دندان های سالم و درخشان، نه تنها نمادی از زیبایی است، بلکه نقش بسزایی در سلامت و کیفیت زندگی فرد دارد. دندان های کودکان، دندان های شیری یا دندان های اولیه هستند که در بین سنین ۶ ماه تا 2 الی 3 سالگی کودکان شروع به رشد می کنند. این دندان ها برای کودکان بسیار مهم هستند؛ زیرا غذا را به دستگاه گوارش منتقل می کنند و کودکان را قادر می سازند تا صحبت کنند. در دوران کودکی، مراقبت از دندان ها اهمیت ویژه ای پیدا می کند. این دوره زمانی است که اساس سلامت دهان و دندان ها پایه گذاری می شوند. دندان های سالم کودکان نه تنها نقش مهمی در بزرگسالی خصوصاً دوران جوانی دارند، بلکه در تأمین فرآیند های گوارشی، زبانی روان و البته ارتباطات اجتماعی مؤثر هستند. دندان های سالم و قوی، اساسی ترین نیازهای سلامتی کودکان هستند و مراقبت از این ابتدایی ترین ساختارها در دوران کودکی، می تواند به شکل قابل توجهی بر روی سلامت کلیه بدن تأثیر گذار باشد. به همین دلیل، نگهداری و مراقبت از دندان های کودک بسیار مهم است. باید در این دوران از شستشوی منظم و مناسب دندان، بازدیدهای دوره ای منظم از دندانپزشک و رعایت رژیم غذایی مناسب برای جلوگیری از پوسیدگی و بیماری های دندانی در کودکان بهره ببریم.

اهمیت رسیدگی به سلامت دهان و دندان کودکان

با مراقبت های مناسب از دندان، پوسیدگی دندان تقریباً به طور کامل قابل پیشگیری است و سلامت دهان و دندان می تواند تا پایان عمر باقی بماند. در ادامه برخی از دلایل اهمیت حفظ دندان های کودکان را بررسی می کنیم.

• غذا خوردن

دندان های شیری به کودک شما اجازه می دهند که غذای خود را بجود و عادات مناسب جویدن و بلع را در خود ایجاد کند. اگر درد دندان ناشی از حفره ها باعث شود تا کودک نتواند غذای خود را به درستی بجود، منجر به کمبودهای تغذیه ای در کودک می شود.

• صحبت کردن صحیح

وجود و قرارگیری مناسب دندان های شیری به شکل گیری تلفظ صحیح در حین گفتار کمک می کند. این به ویژه در سال های اولیه که کودک شما صحبت کردن را یاد می گیرد بسیار مهم است.

• تراز کردن دندان های بزرگسال

در شرایط عادی، دندان شیری در دهان کودک شما باقی می ماند تا زمانی که با یک دندان بزرگسال در حال رویش جایگزین شود. دندان های دائمی زیر دندان های شیری رشد می کنند تا زمانی که برای شکستن لثه آماده شوند. دندان شیری به عنوان یک جای نگهدار عمل می کند و باعث صرفه جویی در فضا برای تراز مناسب دندان های بالغ می شود. از دست دادن دندان شیری به هر دلیلی از جمله حفره، ضربه یا وراثت باعث ایجاد فضای خالی می شود. این ممکن است منجر به جابجایی دندان های دیگر شود و باعث کج شدن دندان های بالغ شود.

• عزت نفس

کودکان از ظاهر خود آگاه هستند. دندان های کج، بوی بد دهان به دلیل باکتری های دهان یا دندان های زشت با حفره های بزرگ باعث کاهش اعتماد به نفس کودک می شود. این می تواند باعث شود که او از لبخند زدن یا حضور در عکس یا فعالیت های گروهی اجتناب کند. دندان های کج یا ناسالم می تواند بر کل شخصیت کودک شما تأثیر بگذارد.

• دندان های شیری سالم منجر به سلامت دندان های بزرگسالی می شود.

علت اصلی آسیب به دندان های شیری، باکتری های دهان در غذاها، نوشیدنی ها و تنقلات اسیدی است. این آسیب می تواند باعث درد و عفونت شود. مینا، سخت ترین ماده در بدن انسان، پوشش خارجی هر دندان را تشکیل می دهد. باکتری های موجود در این اسیدها مینای دندان را می خورند و منجر به ایجاد حفره می شوند.

• پوسیدگی دندان های شیری می تواند باعث حفره در دندان دائمی شود.

حفره های بزرگ و آبسه در دندان های شیری یک مشکل باکتریایی ایجاد می کند که روی رویش دندان های دائمی تأثیر می گذارد. اگر دندان های شیری کودک شما سالم نگه داشته نشوند، دندان های دائمی برای همیشه در معرض پوسیدگی و مشکلات دندانی قرار می گیرند.

بهترین زمان برای مراجعه به دندانپزشک کودکان

بهترین زمان مناسب برای اولین مراجعه به دندانپزشکی برای کودکان، شش ماه پس از رویش اولین دندان شیری یعنی در حدود یک سالگی می باشد.

پوسیدگی دندان کودک

چنانچه سطح خارجی دندان یعنی مینای دندان دچار تخریب و آسیب شود، در اصطلاح پوسیدگی دندان نامیده می شود. به عبارتی دیگر پوسیدگی زمانی رخ می دهد که باکتری ها بر روی دندان لایه مخرب و چسبانکی به نام پلاک را تشکیل دهند. به تدریج اگر مراقبت از دندان صورت نگیرد و به موقع به متخصص دندان مراجعه نشود، میکروب ها از مواد قندی تغذیه کرده و رشد می کنند. در نتیجه لایه های زیرین دندان را نیز تحت تأثیر قرار داده و سبب عفونت می شوند. در واقع پوسیدگی همان سوراخ و حفره هایی است که روی دندان به وجود می آید و اگر رسیدگی نشود این حفره ها عمیق تر شده و سبب از بین رفتن کل دندان می شود.

بروز مشکلات لثه در کودکان

بیماری های لثه یکی دیگر از شایع ترین بیماری های دهان و دندان در کودکان است. این بیماری به دلیل تجمع باکتری ها در لثه و ایجاد التهاب در این بخش بوجود می آید. عواملی مانند نبود بهداشت دهان و دندان، فرایند بلوغی، تغذیه نامناسب و وجود ترس و استرس می توانند به بروز بیماری های لثه در کودکان کمک کنند.

عفونت های دهان و دندان در کودکان

عفونت دندان مشکلی است که تقریباً همه افراد می توانند درگیر آن شوند و این مسئله نیز برای دندان شیری کودکان اتفاق می افتد. عفونت دندان در اطفال و یا دندان درد در کودکان به علت رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان است. این مسئله باعث ایجاد پوسیدگی دندان شده و به دنبال آن عدم درمان پوسیدگی دندان شیری باعث عفونت دندان کودک می شود. عفونت دندان باعث به وجود آمدن آبسه و توده چرکی می شود.

نامرتب شدن دندانهای کودک

وقتی دندان های پایین شیری کج می شوند، نشان دهنده این است که دندان های شیری پایین به صورت نامرتب یا نامنظم رویش می کنند. این می تواند ناشی از عواملی مانند ژنتیک، فضای محدود فک، از دست دادن زودهنگام دندان های شیری یا عادات دهانی مانند مکیدن انگشت شست یا استفاده طولانی مدت از پستانک باشد.

ایجاد بوی بد در دهان کودک

در حدود ۸۵% کودکان دچار بوی بد دهان و دارای مشکلات خاص دهان و دندان هستند. بیماری لثه، پوسیدگی دندان، تشکیل تومور در دهان، خشکی دهان و تجمع باکتری ها بر روی زبان برخی دلایلی است که معمولاً باعث ایجاد بوی بد دهان می شوند. به این ترتیب استفاده از دهان شویه برای از بین بردن بوی بد دهان در هنگامی که کودک دچار مشکلات خاص دهان و دندان باشد، معمولاً فقط مشکل را مخفی کرده و آن را درمان نمی کند. به همین خاطر در صورتی که کودک شما به طور مزمن دچار بوی بد دهان است، لازم است با دندان پزشک برای تشخیص علت ایجاد مشکل ملاقات شود.

مشکل بلغ غذا و کاهش اشتهای کودکان

کودک به دلیل درد زیادی که در هنگام بلع، در دندان و لثه های خود احساس می کند، تمایل خود را برای صرف غذا از دست می دهد.

ایجاد مشکلات گوارشی در کودکان

باکتری های دندانی که خراب شده است، می‎تواند به وسیله مواد غذایی وارد معده و سپس وارد گردش خون شود و همین مسئله باعث معده درد و بروز بیماری‎های مختلف گوارشی می شود. دندان در جذب و هضم و همچنین جویدن مواد غذایی بسیار مؤثر است به طوری که اگر این عضو دچار مشکل شود، هضم غذا با مشکلات مختلفی روبه رو می شود.

اقدامات پیشگیرانه در مشکلات دهان و دندان کودکان

روش های مختلفی برای پیشگیری از بیماری های دهان و دندان در کودکان وجود دارد که در ادامه به برخی از آ نها اشاره می شود:

• تغذیه سالم

تغذیه مناسب و سالم می تواند در پیشگیری از بیماری های دهان و دندان کمک کند. مصرف غذاهایی با ارزش غذایی بالا، مانند میوه ها، سبزیجات، پروتئین های با کیفیت و محدودیت در مصرف غذاهای شیرین و نوشیدنی های گازدار می تواند در پیشگیری از بیماری های دهان و دندان موثر باشد.

• شستشوی دهان و دندان

شستشوی دهان و دندان منظم می تواند به دفع باکتری ها و تجمعات غیرمطلوب در دهان و دندان کمک کند. کودکان باید حداقل دو بار در روز به مدت دو دقیقه دهان و دندان خود را بشویند. این شامل استفاده از مسواک و خمیر دندان با فلوراید است.

• پیگیری مرتب بازدیدهای دندانپزشک

دندانپزشکان باید به طور دوره ای بازدید کودکان را برای ارزیابی وضعیت دهان و دندان و پیشگیری از بیماری های دهان و دندان توصیه کنند. این بازدیدها باید برای همه کودکان، حتی کودکانی که دارای دندان شیری هستند، انجام شود.

• فلوراید تراپی برای جلوگیری از پوسیدگی دندان کودک

از دیگر باید و نبایدهای دندان پزشکی کودکان می توان به استفاده از فیشور سیلانت یا فلوراید تراپی برای جلوگیری از پوسیدگی دندان های کودک اشاره نمود. مسئله پیشگیری از پوسیدگی دندان کودک بسیار اهمیت دارد، درصورتی که کودکان دندان های شیری خود را زودتر از موعد از دست بدهند تأثیرات نامطلوبی بر تغذیه و رشد کودک خواهد داشت. همچنین موجب نامنظمی و به هم ریختگی دندان های دائمی کودک در آینده نیز خواهد شد.

• جلوگیری از مکیدن پستانک و انگشت شست توسط کودک در طولانی مدت

بعضی از عادت های ساده و اشتباهی مثل مکیدن پستانک یا انگشت شست می تواند به سلامت دهان و دندان کودک لطمه وارد کند. مکیدن بخشی از پروسه رشد کودکان محسوب می شود و در ماه های اولیه زندگی، کودک با مکیدن آرام می شود بدون آنکه آسیبی به دهانش وارد شود؛ اما درصورتی که پس از رشد دندان های شیری کودک مکیدن همچنان ادامه داشته باشد می تواند تأثیرات منفی به روی شکل و جهت رویش دندان های کودک داشته باشد. علاوه بر این هنگامی که دندان دائمی کودک در حال رشد است نیز مکیدن انگشت شست موجب آسیب دیدن به دندان او می شود. ازاین رو باید سعی کنید که به کودک کمک کنید تا این عادات نادرست را ترک کند.

نسخه اصلی مطلب عوارض درمان نشدن بیماریها و مشکلات دهان و دندان کودکان را در سایت دکتر نیلوفر فلاح بخوانید.

---