سالک (لیشمانیانیوز جلدی) یک بیماری انگلی است که در بخش هایی از مناطق استوایی، نواحی نزدیک خط استوا و جنوب اروپا وجود دارد. بیماری لیشمانیوز توسط عفونتی که پشه های سالک با نیش زدن سطح پوست ایجاد می کنند، به وجود می آید. بیماری سالک (لیشمانیاز) انواع مختلفی در بین انسان ها دارد. رایج ترین شکل های بیماری از به این شرح هستند: لیشمانیوز جلدی که باعث درد در ناحیه پوست صورت و بدن می شود و لیشمانیوز احشایی که بسیاری از اندام های داخلی بدن (از جمله طحال، کبد و مغز استخوان) را تحت تأثیر قرار می دهد. در این مطلب به این بیماری و درمان آن پرداخته میشود.

علائم و نشانه های سالک جلدی

بعضی از افراد، عفونتی نهفته و بدون هیچ علامت و نشانه ای دارند. افرادی که نشانه های بالینی عفونت را دارند، در روی پوست آنها یک یا چند ضایعه پوستی دیده می شود. ضایعات پوستی در طول زمان ظاهر و اندازه متفاوتی پیدا می کنند. ضایعات پوستی ممکن است در ابتدا سفت دانه (برآمدگی) یا گرهک (غده) باشند و در پایان زخم (مثل یک آتش فشان، با لبه برآمده و دهانه مرکزی). این ضایعات پوستی معمولاً بدون درد هستند؛ اما می توانند دردناک شوند. بعضی از افراد در نزدیکی عارضه پوستی برای مدت طولانی غده های متورمی دارند، بدون اینکه این غده ها باعث بیماری فرد شود. علائم به شکل بیماری بستگی دارد. علامت اصلی این بیماری زخم های پوستی بدون درد است. علائم جلدی تنها یک تا دو هفته پس از نیش پشه سالک قابل مشاهده هستند. با این وجود، گاهی اوقات علائم برای چندین ماه یا چندین سال باقی می مانند. در افراد مبتلا به بیماری های پوستی مخاطی، علائم و خصوصیات بیماری معمولاً یک تا پنج سال پس از التیام ضایعات پوستی ظاهر می شوند. این علائم اساساً شامل زخم هایی در دهان، دماغ یا روی لب می شود. علائم دیگر شامل موارد زیر است:

• آبریزش بینی یا گرفتگی بینی
• خونریزی بینی
• مشکلات تنفسی
• لیشمانیوز احشایی

علائم اغلب تا چند ماه پس از نیش سالک ظاهر نمی شوند. در اغلب موارد دو تا شش ماه پس از عفونت تشخیص داده می شوند: این علائم عبارتند از:

• کاهش وزن
• ضعف
• سرفه
• تبی که به مدت چند هفته یا ماه طول می کشد.
• بزرگ شدن طحال
• بزرگ شدن کبد
• کاهش ایجاد گلبول های قرمز
• خونریزی
• عفونت های دیگر
• عرق کردن در شب
• کم پشت شدن مو
• پوست پوسته شدن، پوست خاکستری تیره رنگ

افراد در معرض ابتلا به سالک

در ارتباط با افراد در معرض ابتلا به سالک می توان به نکات زیر توجه کرد:

• افرادی که به مناطق روستایی، جنگلی، بیابانی و بکر سفر کرده اند.
• افرادی که علاقه مند به انجام فعالیت های خارج از خانه همچون رصد پرندگان یا کوه نوردی هستند.
• افرادی که بین غروب آفتاب و طلوع خورشید از محل اقامت خود خارج می شوند.
• مسافران که به فعالیت های ماجراجویی، اقدامات نظامی، ساخت و ساز اشتغال دارند.
• افرادی که قبلاً به سالک مبتلا شده اند، هنوز هم در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند.

روش های درمان سالک

در لیزر درمانی پرتوهای کوتاه و متمرکز پالسی نور به پوست درگیر تابانده می شود تا با برداشته شدن لایه به لایه پوست کلاژن جدید تولید شود و پوست آسیب دیده ترمیم شود. با هر بار عبور لیزر سلول های بیشتری برداشته می شود. به کمک طول موج های مختلف لیزر پرتوان می توان لایه های مختلف پوست را برداشت تا به درمان اسکارهای ناشی از سالک کمک شود و شکل و رنگ آ ها تغییر یابد. بر حسب شدت و نوع اسکار، جلسات درمانی به صورت ماهیانه تکرار می شود تا نتایج بهتری به دست آید. حصول نتایج دائمی است.

لیزر فرکشنال

لیشمانیوز پوستی می تواند منجر به زخم های آتروفیک ناخوشایند شود که گزینه های درمان سالک محدودی برای آن وجود دارد. منابع کمی درباره ی روش های درمان این زخم ها یافت می شود. لیزرهای فرکشنال به طور موفقیت آمیزی در درمان مشکلات مختلف پوستی و با کمترین زمان استراحت و عوارض جانبی مورد استفاده قرار گرفته اند. ده جلسه ی درمانی انجام می گیرد و بعد از سه جلسه بیمار حدود 40 درصد بهبود پیدا می کند. بیشتر از 90 درصد بهبودی بعد از دهمین جلسه قابل مشاهده است. عوارض جانبی قابل توجهی وجود ندارد.

لیزر دی اکسید کربن (CO2)

دی اکسید کربن تجزیه شده می تواند زخم های با تغییر بیش از حد رنگدانه ها را درمان کند. این درمان روشی بی خطر و مؤثر برای زخم های سالک است. سه تا پنج جلسه ی درمانی با لیزر فرکشنال CO2 در فواصل دو ماهه و تحت بیحسی موضعی نیاز است. رضایت کلی از ظاهر در حدود یک ماه بعد از دومین جلسه (تا 25 درصد) و سه ماه پس آخرین جلسه به دست خواهد آمد. در جلسه پیگیری سه ماه بعد از درمان تمام موارد باید به صورتی باشد که 50 درصد بهبود در بافت، آتروفی، حاشیه و ظاهر کلی زخم مشاهده شود. لیزر فرکشنال CO2 از جنبه های مختلف در درمان زخم سالک بهتر از روش لیزر کاهنده ی CO2 است.

اقدامات و مراقبت های قبل و بعد از انجام لیزر سالک

1. دو تا چهار هفته قبل از لیزر از قرار گرفتن در معرض نور خورشید و استفاده از دستگاه ها و مواد برنزه کننده پرهیز کنید.
2. 20 الی 30 روز قبل از لیزر فرکشنال استفاده از محصولات ضد پیری و لایه بردار را متوقف کنید. در صورت امکان از مصرف آسپرین، ادویل و ناپروکسن یا هر نوع داروی ضد التهابی دیگر اجتناب کنید. از هر نوع درمان های اسیدگلیکولیک پرهیز کنید. استفاده از مینوسیکلین، تتراسایکلین و داکسی سایکلین را متوقف کنید. از اپیلاسیون، مالش ساینده و درمان ها میکرودرم ابریژن اجتناب کنید.
3. قبل از انجام لیزر، بیمار باید توسط پزشک متخصص پوست و مو معاینه شود. انتظارات بیمار بررسی شده و میزان بهبود از طرف پزشک و متد انجام کار مشخص شود.
4. در زمان انجام لیزر، نیازی به آمپول بیحسی و… نیست و تنها استفاده از کرم های موضعی بیحس کننده که معمولاً حاوی لیدوکائین و یا پریلوکائیین هستند، کفایت می کند. این کرم ها را ساعتی قبل از انجام لیزر بر موضوع مورد نظر می زنند تا بیمار در هنگام انجام کار درد زیادی را احساس نکند.
5. بعد از پایان کار پوست محل لیز ملتهب و برافروخته است. معمولاً پزشک این برافروختگی را با کمپرس یخ و سرمای موضعی کاهش می دهد.
6. خوشبختانه در این نوع لیزر مانند لیزرهای نسل قدیمی، نیاز به پانسمان محل انجام لیزر نیست و تنها جهت افزایش سرعت بهبود ممکن است کرم هایی مثل زینک اکساید و کرم های ترمیم کننده و آنتی بیوتیک توسط پزشک تجویز شد.
7. روز بعد از انجام لیزر فرکشنال پوست حالت شبیه به سوختگی خفیف یا آفتاب سوختگی می شود و کمی تیره تر به نظر می آید. این حالت طی یک هفته و با پوست اندازی بهبود می باید و طی حدود دو هفته سرخی و دلمه های تشکیل شده روی پوست نیز از بین می رود.
8. همچنین در هفته اول پس از لیزر به هیچ وجه از کرم های معمول و لوازم آرایشی استفاده نکنید.
9. در صورت ایجاد دلمه بر روی موضع تحت درمان با لیزر، از کندن و دستکاری کردن آن خودداری کنید.

عوارض لیزر سالک

لیزر سالک به طور کلی عارضه خاصی که دائمی بوده و نگران کننده باشد ندارد؛ اگرچه پس از انجام لیزر قرمزی و تورم و نقاط تیره رنگ روی پوست برای دو تا سه هفته باقی می ماند؛ اما این نشانه ها ناشی از عملکرد درست لیزر است و به مرور برطرف شده و پوست تازه رخ می نماید.

نسخه اصلی مطلب سالک چیست و چگونه درمان میشود؟ را در سایت کلینیک پوست صدف بخوانید.

---