تعداد کم اسپرم به این معنی است که مایع (منی) که در طول ارگاسم انزال می کنید حاوی اسپرم کمتری نسبت به حالت طبیعی است. به تعداد کم اسپرم الیگواسپرمی نیز گفته می شود. فقدان کامل اسپرم آزواسپرمی نامیده می شود. اگر کمتر از 15 میلیون اسپرم در هر میلی لیتر منی داشته باشید، تعداد اسپرم شما کمتر از حد طبیعی در نظر گرفته می شود.
داشتن تعداد کم اسپرم، احتمال بارور شدن تخمک همسرتان توسط یکی از اسپرم ها و در نتیجه بارداری را کاهش می دهد. با این وجود، بسیاری از مردانی که تعداد اسپرم پایینی دارند، هنوز هم می توانند صاحب فرزند شوند.

علائم کاهش اسپرم در مایع منی:

علامت اصلی تعداد کم اسپرم ناتوانی در بچه دار شدن است. ممکن است هیچ علامت یا نشانه واضح دیگری وجود نداشته باشد. در برخی از مردان، یک مشکل زمینه ای مانند ناهنجاری کروموزومی ارثی، عدم تعادل هورمونی، گشاد شدن وریدهای بیضه یا وضعیتی که مانع عبور اسپرم می شود، ممکن است علائم و نشانه هایی ایجاد کند.
علائم کمبود اسپرم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• مشکلات عملکرد جنسی - برای مثال، میل جنسی کم یا مشکل در حفظ نعوظ ( اختلال نعوظ )
• درد، تورم یا توده در ناحیه بیضه
• کاهش موهای زائد صورت یا بدن یا سایر علائم کروموزوم یا ناهنجاری هورمونی

دلایل کاهش اسپرم در مایع منی:

تولید اسپرم یک فرآیند پیچیده است و به عملکرد طبیعی بیضه ها و همچنین هیپوتالاموس و غدد هیپوفیز نیاز دارد (اندام هایی در مغز شما که هورمون هایی را تولید می کنند که باعث تولید اسپرم می شوند). هنگامی که اسپرم در بیضه ها تولید می شود، لوله های ظریف آنها را حمل می کنند تا زمانی که با مایع منی مخلوط شده و از آلت تناسلی خارج شوند. مشکلات هر یک از این سیستم ها می تواند بر تولید اسپرم تاثیر بگذارد. همچنین، ممکن است مشکلات شکل غیر طبیعی اسپرم (مورفولوژی)، تحرک یا عملکرد وجود داشته باشد. با این حال، اغلب علت تعداد کم اسپرم شناسایی نشده است.

علل پزشکی کاهش اسپرم:

تعداد کم اسپرم می تواند ناشی از تعدادی از مسائل پزشکی باشد. برخی از این موارد عبارتند از:

• واریکوسل: واریکوسل تورم سیاهرگ هایی است که بیضه را تخلیه می کنند. این شایع ترین علت برگشت پذیر ناباروری مردان است. اگرچه دلیل اصلی که واریکوسل باعث ناباروری می شود ناشناخته است، ممکن است به تنظیم غیر طبیعی دمای بیضه مربوط باشد. واریکوسل باعث کاهش کیفیت اسپرم می شود.
• عفونت: برخی از عفونت ها می توانند در تولید اسپرم یا سلامت اسپرم اختلال ایجاد کنند و یا باعث ایجاد زخم شوند که عبور اسپرم را مسدود می کند. اینها شامل التهاب اپیدیدیم (اپیدیدیمیت) یا بیضه ها (اورکیت) و برخی از عفونت های مقاربتی، از جمله سوزاک یا HIV است. اگرچه برخی از عفونت ها می توانند منجر به آسیب دائمی بیضه شوند، اما اغلب اسپرم هنوز قابل بازیابی است.
• مشکلات انزال: انزال رتروگراد زمانی اتفاق می افتد که منی در حین ارگاسم به جای خارج شدن از نوک آلت تناسلی وارد مثانه شود. بیماری های مختلف می توانند باعث انزال پس رونده یا عدم انزال شوند، از جمله دیابت، آسیب های ستون فقرات، و جراحی مثانه، پروستات یا مجرای ادرار.
• برخی از داروها نیز ممکن است منجر به مشکلات انزال شوند، مانند داروهای فشار خون که به عنوان مسدود کننده های آلفا شناخته می شوند. برخی از مشکلات انزال را می توان معکوس کرد، در حالی که برخی دیگر دائمی هستند. در اغلب موارد مشکلات دائمی انزال، هنوز هم می توان اسپرم را مستقیما از بیضه ها بازیابی کرد.
• آنتی بادی هایی که به اسپرم حمله می کنند: آنتی بادی های ضد اسپرم سلول های سیستم ایمنی هستند که به اشتباه اسپرم ها را به عنوان مهاجمان مضر شناسایی می کنند و سعی می کنند آنها را از بین ببرند.
• تومورها: سرطان ها و تومورهای غیر بدخیم می توانند به طور مستقیم بر اندام های تناسلی مردانه تاثیر بگذارند، از طریق غددی که هورمون های مربوط به تولید مثل را آزاد می کنند، مانند غده هیپوفیز یا از طریق علل ناشناخته. جراحی، پرتودرمانی یا شیمی درمانی برای درمان تومورها نیز می تواند بر باروری مردان تاثیر بگذارد.
• بیضه های نزول نکرده: در طول رشد جنین، گاهی اوقات یک یا هر دو بیضه از شکم به داخل کیسه ای که معمولا حاوی بیضه است (کیسه بیضه) فرود نمی آید. احتمال کاهش باروری در مردان مبتلا به این بیماری بیشتر است.
• عدم تعادل هورمونی: هیپوتالاموس، هیپوفیز و بیضه ها هورمون هایی تولید می کنند که برای تولید اسپرم ضروری هستند. تغییرات در این هورمون ها و همچنین سایر سیستم ها مانند تیروئید و غده فوق کلیوی ممکن است تولید اسپرم را مختل کند.
• انسداد لوله های انتقال اسپرم: بسیاری از لوله های مختلف اسپرم را حمل می کنند. آنها می توانند به دلایل مختلف مسدود شوند، از جمله آسیب ناخواسته ناشی از جراحی، عفونت های قبلی، تروما یا رشد غیر طبیعی، مانند فیبروز کیستیک یا شرایط ارثی مشابه.
• انسداد می تواند در هر سطحی از جمله در داخل بیضه، در لوله هایی که بیضه را تخلیه می کنند، در اپیدیدیم، در مجرای دفران، نزدیک مجاری انزال یا در مجرای ادرار رخ دهد.
• نقص کروموزومی: اختلالات ارثی مانند سندرم کلاین فلتر که در آن یک مرد با دو کروموزوم X و یک کروموزوم Y به جای یک X و یک کروموزوم Y متولد می شود، باعث رشد غیر طبیعی اندام های تناسلی مرد می شود. سایر سندرم های ژنتیکی مرتبط با ناباروری شامل فیبروز کیستیک، سندرم کالمن و سندرم کارتاگنر است.
• بیماری سلیاک: یک اختلال گوارشی ناشی از حساسیت به گلوتن است که می تواند باعث ناباروری مردان شود. باروری ممکن است پس از اتخاذ یک رژیم غذایی بدون گلوتن بهبود یابد.
• داروهای خاص: درمان جایگزینی تستوسترون، استفاده طولانی مدت از استروئیدهای آنابولیک، داروهای سرطان (شیمی درمانی)، داروهای ضد قارچی و آنتی بیوتیکی خاص، برخی داروهای زخم و سایر داروها می توانند تولید اسپرم را مختل کرده و باروری مردان را کاهش دهند.
• جراحی های قبلی: برخی از جراحی ها ممکن است از اسپرم در انزال شما جلوگیری کنند، از جمله وازکتومی، ترمیم فتق مغبنی، جراحی های کیسه بیضه یا بیضه، جراحی های پروستات و جراحی های بزرگ شکم که برای سرطان های بیضه و رکتوم انجام می شوند. در بیشتر موارد، جراحی می تواند برای بازگرداندن این انسدادها یا بازیابی اسپرم به طور مستقیم از اپیدیدیم و بیضه ها انجام شود.

علل محیطی کاهش اسپرم:

تولید یا عملکرد اسپرم می تواند تحت تاثیر قرار گرفتن بیش از حد در معرض برخی از عناصر محیطی قرار گیرد، از جمله:

• مواد شیمیایی صنعتی: قرار گرفتن طولانی مدت در معرض بنزن ها، تولوئن، زایلن، علف کش ها، آفت کش ها، حلال های آلی، مواد رنگ آمیزی و سرب ممکن است به کاهش تعداد اسپرم کمک کند.
• قرار گرفتن در معرض فلزات سنگین: قرار گرفتن در معرض سرب یا سایر فلزات سنگین نیز می تواند باعث ناباروری شود.
• اشعه یا اشعه ایکس: قرار گرفتن در معرض اشعه می تواند تولید اسپرم را کاهش دهد. ممکن است چندین سال طول بکشد تا تولید اسپرم به حالت عادی بازگردد. با دوزهای بالای تابش، تولید اسپرم را می توان برای همیشه کاهش داد.
• گرم شدن بیش از حد بیضه ها: دمای بالا تولید و عملکرد اسپرم را مختل می کند. اگرچه مطالعات محدود و بی نتیجه هستند، استفاده مکرر از سونا یا جکوزی ممکن است به طور موقت تعداد اسپرم را مختل کند.
• نشستن مدت طولانی، پوشیدن لباس های تنگ یا کار با رایانه لپ تاپ برای مدت طولانی نیز ممکن است دمای کیسه بیضه شما را افزایش دهد و تولید اسپرم را اندکی کاهش دهد.
• سلامتی وسبک زندگی

سایر دلایل کاهش تعداد اسپرم عبارتند از:

1. استفاده از مواد مخدر: استروئیدهای آنابولیک که برای تحریک قدرت و رشد عضلانی مصرف می شوند، می توانند باعث کوچک شدن بیضه ها و کاهش تولید اسپرم شوند. استفاده از کوکائین یا ماری جوانا ممکن است تعداد و کیفیت اسپرم شما را نیز کاهش دهد.
2. مصرف الکل: نوشیدن الکل می تواند سطح تستوسترون را کاهش دهد و باعث کاهش تولید اسپرم شود.
3. اشتغال: برخی از مشاغل ممکن است با خطر ناباروری مرتبط باشند، از جمله جوشکاری یا مشاغل مرتبط با نشستن طولانی مدت، مانند رانندگی با کامیون. با این حال، داده های حمایت از این انجمن ها متناقض است.
4. سیگار کشیدن: مردان سیگاری ممکن است تعداد اسپرم کمتری نسبت به افرادی که سیگار نمی کشند داشته باشند.
5. استرس عاطفی: استرس عاطفی شدید یا طولانی مدت، از جمله استرس در مورد باروری، ممکن است با هورمون های مورد نیاز برای تولید اسپرم تداخل داشته باشد.
6. افسردگی: افسردگی ممکن است بر غلظت اسپرم تاثیر منفی بگذارد.
7. وزن: چاقی می تواند باروری را از طرق مختلفی از جمله تاثیر مستقیم بر اسپرم و با ایجاد تغییرات هورمونی که باعث کاهش باروری مردان می شود، مختل کند.
8. مسائل مربوط به تست اسپرم: تعداد اسپرم های کمتر از حد طبیعی می تواند در نتیجه آزمایش نمونه اسپرمی باشد که خیلی زود پس از آخرین انزال شما گرفته شده است. خیلی زود پس از یک بیماری یا رویداد استرس زا مصرف شده است. یا حاوی تمام مایع منی که انزال کرده اید نبوده، زیرا مقداری از آن در حین جمع آوری ریخته شده است. به همین دلیل، نتایج به طور کلی بر اساس چندین نمونه گرفته شده در یک دوره زمانی مشخص است.

عوارض کاهش اسپرم در مایع منی:

ناباروری ناشی از تعداد کم اسپرم می تواند برای شما و همسرتان استرس زا باشد. عوارض می تواند شامل موارد زیر باشد:

• جراحی یا درمان های دیگر برای علت زمینه ای
• تعداد کم اسپرم
• تکنیک های گران قیمت و مرتبط با کمک باروری، مانند لقاح آزمایشگاهی (IVF)
• استرس مربوط به ناتوانی در داشتن فرزند

پیشگیری از کاهش اسپرم در مایع منی:

برای محافظت از باروری خود، از عوامل شناخته شده ای که می توانند بر تعداد و کیفیت اسپرم تاثیر بگذارند، اجتناب کنید. مثلا:

• سیگار نکشید
• الکل را محدود کنید یا از مصرف آن خودداری کنید
• از مصرف مواد مخدر دوری کنید
• در مورد داروهایی که می تواند بر تعداد اسپرم تاثیر بگذارند با پزشک خود صحبت کنید
• وزن سالم را حفظ کنید
• از گرما اجتناب کنید
• استرس را مدیریت کنید
• از قرار گرفتن در معرض آفت کش ها، فلزات سنگین و سایر سموم خودداری کنید

نسخه اصلی مطلب دلیل کاهش اسپرم در مایع منی چیست؟ را در سایت دکتر امیر بهنام فر بخوانید.

---