بی اختیاری ادرار در زنان یکی از مشکلات شایع سلامتی آنها است که به صورت ناتوانی در کنترل دفع ادرار بروز می کند و می تواند تاثیرات منفی بر کیفیت زندگی آنها داشته باشد. از دست دادن اعتماد به نفس، محدودیت های اجتماعی و کاهش کیفیت زندگی از اثرات منفی این بیماری هستند. بی اختیاری ممکن است هنگامی رخ دهد که عضلات مثانه به طور ناگهانی سفت شده اما ماهیچه های اسفنکتر به اندازه کافی قوی نباشند تا مجرای ادرار را ببندند. این امر باعث بروز نیاز ناگهانی و جدی برای دفع ادرار می شود که ممکن است فرد، قادر به کنترل آن نباشد. این وضعیت ممکن است به دلایل مختلفی از جمله ضعف عضلات کف لگن، عفونت های دستگاه ادراری، تغییرات هورمونی یا عوامل روانی رخ دهد. با وجود اینکه بی اختیاری ادرار در زنان به خصوص در سنین بالا بیشتر مشاهده می شود؛ اما می تواند در هر سن و جنسیتی رخ دهد. آگاهی از علل، انواع و روش های مدیریت و درمان بی اختیاری ادرار می تواند به کاهش نگرانی و بهبود وضعیت افراد مبتلا کمک کند. در این مقاله به بررسی جوانب مختلف بی اختیاری ادرار خواهیم پرداخت .

بی اختیاری ادرار چیست؟

بی اختیاری ادرار زمانی اتفاق می افتد که کنترل اسفنکتر ادراری که وظیفه آن کنترل مجرای ادراری است از بین می رود یا ضعیف می شود. در برخی موارد، ممکن است محتوای مثانه خود را کاملاً خالی کنید. در موارد دیگر، ممکن است فقط نشت جزئی داشته باشید. این بیماری بسته به علت آن ممکن است موقتی یا مزمن باشد.

علل موثر در بروز بی اختیاری ادرار در زنان

رایج ترین دلیل ایجاد این مشکل مربوط به ضعیف شدن عضلات کف لگن است. سایر فاکتورهایی که می تواند با بی اختیاری ادرار ارتباط داشته باشد، به شرح زیر هستند:

• آسیب یا بیماری عصبی
• افزایش سن
• یائسگی می تواند باعث بی اختیاری ادرار یا تشدید آن شود.
• مصرف داروهای خاص (مثل دیورتیک ها)
• عفونت مجاری ادراری (مثانه)
• سیگار کشیدن
• شرایط فیزیکی تأثیرگذار بر وضعیت حرکتی فرد (برای مثال ابتلا به بیماری ام اس و آرتروز)
• چاقی

انواع بی اختیاری ادرار

این نوع عارضه انواع مختلفی دارد، که شامل موارد زیر است:

بی اختیاری ادرار استرسی

هنگام سرفه، خندیدن یا انجام برخی از فعالیت ها مانند دویدن یا پریدن نشت ادرار وجود دارد.

بی اختیاری اضطراری

در این مواقع بیمار تمایل ناگهانی و شدیدی به ادرار کردن دارد و بلافاصله بعد از آن نشت ادرار وجود خواهد داشت.

بی اختیاری سرریز

عدم توانایی در تخلیه کامل مثانه که می تواند منجر به نشت ادرار شود.

بی اختیاری کامل

در این نوع، مثانه قادر به ذخیره ادرار نیست.

بی اختیاری عملکردی

در این نوع ادرار فرو می ریزد، به این جهت که فرد به علت مشکل حرکتی ممکن است به موقع به سرویس بهداشتی نرسد.

بی اختیاری مختلط

در این نوع ترکیبی از انواع بی اختیاری ادرار ایجاد می شود.

علائم بی اختیاری ادرار زنان

برخی از علائم بی اختیاری ادرار شامل موارد زیر می شود:

• گاهی اوقات فرد احساس می کند مثانه اش به طور کامل تخلیه نشده است.
• فرد برای رسیدن به دستشویی عجله دارد.
• فرد کنترل ادرار خود را قبل از رسیدن به دستشویی از دست می دهد.
• فرد کنترل ادرار خود را در هنگام بلند کردن اجسام سنگین از دست می دهد.
• فرد به صورت مکرر به خاطر تصور این موضوع که ممکن است کنترل ادرار خود را از دست بدهد، عصبی می شود.
• فرد دو بار یا بیشتر در طول شب برای رفتن به دستشویی از خواب بیدار می شود.

گاهی اوقات در هنگام سرفه کردن، عطسه کردن، انجام فعالیت های ورزشی یا بازی های حرکتی فرد دچار ریزش ادرار می شود.

روش های تشخیص بی اختیاری ادرار در زنان

تعیین نوع بی اختیاری ادرار اغلب به پزشک برای تشخیص نوع بی اختیاری کمک می کند و مسیر درمانی را مشخص می کند. پس از بررسی سابقه ی پزشکی و معاینه ی جسمانی، یک مانور ساده مانند سرفه برای نشان دادن بی اختیاری انجام می شود و آزمایش های زیر درخواست می شود:

• آزمایش ادرار: نمونه ای از ادرار برای بررسی علائم عفونت، وجود خون یا سایر اختلالات گرفته می شود.
• ثبت اطلاعات مثانه: برای چند روز اطلاعاتی شامل مقدار مایع مصرفی، زمان ادرار کردن، مقدار ادرار تولیدی، نیاز فوری به ادرار کردن و تعدادی دفعات بی اختیاری را ثبت می کنید.
• اندازه گیری باقی مانده ی ادرار: برای اندازه گیری حجم ادرار در ظرف مخصوص اندازه گیری، ادرار کنید. سپس پزشک با استفاده از کاتتر یا سونوگرافی حجم ادرار باقی مانده در مثانه را اندازه گیری می کند. حجم زیاد ادرار باقی مانده در مثانه ممکن است نشان دهنده ی انسداد در دستگاه ادراری و یا مشکلاتی در اعصاب و یا عضلات مثانه، باشد.

در صورت نیاز به جراحی، تست های بیشتری برای بررسی عملکرد مثانه و سونوگرافی لگن، به درخواست پزشک انجام خواهد شد.

تمرینات ورزشی برای تقویت عضلات مثانه و پیشگیری از بی اختیاری ادرار

یکی از راه های درمان ضعف عضلات کف لگن، ورزش است. معروفترین ورزشی که برای این کار استفاده می شود تمرینات ورزشی کگل است. تمرین های کگل به روش های مختلفی انجام می شوند. نحوه انجام تمرینات کیگل و سایر ورزش های بی اختیاری ادرار به صورت زیر است:
تمرینات کگل
تمرین کگل برای بی اختیاری ادرار یک روش درمان قطعی بی اختیاری ادرار است. تمرین های کگل بسیار ساده هستند. با ادامه این تمرینات به صورت روزانه می توانید تاثیر مثبت آن را در درمان بی اختیاری ادرار مشاهده کنید. تمرینات کگل به روش های زیر انجام می شود. توجه کنید که نباید موقع تمرین نفس خود را حبس کنید:
روش اول: به پشت بخوابید. کمی پاها را از هم باز کنید. عضلات کف لگن را منقبض کنید و برای ۱۰ ثانیه در این حالت مکث کنید. بعد عضلات را به مدت ۱۰ ثانیه شل کنید. این تمرین را ۱۵ تا ۲۰ مرتبه تکرار کنید.
روش ۲: عضلات کف لگن را به داخل، به سمت سینه بالا بکشید و عضلات را به مدت ۵ ثانیه در حالت انقباض نگه دارید. بعد عضلات را شل کنید. به مدت ۱۰ ثانیه به عضلات استراحت بدهید. دوباره همین تمرین را ۳- ۱۰ نوبت تکرار کنید. مدت انقباض را کم کم زیاد کنید تا به ۱۰ ثانیه برسد. این روش برای کسانی که در شروع تمرین کیگل هستند بسیار مناسب است.
روش ۳: عضلات کف لگن را ۵ یا ۱۰ بار سریع و محکم منقبض کنید. ۱۰ ثانیه استراحت کنید. سپس همین تمرین را ۴ تا ۵ مرتبه دیگر تکرار کنید.
پل زدن
تمرین پل زدن یکی از ورزش های بی اختیاری ادرار است. برای این کار روی زمین به پشت بخوابید. هر دو زانو را خم کنید تا کمر به زمین کاملا بچسبد. بازوها را دو طرف بدن به شکلی که کف دست به زمین بچسبد، قرار دهید. باسن را از زمین بلند کرده و عضلات کف لگن را ۱-۲ ثانیه منقبض نگه دارید. به حالت اول برگردید. در ۳ ست تمرین همین حرکت را ۱۰ مرتبه انجام دهید. بین هر ست باید ۳۰ ثانیه تا یک دقیقه به خود استراحت بدهید.
اسکوات
در حالت ایستاده پاها را به عرض شانه باز کنید. سر و گردن را راست نگه دارید. سپس زانو ها را خم کرده و به کمک فشار رانها، باسن را به عقب هل دهید. وزن خود را روی پاشنه ها بیندازید. تا حدی زانوها را خم کنید که ران موازی زمین شود. بعد دوباره بایستید. ۱۵ مرتبه این حرکت را تکرار کنید. در واقع اسکوات شبیه این است که بخواهید روی صندلی بنشینید؛ ولی قبل از نشستن منصرف شوید و بایستید.
تمرین سگ پرنده
برای انجام این تمرین روی چهار دست و پا قرار بگیرید. گردن باید آزاد باشد. کمر را صاف کنید. دست راست و پای چپ را بلند کنید و در حالت کشیده برای ۲ ثانیه نگه دارید. باید سر را در راستای شانه نگه دارید. به حالت اول برگردید و همین تمرین را برای دست و پای دیگر هم تکرار کنید. این تمرین را در ۳ ست ۱۰ تایی تکرار کنید.
اسپیلیت تیبل تاپ
به پشت بخوابید و زانوها را خم کنید. در همین حالت پاها را بالا بیاورید به صورتی که ساق پا موازی زمین باشد. عضلات شکم را منقبض کرده و با یک حرکت کنترل شده زانوها را از هم دور کنید تا پاها باز شوند. دوباره پاها را به هم نزدیک کنید و به حالت اول برگردید. در ۳ ست تمرین، این حرکت را ۱۰ تا ۱۵ مرتبه تکرار کنید.

عوارض عدم درمان بی اختیاری ادرار در زنان

عوارض عدم درمان بی اختیاری ادرار عبارتند از:

• مشکلات پوستی: بثورات، عفونت های پوستی و زخم ها می توانند در پوست نواحی که دائما مرطوب هستند، ایجاد شوند.
• عفونت های دستگاه ادراری: بی اختیاری ادراری خطر ابتلا به عفونت های مکرر دستگاه ادراری را افزایش می دهد.
• تاثیر بر زندگی شخصی: بی اختیاری ادرار می تواند روابط اجتماعی، کاری و شخصی فرد را تحت تاثیر قرار دهد.

روش های درمانی بی اختیاری ادرار در زنان

بی اختیاری ادرار یکی از مشکلات شایع است که می تواند سلامت روانی و کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد. روش های کنترل بی اختیاری ادرار می تواند شامل موارد زیر باشد:
تغییرات سبک زندگی:
کاهش مصرف مایعات: تا حد معقول و متناسب با نیاز بدن.
کاهش مصرف کافئین: کافئین می تواند مثانه را تحریک کند.
کنترل وزن: کاهش وزن می تواند فشار بر مثانه را کاهش دهد.
تمرینات مثانه:
برنامه ریزی برای ادرار کردن: تعیین زمان های معین برای رفتن به دستشویی.
تمرینات کگل: تقویت عضلات کف لگن برای کنترل بهتر ادرار.
داروها:
بتا آدرنرژیک: که می تواند در برخی موارد مفید باشد.
داروهای آنتی کولینرژیک: کمک به کاهش انقباضات غیرارادی مثانه.
درمان های فیزیکی:
تحریک الکتریکی: برای تقویت عضلات مثانه.
فیزیوتراپی: برای بهبود قدرت عضلات کف لگن.
عمل جراحی:
در موارد شدید، ممکن است نیاز به روش های جراحی مانند بندگذاری مثانه یا استفاده از ایمپلنت ها باشد.
تکنیک های رفتاری:
مشاوره و آموزش: برای مدیریت استرس و ناراحتی های روانی مرتبط با بی اختیاری.

درمان بی اختیاری ادرار زنان با لیزر مونالیزا در اصفهان

تابش اشعه لیزر مونالیزا بر روی بافت دیواره واژن به افزایش جریان خون کمک می کند. با افزایش جریان خون فرآیند کلاژن سازی نیز افزایش پیدا کرده و بدین ترتیب ضخامت دیواره واژن افزایش پیدا می کند. به این صورت از لیزر مونا لیزا برای درمان بی اختیاری ادرار در زنان میتوان بهره برد.

سوالات پر تکرار کاربران درباره بی اختیاری ادرار

• آیا داروهایی وجود دارند که به کنترل بی اختیاری ادرار کمک کنند؟

داروهایی وجود دارند که می توانند به کنترل بی اختیاری ادرار کمک کنند. برخی از مهم ترین دسته های داروهای مصرفی برای این مشکل عبارتند از داروهای ضد اسپاسم، داروهای آنتی کولینرژیک، بتا آگونیست ها، داروهای هورمونی و داروهای ضدافسردگی.

• بی اختیاری ادرار در دوران بارداری یا بعد از زایمان چه دلیل دارد و چگونه قابل کنترل است؟

فشار روی مثانه، تغییرات هورمونی، آسیب به عضلات کف لگن و تغییرات عصبی بر بی اختیاری ادرار در بارداری موثر است و به وسیله ی تمرینات کف لگن، مدیریت مصرف مایعات، استفاده از پدهای جاذب، رفتار درمانی، دارو درمانی و فیزیوتراپی قابل کنترل است.

• آیا بی اختیاری ادرار در سالمندان طبیعی است و چگونه می توان آن را مدیریت کرد؟

بی اختیاری ادرار در سالمندان پدیده ای شایع است؛ اما بدین معنا نیست که این وضعیت طبیعی یا غیرقابل درمان می باشد. عوامل مختلفی می توانند منجر به بی اختیاری ادرار در این گروه سنی شوند و راه های متعددی برای مدیریت آن وجود دارد. روش های مدیریت بی اختیاری ادرار شامل تمرینات کف لگن، تغییرات سبک زندگی، مدیریت مصرف داروها، استفاده از پدهای جاذب و پوشک بزرگسالان، رفتار درمانی، فیزیوتراپی، کار درمانی و دارو درمانی و مداخلات جراحی است.

• چه زمانی باید برای بی اختیاری ادرار به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر بی اختیاری مکررا رخ می دهد یا کیفیت زندگی شما را تحت الشعاع قرار داده است، باید به پزشک مراجعه کنید؛ زیرا بی اختیاری ادراری می تواند نشان دهنده ی بیماری زمینه ای جدی تری باشد.

• آیا رژیم غذایی نقشی در کاهش بی اختیاری ادرار دارد؟

با پیروی از یک رژیم غذایی سالم و حفظ وزن مناسب، اغلب می توان بهبود یافته و حتی کنترل شد.

• آیا بی اختیاری ادرار و استرس به هم ارتباط دارند؟

استرس می تواند باعث فشار و تنش در بدن شود، که ممکن است توانایی کنترل عضلات مسئول کنترل ادرار را کاهش دهد و باعث بروز بی اختیاری ادراری شود.

• چه وقت عمل جراحی برای درمان بی اختیاری ادرار ضروری است ؟

جراحی بی اختیاری ادرار معمولا به عنوان آخرین روش درمانی مورد استفاده قرار می گیرد، زمانی که سایر روش های محافظه کارانه تر مانند تغییرات سبک زندگی، دارودرمانی، و فیزیوتراپی نتوانند موثر واقع شوند. این تصمیم بر اساس نوع و شدت بی اختیاری ادرار و نیز تاثیر آن بر کیفیت زندگی بیمار گرفته می شود.
نتیجه گیری
بی اختیاری ادرار (Urinary Incontinence) یک مشکل شایع پزشکی است که بسیاری از افراد در طول زندگی خود با آن مواجه می شوند. این وضعیت به ناتوانی در کنترل ارادی ادرار اشاره دارد که می تواند باعث بروز مشکلات جسمی و روحی قابل توجهی شود. بی اختیاری ادراری یا از دست دادن کنترل مثانه، یک مشکل رایج و اغلب شرم آور است. شدت آن از دفع (نشت) مقدار کم ادرار در هنگام سرفه یا عطسه تا داشتن احساس فوریت دفع ادرار متغیر است.بی اختیاری ادرار با وجود اینکه یک مشکل شایع است؛ اما با تشخیص به موقع و اتخاذ روش های درمانی مناسب می توان آن را مدیریت کرد. تغییرات در سبک زندگی، درمان های دارویی ، لیزر درمانی و در برخی موارد مداخلات جراحی ، همگی می توانند به بهبود این وضعیت کمک کنند. بنابراین، مراجعه به پزشک و پیگیری توصیه های پزشکی نقش مهمی در کنترل و بهبود بی اختیاری ادرار دارد.

نسخه اصلی مطلب دلیل بی اختیاری ادرار در خانمها و راههای درمان آن را در سایت دکتر زهرا صابری بخوانید.

---