یکی از آزمایش های مهم از نظر سلامتی و کارایی صحیح اندام های مربوط به کلیه، مجاری ادراری و دستگاه تناسلی، سیستوسکوپی می باشد. سيستوسكوپی به عنوان یکی از شایعترین عمل های اورولوژی، با هدف تشخیص و درمان بیماری های مربوط به مثانه، پروستات، دستگاه ادراری و … صورت می گیرد. یک لوله باریک به نام سیستوسکوپ که حاوی یک لنز می باشد، وارد دستگاه مجاری ادرار می گردد و قادر به مشاهده داخل مثانه می باشد. پزشک شما مجرای ادرار، مثانه و یا قسمتهای فوقانی سیستم ادراری شما را از نظر بیماریهای احتمالی از قبیل علل خونریزی و تنگی مجرای ادرار ، بزرگی پروستات، تومور مثانه، تومور حالب، سنگ مثانه و حالب و ... را بررسی می کند. در این مطلب به بررسی نکات مراقبتی برای انجام سیستوسکوپی می پردازیم.

کاربرد سیستوسکوپی

در صورت داشتن مشکلات ادراری، مانند نیاز دائمی به ادرار کردن یا ادرار دردناک، پزشک ممکن است آزمایش سیستوسکوپی را تجویز کند. پزشک شما همچنین ممکن است این روش را برای بررسی دلایل زیر تجویز کند:

1. مثانه بیش فعال
2. درد لگن
3. خون در ادرار
4. عفونت های مکرر دستگاه ادراری

سیستوسکوپی می تواند چندین بیماری از جمله تومورهای مثانه، سنگ ها یا سرطان را نشان دهد. پزشک شما همچنین می تواند از این روش برای تشخیص موارد زیر استفاده کند:

1. انسداد
2. بزرگ شدن پروستات
3. رشد غیر سرطانی
4. مشکلات حالب (لوله هایی که مثانه شما را به کلیه ها متصل می کند).
5. سیستوسکوپی همچنین می تواند برای درمان بیماری های زمینه ای مثانه استفاده شود. پزشک شما می تواند ابزارهای جراحی کوچکی را برای برداشتن تومورها و سنگ های کوچک مثانه یا نمونه برداری از بافت مثانه بردارد.

کاربردهای دیگر عبارتند از:

• قرار دادن یک لوله کوچک برای کمک به جریان ادرار
• تزریق رنگ برای تشخیص مشکلات کلیوی با اشعه ایکس
• گرفتن نمونه ادرار برای بررسی تومور یا عفونت

انواع سیستوسکوپی

دو نوع سیستوسکوپی وجود دارد:

سیستوسکوپی انعطاف پذیر

در سیستوسکوپی انعطاف پذیر از سیستوسکوپ نازک و خمیده استفاده می شود و در حین انجام آن نیازی به بیهوشی ندارد.

سیستوسکوپی سخت

در سیستوسکوپی سخت از سیستوسکوپ کمی پهن تر که خمیده نمی شود، استفاده می گردد و تحت بی حسی موضعی یا بیهوشی انجام می شود. اگر هدف از انجام سیستوسکوپی معاینه و بررسی مثانه باشد، ممکن است سیستوسکوپی انعطاف پذیر انجام شود؛ اما اگر هدف درمان و بررسی مشکلات مثانه باشد سیستوسکوپی سخت انجام می شود. هر دو نوع سیستوسکوپی در زنان و مردان استفاده می شود.

نحوه انجام سیستوسکوپی

قبل از سیستوسکوپی باید برای تخلیه مثانه به دستشویی بروید. سپس لباس جراحی پوشیده و به پشت روی میز درمان دراز بکشید. پاهای شما ممکن است برای راحتی عمل جراحی باز باشند. پرستار ممکن است برای جلوگیری از عفونت مثانه به شما آنتی بیوتیک بدهد. در این مرحله به شما بیهوشی داده می شود. اگر بی حسی موضعی یا منطقه ای دریافت کنید، ممکن است به شما یک آرام بخش نیز داده شود تا آرامش داشته باشید. مجرای ادرار شما با اسپری یا ژل بی حس کننده بی حس می شود. پزشک، اسکوپ را با ژل روغن کاری کرده و با احتیاط وارد مجرای ادرار می کند و از طریق یک دوربین به مثانه شما نگاه می کند. یک محلول استریل نیز از طریق مثانه شما جاری می شود که باعث می شود که پزشک شما راحت تر ببیند که چه اتفاقی در حال رخ دادن است. با بی حسی موضعی، سیستوسکوپی شما ممکن است کمتر از پنج دقیقه طول بکشد. اگر آرام بخش استفاده کرده اید یا بیهوشی عمومی داده شود، کل این عمل ممکن است ۱۵ تا ۳۰ دقیقه طول بکشد.

آمادگی قبل از سیستوسکوپی

قبل از اقدام به آزمایش سیستوسکوپی باید موارد زیر را به پزشک خود اطلاع بدهید:

• در صورتی که به هر نوع دارو از جمله داروهای بیهوشی حساسیت دارید.
• در صورتی که مشکلات خونریزی دارید یا داروهای رقیق کننده خون از قبیل آسپرین و وارفارین (کومادین) مصرف می کنید.
• در صورتی که باردار هستید یا احتمال می دهید که باردار باشید.
• دستورات پزشک در مورد زمان توقف غذا خوردن و نوشیدن مایعات را به طور دقیق رعایت کنید؛ زیرا در غیر این صورت ممکن است نوبت آزمایش سیستوسکوپی شما لغو شود. اگر پزشک داروی خاصی را برای روز آزمایش شما تجویز کرده است، آن را فقط همراه با یک جرعه آب بخورید. مثانه خود را قبل از شروع آزمایش خالی کنید. ممکن است برای جلوگیری از عفونت مجرای ادرار که می تواند به علت این آزمایش در شما به وجود بیاید، یک داروی مناسب به شما داده شود.

توصیه های بعد از عمل سیستوسکوپی

بعد از سیستوسکوپی، مختصری سوزش ادرار، خون در ادرار و درد خفیف طبیعی است که با مصرف مایعات و مسکن ظرف 24 ساعت رفع میشود. بیمار میتواند از لگن آب گرم پس از سیستوسکوپی جهت رفع سوزش استفاده کند. اگرسیستوسکوپی در اتاق عمل و با تزریق داروهای بیهوشی یا بی حسی نخاعی انجام شده باشد، معمولاً بیمار 3 تا 4 ساعت در بیمارستان تحت نظر قرار میگیرد سپس مرخص میشود.

سوند بعد از سیستوسکوپی

شایع ترین عوارض جانبی بعد از آزمایش سیستوسکوپی، ایجاد یک ورم کوتاه مدت در مجرای ادرار است که می تواند خروج ادرار را کمی سخت نماید. برای رفع این مشکل می توان تا زمانی که ورم مجرای ادرار برطرف می شود، یک سوند در داخل مثانه قرار داد تا به تخلیه ادرار کمک کند.

خونریزی مثانه بعد از عمل

خونریزی یکی دیگر از عوارضی است که گاهی اوقات بعد از آزمایش سیستوسکوپی اتفاق می افتد؛ اما معمولاً به خودی خود متوقف می شود. وجود خون در ادرار (به مقدار کم) پس از انجام عمل، طبيعي است و پس از سه بار ادرار کردن، رفع مي شود. عوارض بالقوه مانند سپسيس، خون ريزي از صدمات وارده به پيشابراه يا تومورها، پارگي مثانه و دفع دردناک ادرار پس از عمل نيز وجود دارند و بهتر است مدنظر قرار داشته باشند.

عوارض سیستوسکوپی

همه افراد درگیر عوارض سیستوسکوپی نمی شوند؛ اما در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر حتماً باید به پزشک مراجعه کرد. این عوارض عبارتند از:

1. عدم تخلیه ادرار
2. مشاهده لخته های خون سنگین در ادرار
3. حالت تهوع و درد شدید در ناحیه شکم
4. تب بالای 5/38 درجه سانتی گراد
5. احساس تب و لرز
6. احساس سوزش شدید هنگام تخلیه ادرار

هزینه سیستوسکوپی

همانند سایر فرایندهای پزشکی، برای هزینه سیستوسکوپی نیز نمیتوان از یک عدد ثابت نام برد و شرایط مختلفی نظیر وضعیت کلی بیمار، میزان تخصص پزشک، شرایط و تجهیزات و امکانات مرکز سیستوسکوپی می تواند این هزینه را دستخوش تغییر کند.

نسخه اصلی مطلب آمادگی قبل و توصیه های بعد از عمل سیستوسکوپی را در سایت دکتر پیمان صالحی بخوانید.

---