افتادگی مثانه و بی اختیاری ادرار

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

مثانه عضوی کیسه مانند است که درون لگن قرار گرفته و وظیفه آن نگهداری ادراری است که از کلیه ها و از طریق لوله حالب به درون آن تراوش می شود. این عضو توخالی توسط عضلات نگهدارنده در مکان مناسبی قرار می گیرد و اگر به هر دلیلی این عضلات نگه دارنده آن توانایی خود را از دست بدهند، مثانه از مکان خود جابه جا شده و مشکلاتی برای فرد پدید می آورد. نام این بیماری افتادگی مثانه است، اما چرا مثانه دچار افتادگی می شود و علائم این بیماران چیست و مهم تر این که چگونه می توان این بیماری را درمان کرد.

چرا افتادگی مثانه رخ می دهد ؟
اصلا این بیماری بیشتر مختص خانم هاست.در حالت طبیعی قسمت قدامی دیواره واژن در زنان موجب حفظ مثانه در جایگاه خودش می شود. وقتی این دیواره تحت فشار قرار می گیرد، عضلات کش آمده و شل می شوند و نقش حمایتی شان از مثانه از بین می رود. یکی از مهم ترین علل، زایمان های متعدد طبیعی است که باعث می شود مثانه به داخل واژن بیفتد. در زایمان های دوقلو و زایمان های سخت این احتمال بالا می رود، اما این تنها علت نیست؛ زنان یائسه نیز در معرض این اختلال قرار دارند؛ زیرا هورمون استروژن در بدن باعث می شود عضلات قوام و استحکام خوبی داشته باشند. با قطع استروژن، عضلات همه نقاط بدن ازجمله قسمت قدامی واژن شل شده و افتادگی مثانه در زنان یائسه دیده می شود. علت دیگر ژنتیکی است. برخی افراد به طور ژنتیکی دچار یائسگی زودرس می شوند یا تعدادی نیز به طور مادرزادی عضلات کف لگنشان شل است. زور زدن و یبوست مزمن هم فشار زیادی به عضلات وارد می کند. افراد مبتلا به آسم یا کسانی که دچار سرفه های مزمن هستند نیز ممکن است دچار افتادگی مثانه شوند. برداشتن اجسام سنگین هم فشار زیادی به لگن وارد می کند و افرادی که مشاغل سخت و سنگین دارند بیشتر به این بیماری مبتلا می شوند.

این بیماری بیشتر مختص خانم هاست، یعنی آقایان به آن مبتلا نمی شوند ؟
در مردان نیز این بیماری دیده می شود، ولی بسیار نادر است چون مثانه مردان نسبت به زنان کمی داخل تر قرار گرفته است. البته بندرت و در برخی بیماری های زمینه ای به نام پرومبلی افتادگی مثانه در جنس مرد دیده می شود. از مشخصات این بیماری شل بودن همه عضلات بدن است که کف لگن نیز جزو آن است.در افتادگی مثانه، مثانه به داخل واژن هل داده می شود و از نظر شدت به چهار درجه تقسیم می شود. در نوع اول، هنگام معاینه کمی از مثانه داخل واژن لمس می شود. در افتادگی متوسط که همان نوع دوم است، قسمت بیشتری از مثانه وارد واژن می شود و تقریبا نصف آن را اشغال می کند؛ در افتادگی درجه سه، مثانه تا پایین واژن لمس می شود. ولی در افتادگی درجه چهار، مثانه کاملا از دهانه واژن بیرون زده و گاه خود بیمار آن را به داخل می برد و با یک زور زدن ساده به حالت قبل برمی گردد. هر چه نوع افتادگی شدیدتر باشد، احتمال بروز عفونت های واژن نیز بالاتر می رود.

بیمار چه علامتی دارد ؟
اولین علامت، احساس فشاری است که فرد در ناحیه واژن خود حس می کند و هنگامی که به آن دست می زند مانند یک توپ گرد و کوچک است. این افراد هنگام مقاربت نیز احساس ناراحتی و درد می کنند. از علامت های بسیار شایع نیز بی اختیاری ادراری است و فرد با یک عطسه، سرفه یا خنده به طور ناگهانی ادرار دفع می کند و یکی دیگر از علامت ها، عفونت های ادراری عودکننده است؛ زیرا مثانه کاملا تخلیه نمی شود و ادرار باقی مانده باعث تجمع باکتری و عفونت می شود.

درمان
درمان بی اختیاری ادراری بسته به نوع آن ، نشانه ها و علائم آن و نیز علل زمینه ای آن متفاوت است . پزشک با در نظر گرفتن وضعیت بدنی و شرایط شما بهترین روش را به شما توصیه می کند . گاهی اوقات ترکیبی از روش های مختلف مورد نیاز می باشد . در اغلب اوقات ، پزشک در ابتدا توصیه به درمانهای کمتر تهاجمی نظیر تغییر در نحوه زندگی و انجام ورزش های مخصوص می کند و اگر موثر واقع نشدند ، در مرحله بعد تصمیم به تجویز دارو و یا انجام عمل جراحی گرفته می شود.

تغییرات رفتاری مثال هایی از این تغییرات شامل :
کاهش حجم مایعات مصرفی اضافی ( اگر شما مایعات اضافی مصرف نمی کنید ، لزومی به کاهش نیست )
ادرار کردن در فواصل زمانی منظم ( در ابتدا هر 2 ساعت یکبار، بتدریج این فاصله اضافه می شود )
تغییر در فعالیت های بدنی روزانه و اجتناب از دویدن و پریدن و یا بلند کردن اشیا سنگین
افزایش حجم فیبر موجود در غذا جهت اجتناب از یبوست
ترک سیگار برای کاهش سرفه ناشی از آن و نیز تحریک مثانه بر اثر عوامل سمی موجود در دود آن
اجتناب از مصرف الکل و کافئین ( موجود در چای و قهوه ) که می توانند محرک مثانه باشند
کاهش وزن اگر شما دارای افزایش وزن هستید
اجتناب از مصرف غذاها و نوشیدنی های محرک مثانه نظیر غذاهای تند ، ترش ، نوشابه های گاز دار و نیز مواد شیرین کننده مصنوعی
کنترل قند خون در حد نرمال اگر دارای بیماری دیابت هستید

ورزش های کگل یا تقویت عضلات کف لگن :
این ورزش ها ممکن است که کنترل دفع ادراری را در بیماران دچار نوع خاصی از بی اختیاری ادراری بنام بی اختیاری استرسی بهبود بخشند . به منظور انجام آنها شما باید عضلات نگهدارنده جریان ادرار را منقبض کرده و تا 10 شماره شمرده و سپس رها کنید و این عمل را 3 تا 4 نوبت در شبانه روز به مدت 4 تا 6 هفته ادامه دهید تا اثرات مثبت آن ظاهر شود . با کمک این ورزش ها بیشتر خانم ها درجاتی از بهبودی در علائمشان را ذکر می کنند .

روش های بیو فیدبک و تحریک الکتریکی :
ممکن است در افرادی که در انجام دادن ورزش های کگل مشکل دارند ، موثر واقع شوند . با کمک این دو متد شما با گروه عضلاتی را که باید با آنها کار کنید آشنا می شوید و می توانید کنترل خود را در برابر پاسخ های ارادی تان بالا ببرید. این درمانها حدود 20 دقیقه طول می کشند و هر 1 تا 4 روز بایستی که تکرار شوند .

داروها :
بیشتر در افرادی که علائم خفیف و متوسطی دارند ، موثر واقع می شوند . چندین نوع دارو وجود دارند که به تنهائی و یا ترکیبی از آنها می توانند موثر واقع شوند نظیر
ترکیبات آنتی کلینرژیک ( اکسی بوتینین و غیره )
ترکیبات آنتی موسکارین ( نظیر بوتاکس )
ترکیبات آنتی آدرنرژیک ( نظیر پسودو افدرین )
هورمون درمانی ( استروژن ) در زنان یائسه که تکرر ادراری و سوزش ادراری را تسکین می بخشد . همچنین جریان خون بافت مثانه را افزایش داده و منجر به افزلیش قدرت عضلات دور مجرا ی ادرار میشود

جراحی :
تزریق کلاژن دور مجرای ادراری به منظور افزایش سایز و تقویت آن .
عمل ترمیم افتادگی مثانه ( عمل ترمیم سیستوسل ) و گذاشتن مش در بافت بین مثانه و واژن
امروزه اعمال جراحی در موارد بی اختیاری شدید ادراری که به روش های دیگر درمانی پاسخ نداده اند و نیز بی اختیاری ادراری توام با افتادگی رحم و مثانه به کار می روند .
بر طیق امار جدید پزشکی ، حدود 80 % بیماران پس از عمل جراحی احساس بهبودی می کنند
نکته : انجام ورزش های کگل در حین و پس از بارداری کمک شایانی به کاهش ریسک بروز بی اختیاری ادراری پس از زایمان در بسیاری از خانم ها می کند .