند. این نوع عفونت معمولا در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند بیشتر شایع است.

قارچ های غیر دمی (Non-Dermatophyte Molds)

• این قارچ ها کمتر رایج هستند و به ندرت به عنوان عامل عفونت شناخته می شوند. انواعی از قارچ های غیر دمی مانند Aspergillus و Fusarium می توانند در برخی موارد عفونت های ناخن را ایجاد کنند.

شرایط محیطی مناسب برای رشد قارچ ها شامل موارد زیر است:

• رطوبت: محیط های مرطوب مانند حمام ها، استخرها و کفش های تنگ و غیره می توانند به رشد قارچ کمک کنند.
• حرارت: دماهای بالا نیز برای رشد قارچ ها مناسب است. بنابراین، نواحی گرم و مرطوب بدن مانند بین انگشتان پا زمینه ساز عفونت قارچی است.
• کمبود تهویه: ناخن هایی که در محیط های کافی تهویه نمی شوند، بیشتر در معرض عفونت قرار دارند.

علائم عفونت قارچی ناخن

علائم قارچ ناخن معمولا به سادگی قابل شناسایی هستند و ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• تغییر رنگ ناخن: ناخن ها معمولا به رنگ زرد، قهوه ای یا سفید درمی آیند.
• ضخیم شدن ناخن: ناخن های مبتلا به قارچ معمولاً ضخیم تر از حد معمول می شوند.
• شکنندگی و ترک خوردگی ناخن: ناخن ها ممکن است شکننده و ترک خورده شوند.
• جدا شدن ناخن از بستر ناخن: ناخن ها ممکن است از بستر خود جدا شوند و فضایی بین ناخن و پوست زیر آن ایجاد شود.
• بوی ناخوشایند: در برخی موارد، عفونت قارچی می تواند باعث ایجاد بوی ناخوشایند شود.
• درد و ناراحتی: در مراحل پیشرفته تر، عفونت قارچی ممکن است باعث درد و ناراحتی شود، به خصوص هنگام پوشیدن کفش.

عوامل خطر قارچ ناخن

شرایط زیر خطر ابتلا به قارچ ناخن را افزایش می دهد:

• شرایط نامناسب گردش خون
• آسیب به ناخن
• بهداشت ضعیف پا
• پوشیدن کفش های تنگ
• افزایش سن
• پا برهنه راه رفتن در مکان های عمومی
• سابقه خانوادگی ابتلا به عفونت قارچی
• ضعف سیستم ایمنی
• دیابت
• قرار گرفتن در معرض رطوبت
• بدشکلی پا
• ابتلا به بیماری پوستی مانند پسوریازیس

تشخیص عفونت قارچی ناخن

از مشاهده تغییر رنگ ناخن، قرمزی ناخن ها، تورم و ترک خوردگی، ضخیم شدن و انحراف ناخن، احساس درد یا ناراحتی، شکننده شدن ناخن و حتی احساس خارش در پوست اطراف آن ممکن است به ابتلا شدن به قارچ ناخن شک کنید. تشخیص قطعی قارچ ناخن تنها بر اساس ظاهر فیزیکی و سابقه بالینی کمی دشوار است. پزشکان باید قبل از تجویز داروهای ضد قارچ، تشخیص اونیکومیکوز را با آزمایش آزمایشگاهی تأیید کنند. انواع تست های آزمایشگاهی زیر می توانند تشخیص قارچ ناخن را تایید کنند:

• میکروسکوپ: در بررسی ناخن توسط میکروسکوپ های مخصوص، تکه ای از ناخن در قطره ای از KOH قرار گرفته و برای بررسی وجود قارچ زیر میکروسکوپ قرار داده می شود.
• کشت: برای شناسایی ارگانیسم عفونی می توان از کشت قارچ استفاده کرد؛ اما در این روش رشد قارچ ممکن است چند هفته طول بکشد.

درمان های دارویی عفونت قارچی ناخن

داروهای خوراکی ضدقارچ:

• فلوکونازول: فلوکونازول یک داروی ضدقارچی از گروه تری آزول ها است که به طور عمده برای درمان عفونت های قارچی، به ویژه عفونت های ناشی از مخمرها مانند کاندیدیا و برخی عفونت های قارچی سطحی و عمقی استفاده می شود. در دوزهای 150 تا 300 میلی گرم در هفته بسته به نوع و شدت عفونت تجویز می شود.
• ایتراکونازول: ایتراکونازول نیز از خانواده تری آزول ها است و برای درمان عفونت های قارچی مختلف از جمله عفونت های ناخن مؤثر است. در دوزهای 200 میلی گرم روزی یک بار یا دوز 100 میلی گرم دو بار در روز به مدت 3 تا 12 ماه (بسته به شدت و نوع عفونت) تجویز می شود.

داروهای موضعی ضدقارچ:

کرم ها و پمادهای ضدقارچ: این محصولات برای درمان عفونت های پوستی قارچی و همچنین به عنوان درمان مکمل برای عفونت های ناخن استفاده می شوند. این داروها معمولاً حاوی مواد فعال مانند کلوتریمازول، میکونازول یا تریبینافین هستند که می توانند به طور موضعی روی ناحیه عفونی اعمال شوند.

نحوه استفاده:

• ناحیه ی مبتلا را با آب و صابون شسته و خشک کنید.
• مقدار مناسبی از کرم یا پماد را روی ناحیه عفونی بمالید.
• این عمل را یک یا دوبار در روز به مدت حداقل 2 تا 4 هفته انجام دهید.

لاک های ضدقارچ: لاک های ضدقارچی به خصوص برای عفونت های ناخن طراحی شده اند و می توانند به شکل موضعی به ناخن اعمال شوند. انواع مختلفی از لاک های ضدقارچی وجود دارد، مانند آنیفینین و ایتراکونازول. این لاک ها به درمان عفونت های قارچی سطحی ناخن کمک می کنند.

نحوه استفاده:

• ناخن را قبل از استفاده از لاک تمیز و خشک کنید. اگر ناخن ضخیم است، می توان آن را با سوهان کمی نازک کرد.
• یک لایه نازک از لاک را به طور یکنواخت روی ناخن و ناحیه های اطراف آن بزنید.
• معمولا این کار باید یک بار در روز انجام شود و هر هفته به مدت حداقل یک ماه یا بیشتر ادامه یابد.

درمان های خانگی عفونت قارچی ناخن

در ادامه به بررسی چند راهکار و درمان خانگی قارچ ناخن می پردازیم :

روغن درخت چای

• یکی از موثرترین مواد در درمان خانگی قارچ ناخن دست روغن درخت چای است. این ماده خواص ضدباکتریایی و ضد قارچی بسیار بالایی دارد. همچنین این روغن باعث کاهش درد نیز می شود. از دیگر مزیت های روغن درخت چای می توان به رفع بوی نامطبوع ناخن نیز اشاره کرد. روش استفاده از این روغن به این صورت است که باید مقداری پنبه را به این روغن آغشته کنید و آهسته بر روی ناخن بکشید. این کار را روزی یک الی دو مرتبه تکرار کنید.

سرکه

• بهترین درمان خانگی قارچ ناخن سرکه است. سرکه به عنوان یک ماده ضدباکتریایی و ضدقارچی معروف است. این ماده با تنظیم کردن hp به از بین رفتن قارچ و سایر عوامل بیماری زا کمک می کند. روش استفاده از سرکه به عنوان درمان خانگی قارچ ناخن شست پا به این صورت است که باید دو پیمانه آب را با یک پیمانه سرکه مخلوط کنید. پس از مخلوط کردن انگشتی که قارچ بر روی آن رشد کرده را درون محلول قرار بدهید. به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه صبر کنید و سپس به خوبی آبکشی و خشک کنید. این کار را روزی ۲ الی ۳ بار تکرار کنید.

جوش شیرین

• یکی از روش های درمان خانگی قارچ ناخن پا استفاده از جوش شیرین است. در واقع جوش شیرین جاذب رطوبت است و یکی از مهم ترین شرایط لازم برای رشد قارچ را از بین می برد. همچنین گفته شده است که جوش شیرین خاصیت ضد قارچی دارد و می تواند از رشد بیشتر قارچ ها جلوگیری کند. مقداری جوش شیرین را با آب مخلوط کنید و آن را بر روی ناخن های خود قرار بدهید. حدود ۱۵ دقیقه صبر کنید و سپس به خوبی آب کشی کنید.

روغن نارگیل

• این روغن می تواند در درمان قارچ ناخن نیز موثر باشد. این ماده حاوی مقادیر بالایی از اسیدهای چرب متوسط زنجیر است. این اسیدهای چرب می توانند در لایه چربی غشای قارچ نفوذ کنند و باعث از بین بردن ساختار غشا شوند. بدین ترتیب ساختار سلول قارچ دچار مشکل می شود و در نهایت قارچ از بین می رود. یک پنبه را به مقداری روغن نارگیل آغشته کنید و سپس بر روی ناخن های عفونی شده به آرامی بمالید. اجازه بدهید ناخن ها این روغن را جذب کنند. این روغن نیازی به شست و شو ندارد. دقت کنید که ناخن های سالم را باید بعد از انجام این کار به خوبی تمیز و ضدعفونی کنید. این کار را باید روزی ۲ الی ۳ بار تا اتمام دوران بیماری تکرار کنید.

درمان های پزشکی عفونت قارچی ناخن

جراحی ناخن

• در این روش، پزشک با استفاده از ابزارهای خاص، ناخن آسیب دیده یا ناحیه عفونی را به طور جزئی یا کامل برمی دارد. این کار معمولاً در مطب و تحت بی حسی موضعی انجام می شود. این روش معمولا در مواردی که عفونت شدید باشد و درمان های دارویی نتواند موثر باشد، یا وقتی ناخن تغییر شکل شدیدی دارد، انجام می شود.

درمان های لیزری

• استفاده از لیزر برای نابودی قارچ ها و همچنین بهبود عفونت و التهاب می تواند در برخی موارد مؤثر باشد.

تزریق مواد ضدقارچی

• در این روش، پزشک ممکن است مواد ضدقارچی را مستقیماً به ناحیه آسیب دیده تزریق کند.

پیشگیری از عفونت قارچی ناخن

روش های زیر جهت پیشگیری از عفونت قارچی ناخن توصیه می شود:

• پس از حمام یا دوش گرفتن پوست و ناخن خود را به خوبی خشک کنید.
• جوراب خود را همیشه بشویید تا هرگونه قارچی و عفونت از بین برود و از جوراب های ضد عرق استفاده کنید و یا جوراب خود را در طول روز عوض کنید.
• در مکان های عمومی مانند حمام، سونا و استخر از دمپایی یا کفش های پلاستیکی استفاده کنید.
• کفش خود را هر چند روز یک بار مخصوصا در فصل گرما جایگزین کنید تا رطوبت کفش قبلی کاملا خشک شود.
• اگر مبتلا به دیابت هستید، قند خون خود را کنترل کنید.
• اگر کسی در خانواده مبتلا به عفونت قارچی باشد دیگر اعضای خانواده نباید از وسایل شخصی او استفاده کنند.
• برای کاشت ناخن های مصنوعی از محصولات با کیفیت استفاده کنید.
• در صورت وجود حساسیت پوستی در نزدیکی ناخن کاشت شده، از ناخن مصنوعی استفاده نکنید.

مراقبت از ناخن ها جهت جلوگیری از عفونت قارچی

برای حفظ سلامت ناخن ها و جلوگیری از ابتلا به عفونت های قارچی، رعایت نکات و مراقبت های زیر بسیار مهم است:

• ناخن ها را به طور مرتب با آب و صابون بشویید. از تمیزکننده های ملایم استفاده کنید تا از خشکی یا آسیب به ناخن ها جلوگیری شود.
• بعد از شستشو، ناخن ها و نواحی اطراف آنها را به خوبی خشک کنید. رطوبت می تواند به رشد قارچ ها کمک کند.
• ناخن ها را به طور منظم کوتاه کنید تا از شکستن یا کنده شدن آنها جلوگیری شود. همچنین، سعی کنید آنها را به شکل مستطیلی کوتاه کنید.
• از محصولات ضدعفونی کننده برای پاک سازی ابزارهایی مانند قیچی و ناخن گیر استفاده کنید. این کار کمک می کند تا از انتقال عفونت جلوگیری شود.
• استفاده از محلول های ضدعفونی کننده قبل از مانیکور یا وقتی که نیاز به تماس با ناخن ها دارید، مفید است.
• از کفش های تنگ و غیرقابل تنفس پرهیز کنید. کفش هایی با تهویه مناسب به جلوگیری از رطوبت در ناحیه پا کمک می کنند.
• از جوراب های نخی یا ترکیبی که قابلیت جذب رطوبت را دارند استفاده کنید.
• مصرف مواد غذایی غنی از ویتامین ها و مواد معدنی (مانند ویتامین E و بیوتین) برای تقویت ناخن ها بسیار مهم است.
• روزانه مقدار کافی آب بنوشید تا بدن و ناخن ها مرطوب بمانند.
• هنگام انجام فعالیت های ورزشی از محافظ های مناسب برای ناخن ها استفاده کنید تا از آسیب جلوگیری شود.
• در مکان های عمومی مانند استخرها و حمام ها از دمپایی استفاده کنید تا از تماس با سطوح آلوده جلوگیری شود.

هر از چند گاهی ناخن ها را بررسی کنید و در صورت مشاهده علائمی مانند تغییر رنگ یا کنده شدن، به پزشک مراجعه کنید.

سوالات متداول

آیا قارچ ناخن بیماری خطرناکی است؟

• قارچ ناخن شدید می تواند دردناک باشد و ممکن است باعث آسیب دائمی به ناخن های شما شود. اگر سیستم ایمنی شما ضعیف باشد یا اگر به بیماری دیابت مبتلا باشید ممکن است قارچ ناخن منجر به عفونت های جدی دیگری شود و گسترش بیشتری پیدا کند.

موثرترین درمان برای قارچ ناخن چیست؟

• بهترین درمان برای قارچ ناخن به طور معمول قرص های ضد قارچ خوراکی است.

آیا در صورت ابتلا به قارچ ناخن می توان از لاک استفاده کرد؟

• اگر از داروهای ضدقارچ موضعی استفاده می کنید، نباید لاک بزنید. لاک با به دام انداختن رطوبت در بستر ناخن باعث بدتر شدن عفونت می شود.

چه کسانی در معرض ابتلا به قارچ زیر ناخن هستند؟

کسانی که شرایط ذیل را داشته باشند بیش از سایر افراد در معرض ابتلا به قارچ ناخن دست قرار می گیرند. البته، عفونت قارچی می تواند از فرد دیگری هم به شما منتقل شود و امکان دارد شما بدون داشتن هیچ شرایط خاصی دچار قارچ ناخن دست بشوید.

• کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند.
• بیمارانی که گردش خون ضعیفی دارند.
• کسانی که به دیابت مبتلا هستند.
• افرادی که به مراکز کاشت ناخن نامناسب که بهداشت را رعایت نمی کنند مراجعه می کنند و از ناخن مصنوعی و وسایل غیر بهداشتی برای ناخن استفاده می کنند.
• کسانی که در استخرهای عمومی با بهداشت نامناسب شنا می کنند امکان دارد دچار قارچ انگشت دست شوند.
• کسانی که در کنار ناخن دست یا پایشان آسیب پوستی یا زخم دارند.
• افرادی که از کفش نامناسب استفاده نمی کنند و بهداشت شخصی را در نظر نمی گیرند.

نتیجه گیری

در پایان، عفونت قارچی ناخن، با تاثیرات قابل توجهی بر سلامت و زیبایی ناخن ها، نیازمند توجه و درمان مناسب است. این عفونت که به دلیل رشد قارچ ها در زیر یا روی ناخن ها رخ می دهد، می تواند باعث تغییرات قابل توجهی در ظاهر و عملکرد ناخن ها شود. در صورتی که قارچ ناخن درمان نشود باعث آسیب دائمی به ناخن های فرد می شود. با شناسایی به موقع علائم، استفاده از درمان های مؤثر دارویی و خانگی و رعایت نکات پیشگیرانه، می توان به بهبود وضعیت و جلوگیری از عود مجدد عفونت کمک کرد. اهمیت مراقبت های مناسب، از جمله حفظ بهداشت شخصی و پیشگیری از محیط های مرطوب، به ویژه در افرادی که در معرض خطر بیشتری قرار دارند، نمی تواند نادیده گرفته شود. با دنبال کردن این توصیه ها و مشاوره با متخصصین، می توان سلامت ناخن ها را حفظ کرده و از بروز مشکلات جدی تر ناشی از عفونت های قارچی جلوگیری کرد.

نسخه اصلی مطلب همه چیز در مورد عفونت قارچی ناخن را در سایت دکتر جمال الدین حسن زاده بخوانید.

---