لیشمانیوز نوعی عفونت انگلی است که در اثر گزش پشه خاکی ماده فلوبوتومین به انسان منتقل می شود. این انگل در بسیاری از کشورهای استوایی و معتدل وجود دارد. اپیدمی زمانی بروز می یابد که افراد در اثر جنگ یا مهاجرت در ناحیه آلوده قرار بگیرند یا این که مردم ناحیه مستعد لیشمانیوز نرخ بالایی از بیماری یا سوء تغذیه را تجربه کنند. لیشمانیوز پوستی یا جلدی (سالک) به ندرت کشنده است، اما اسکار یا جای زخم ناخوشایندی را باقی می گذارد. موارد شدید لیشمانیوز احشائی در صورت درمان نشدن، تقریباً همواره کشنده است.لیشمانیوز جلدی در صورت از کار افتادن اندام های حیاتی یا ابتلا به سندرم های شدید مستقیماً منجر به مرگ می شود. همچنین لیشمانیوز گاهی پیآمد یک عفونت باکتریایی ثانویه، مانند ذات الریه است. بیماران مبتلا به HIV/AIDS پیشرفته باید عفونت HIV اصلی و سالک را درمان کنند تا سالک دوباره عود نکند. به همین دلیل بیماران دچار سالک باید آزمایش HIV بدهند.روش درمان سالک به ساده یا پیچیده بودن زخم(ها) بستگی دارد. این بیماری اسکاری را روی پوست بیمار باقی می گذارد و تحمل این اسکار ناخوشایند صدمات روحی را نیز به دنبال دارد. اگر شما نیز دچار عفونت سالک شده اید و مشاهده اسکار آن ناراحتتان می کند، باید بدانید که امروزه روش های موثری برای از بین بردن اسکار سالک وجود دارد.

یکی از موثرترین و ایمن ترین روش های رفع اسکار سالک بازسازی پوست با لیزر دی اکسید کربن(CO2) است. در لیزردرمانی پرتوهای کوتاه و متمرکز پالسی نور به پوست درگیر تابانده می شود تا با برداشته شدن لایه به لایه پوست، کلاژن جدید تولید شود و پوست آسیب دیده ترمیم شود. متخصص زیبایی مناسب بودن درمان با لیزر را در جلسه مشاوره تعیین می کند. برای کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت با شماره تلفن های ما تماس حاصل فرمایید.

انواع سالک
لیشمانیاز دارای سه نوع جلدی، احشایی و جلدی ـ مخاطی است، که عامل هر یک گونه های متفاوتی از انگل لیشمانیا است. متخصصین معتقدند که حدود 20 گونه متفاوت از لیشمانیا وجود دارد که بیماری را به انسان منتقل می کند.

لیشمانیاز جلدی:
لیشمانیاز جلدی یا سالک، شایع ترین نوع لیشمانیاز، باعث زخم شدن پوست بیمار می شود. درمان سالک همواره ضروری نیست و به شرایط بیمار بستگی دارد، بااین حال درمان روند التیام را تسریع می کند و از بروز عوارض پیشگیری می کند.

لیشمانیاز جلدی ـ مخاطی :
لیشمانیوز جلدی ـ مخاطی نوع نادری است که عامل آن همان گونه جلدی انگل است و چند ماه پس از التیام ضایعه پوستی بروز می یابد.انگل در این نوع لیشمانیوز در بینی، گلو و دهان بیمار منتشر می شود و به تخریب کامل یا جزئی غشاهای مخاطی این ناحیه ها دامن می زند. اگرچه لیشمانیوز جلدی ـ مخاطی معمولاً نوعی از لیشمانیوز جلدی در نظر گرفته می شود، اما از آن جدی تر است، خود به خود درمان نمی شود و نیاز به درمان دارد.

لیشمانیوز احشایی :
لیشمانیوز احشائی که لیشمانیوز سیستمی یا کالاآزار نیز نامیده می شود، معمولاً دو تا هشت ماه پس از گزیده شدن توسط پشه خاکی بروز می یابد. این بیماری به اندام های داخلی، مانند کبد و طحال آسیب می زند. همچنین ممکن است مغز استخوان و سیستم ایمنی نیز در اثر آسیب دیدگی این اندام ها درگیر شود. اگر این عارضه درمان نشود، تقریباً همواره به مرگ منجر می شود.

علل

عامل لیشمانیوز نوعی انگل تک یاخت های از گونه لیشمانیا است و بیماری در اثر گزش پشه خاکی عفونی به انسان منتقل می شود. این انگل داخل بدن پشه خاکی ماده زندگی می کند و تکثیر می شود. این حشره در محیط های مرطوب، در ماه های گرم تر و شب ها، از ساعات ابتدایی شب تا طول آفتاب، بیشترین فعالیت را دارد. حیوانات خانگی، مانند سگ، نیز می توانند میزبان انگل باشند. ممکن است بیماری از حیوان به پشه خاکی و در نهایت به انسان منتقل شود.بین انسان ها نیز انگل از راه انتقال خون یا سوزن مشترک منتقل می شود. در نقاطی از جهان بیماری از یک فرد به پشه خاکی و در نهایت به فرد دیگر سرایت می یابد.

علائم

انسان می تواند مدتی طولانی و بدون آن که بیمار شود، ناقل بعضی گونه های لیشمانیا باشد. علائم به نوع بیماری بستگی دارد.

لیشمانیوز جلدی :
علامت اصلی سالک ضایعه های پوستی بدون درد است. علائم سالک چند هفته پس از گزش پشه خاکی عفونی شروع می شود. البته گاهی علائم تا چند ماه یا چند سال بروز نمی یابد.

لیشمانیوز جلدی ـ مخاطی :
علائم بیماران مبتلا به لیشمانیوز جلدی ـ مخاطی معمولاً یک تا پنج سال پس از ضایعه های پوستی بروز می یابد. این علائم عموماً زخم هایی در داخل دهان وبینی یا روی لبها است.

دیگر علائم بیماری عبارت است از :
گرفتگی یا آب ریزش بینی
خونریزی بینی
به سختی نفس کشیدن

لیشمانیوز احشائی :
علائم غالباً تا چند ماه بعد از نیش زدن پشه بروز نمی یابد؛ علائم در اکثر موارد دو تا شش ماه پس از شروع عفونت مشاهده می شود. نشانه ها و علائم شایع بیماری عبارت است از :

کاهش وزن
ضعف
تبی که بیش از چند هفته یا چند ماه طول کشیده باشد.
بزرگ شدن طحال
بزرگ شدن کبد
کاهش تولید سلول های خونی
خونریزی
عفونت های دیگر
متورم شدن غدد لنفاوی

تشخیص
بیمار باید زندگی کردن در یا سفر کردن به ناحیه هایی با شیوع بالای لیشمانیوز را به پزشک اطلاع دهد تا پزشک آزمایش های لازم را برای وجود انگل در بدن بیمار انجام دهد. چنانچه ابتلا به لیشمانیوز تایید شود، آزمایش های دیگری برای تعیین گونه های عامل لیشمانیوز انجام می شود.

تشخیص لیشمانیوز جلدی :
پزشک نمونه برداری از پوست را با خراش دادن یکی از زخم ها انجام می دهد و مقدار کمی از پوست را برمی دارد و در آزمایش DNA یا ماده ژنتیکی انگل مشخص می شود. روش های مختلفی برای تعیین گونه انگل عامل عفونت به کار برده می شود.

تشخیص لیشمانیوز احشائی :
اکثر بیماران گزیده شدن توسط پشه خاکی را به یاد نمی آورند و این فراموشی تشخیص را دشوارتر می کند. اما اگر بیمار به زندگی کردن در یا سفر کردن به ناحیه های با شیوع بالای لیشمانیوز را به خاطر بیاورد، کمک بزرگی به پیشبرد تشخیص خواهش کرد. پزشک ابتدا معاینه بالینی را با هدف بررسی بزرگ شدن طحال یا کبد انجام می دهد، سپس نمونه برداری از استخوان یا آزمایش خون انجام می شود.آزمایش های تخصصی مختلفی برای تشخیص دقیق انجام می شود. با استفاده از رنگ های شیمیایی خاص مغز استخوان می توان متوجه شد که آیا انگل سلول های ایمنی را عفونی کرده است یا خیر.

درمان

داروهای ضدانگل، مانند آمفوتریسین بی (آمبیسام) برای درمان بیماری تجویز می شود. پزشک درمان مناسب را با توجه به نوع لیشمانیوز توصیه می کند.

لیشمانیوز جلدی :
زخم های پوستی غالباً بدون درمان بهبود می یابد. البته درمان روند التیام را تسریع می کند، جای زخم و اسکار را کاهش می دهد و خطر عود کردن بیماری را کمتر می کند. تمام ضایعه های پوستی که باعث بدشکلی شده باشد، نیاز به جراحی پلاستیک دارد.

لیشمانیوز جلدی ـ مخاطی :
این ضایعه ها خود به خود التیام نمی یابد و نیاز به درمان دارد. لیپوزومال آمفوسیترین بی و پارومومایسین برای درمان عارضه تجویز می شود.

لیشمانیوز احشایی :
لیشمانیوز احشایی همواره به درمان نیاز دارد. داروهای مختلفی برای درمان تجویز می شود که پرکاربردترین آنها شامل سدیم استیبوگلوکونات (پنتوستام)، آمفوتریسین بی، پارامومایسین و میلتفوسین (ایمپاویدو) می شود.

رفع جای زخم سالک

هرچند درمان سالک ضرورتی ندارد، اما اسکار باقی مانده مشکلات زیبایی و روحی متعددی را برای بیمار ایجاد می کند. اسکار لیشمانیوز جلدی یا سالک جای زخمی آتروفیک است که به دلیل آتروفی پوست و تخریب کلاژن پس از واکنش التهابی حاد تشکیل می شود.یکی از پرکاربردترین روش های درمان اسکارهای آتروفیک استفاده از لیزر پرتوان پالسی یا لیزر CO2 است که لایه اپیدرم پوست را در یک بار عبور، می ساید. لیزر فرکشنال CO2 حفره های میکروسکوپی کوچکی را در لایه های عمقی تر پوست ایجاد می کند.این فرایند باعث تولید کلاژن جدید و سالم می شود که صاف شدن اسکار را به دنبال دارد.اگرچه لیزر CO2 اسکارهای آتروفیکی، مانند اسکار سالک را با موفقیت ترمیم می کند، اما این درمان عوارض جانی متعددی، مانند طولانی شدن دوران بهبود و اریتمای مقاوم را در پی دارد.

تزریق کورتیزون برای درمان جای اسکار سالک

برای درمان اسکارهای لیشمانیوز از اواسط دهه 1960 از روش تزریق استروئید در داخل ضایعه استفاده شده است. استروئید یک فرم کوتاه شده کورتیکواستروئیدی است. کورتیکواستروئیدها گروهی از هورمون ها هستند که به صورت طبیعی توسط بدن تولید می شوند و در طیف وسیعی از فرآیندهای فیزیولوژیک مانند پاسخ به استرس، پاسخ ایمنی، تنظیم التهاب و بسیاری فعالیت های دیگر نقش دارند.روش تزریق استروئید در داخل ضایعه از طریق کاهش سنتزکلاژن و همچنین کاهش التهاب درمحل زخم عمل می کند. کلاژن یک پروتئین ساختاری است که به پوست قدرت و دوام می دهد و به منظور تسریع ترمیم در محل زخم تولید می شود. زمانی که بدن میزان زیادی کلاژن تولید می کند یک اسکار برجسته با رنگی متفاوت از بقیه پوست در محل ایجاد می شود. بنابراین، تزریق استروئید با مهار تولید کلاژن باعث کاهش ایجاد اسکار می شود. تریامسینولون استوناید نامحلول رایج ترین کورتیکواستروئیدی است که برای درمان اسکار مورد استفاده قرار می گیرد.

کرایوتراپی برای درمان جای زخم سالک

کرایوتراپی نوعی درمان است که در آن ضایعات سطح پوست فریز می شوند. برای فریز کردن ضایعات پوستی از کرایوژن هایی مانند موارد زیر استفاده می شود:

نیتروژن مایع

در کرایوتراپی با استفاده از نیتروژن مایع(دمای °C 196-) از کرایواسپری، کرایوتیوب یا سواب استفاده می شود. با توجه به شعاع و عمق مورد نظر برای فریز، نیتروژن به مدت چند ثانیه روی محل ضایعه نگه داشته می شود. در برخی موارد زمانی که ذوب کامل می شود درمان مجددا تکرار می شود. به این روند فریز-ذوب مضاعف گفته می شود.

یخ خشک یا برف دی اکسید کربن

در کرایوتراپی با دیاکسیدکربن روی ضایعه پوستی یک لوله حاوی یخ خشک (78.5°C) یا برفاب ترکیب شده با استون قرار داده می شود.

DMEP

DMEP در دمای -57°C عمل میکند و به صورت آئروسل و بدون نیاز به نسخه پزشک در در داروخانه ها در دسترس است. DMEP برای درمان زگیل ها نیز مورد استفاده قرار می گیرد. در این روش با توجه به اندازه و محل ضایعه یک اپلیکاتور فومی به مدت 40-10 ثانیه روی ضایعه نگه داشته می شود.کرایوتراپی ممکن است درد داشته باشد. ممکن است بلافاصله پس از کرایوتراپی ورم و قرمزی در محل ایجاد شود که با استفاده از یک استروئید موضعی در موضع پس از فریز کردن کاهش پیدا می کند. مصرف خوراکی آسپرین نیز ممکن است به کاهش درد و ناراحتی کمک کند.

سایر درمان ها برای اسکارهای لیشمانیوز

در لیشمانیوز پوستی گزینه های درمانی در دسترس با توجه به اینکه ضایعه ساده یا پیچیده باشد متفاوت هستند. ضایعات اگر بزرگتر از 4 سانتی متر باشند، به صورت چندتایی باشند، انتشار لنفاتیک داشته باشند، بیش از 6 ماه دوام داشته باشند، در افراد دچار نقص سیستم ایمنی یا در صورتیکه ضایعه روی مفاصل یا در مناطقی که از لحاظ زیبایی اهمیت دارند قرار گرفته باشند پیچیده در نظر گرفته می شوند. به دلیل خطر لیشمانیوز جلدی مخاطی ایجاد شده با زیرگونه ویانیا همه موارد لیشمانیوز آمریکایی پیچیده در نظر گرفته می شوند.گزینه های درمانی برای ضایعات CL شامل موارد زیر هستند:

فتودینامیک درمانی
ایمیکوئیمود
پارامومایسین موضعی (یا همان آمینوزیدین)
آنتی مونیال های داخل موضعی
سدیم استیبوگلوکونات
مگلومین آنتیمونیات
درمان سیستمیک غیر آنتی مونی
آمفی تریسین B
میلتفوسین
پنتامیدین
سولفات روی
آلوپورینول
آنتیمونیال های سیستمیک(داخل وریدی، داخل عضلانی)
سدیم استیبوگلوکونات
مگلومین آنتی مونیات

پیشگیری از سالک
هیچ واکسن یا دارویی برای پیشگیری از لیشمانیوز وجود ندارد؛ در واقع یگانه راه پیشگیری این است که سعی کنید پشه خاکی شما را نیش نزند. برای این کار توصیه های زیر را رعایت کنید:
لباس هایی بپوشید که پوست را تا بیشترین حد ممکن بپوشاند. شلوار بلند، پیراهن آستین بلندی که داخل شلوار گذاشته اید و جوراب بلند را فراموش نکنید.
روی پوست بدون پوشش و پایین شلوار و آستین دافع حشرات بزنید. موثرترین دافع ها حاوی DEET هستند.
در فضاهای سرپوشیده و داخل خانه اسپری حشره کش بزنید.
در طبقات فوقانی ساختمان بخوابید، چون پشه خاکی نمی تواند در ارتفاعات پرواز کند.
از ابتدای شب تا طلوع آفتاب، یعنی در بازه فعالیت پشه خاکی، بیرون نروید.
پنجره ها و درها را با حفاظ بپوشانید و در صورت امکان از دستگاه تهویه مطبوع استفاده کنید. پنکه پرواز کردن را برای حشرات دشوارتر می کند.
دور تختخواب توری پشه بند بکشید، البته چون پشه خاکی از پشه معمولی کوچک تر است، توری باید سوراخ های ریزتری داشته باشد. در صورت امکان اسپری حشره کش حاوی پایروتیروئید روی توری بزنید.
توری پشه بند، حشره کش و دافع حشرات را پیش از سفر به نواحی پرخطر تهیه کنید.

---