سندروم تخمدان پلی کیستیک، نوعی بیماری هورمونی است که زنانی را که در سنین باروری (۱۵ تا ۴۴ سال) هستند درگیر می کند. این بیماری بر روی اندام های جنسی زنان اثر گذاشته و تولید هورمون های تنظیم کننده سیکل قاعدگی (استروژن و پروژسترون) را مختل می کند. علاوه بر این، در این بیماری مقادیر کمی از هورمون های مردانه به نام آندروژن به وسیله تخمدان ها ترشح می شود. سطح استروژن و پروژسترون در این اختلال معمولاً از سطح نرمال کمتر و سطح آندروژن بالاتر از حد طبیعی می باشد. افزایش میزان هورمون های مردانه سیکل قاعدگی را تحت تأثیر قرار داده در نتیجه این زنان تعداد سیکل های کمتر و یا عدم قاعدگی را تجربه می کنند. سندروم تخمدان پلی کیستیک با افزایش سطح آندروژن همراه است. آندروژن ها پوست را تحریک می کنند تا چربی بیشتری تولید کند، که سبوم نامیده می شود. سبوم اضافی احتمال بروز آکنه را افزایش میدهد. بنابراین زمانیکه آکنه به عنوان یکی از علائم سندروم تخمدان پلی کیستیک ظاهر میشود، میتوان گفت به دلیل سطح بالای آندروژن ها ایجاد شده است.

علت تخمدان پلی کیستیک

تخمدان زنان ماهانه تخمک نارس یا فولیکول تولید می کند. فولیکول رشد کرده و طی پروسه ی تخمک گذاری، تخمک های رسیده را آزاد می کند. در افراد مبتلا به این سندرم، تخمدان ها به طور طبیعی فعالیت نمی کنند، تخمک رسیده ساخته نمی شود و تعادل هورمون ها به هم می ریزد. همچنین هورمون تستوسترون بیش از حد آزاد می شود و در روند تخمک گذاری ماهانه اختلال ایجاد می شود. علت اصلی تنبلی تخمدان هنوز مشخص نشده است؛ اما عواملی وجود دارند که شخص را مستعد این اختلال می کنند:

1. افزایش سطح هورمون های مردانه به نام آندروژن: سطح بالای هورمون آندروژن (Androgen) مانع از آزادسازی طبیعی تخمک (تخمک گذاری) از تخمدان ها می شود که موجب به هم خوردگی نظم چرخه های قاعدگی می شود. تخمک گذاری نامنظم همچنین می تواند منجر به ایجاد کیست و فولیکول های کوچک پر از مایع در تخمدان ها شود. آندروژن بالا همچنین باعث ایجاد آکنه و رشد موهای زائد در زنان می گردد.
2. مقاومت به انسولین: افزایش سطح انسولین در خون باعث می شود که تخمدان ها هورمون مردانه (آندروژن) را بسازند و آزاد کنند. افزایش هورمون مردانه به نوبه خود، تخمک گذاری را سرکوب می کند و به بروز یا تشدید سایر علائم PCOS کمک می کند. انسولین نحوه پردازش گلوکز (قند) توسط بدن و استفاده از آن برای انرژی را کنترل می کند و مقاومت به انسولین به این معنی است که بدن شما انسولین را به درستی پردازش نمی کند و منجر به افزایش سطح گلوکز در خون می شود. لازم به ذکر است که همه افراد مبتلا به مقاومت به انسولین، گلوکز بالا یا دیابت ندارند هرچند که مقاومت به انسولین می تواند منجر به آغاز یا بدتر شدن دیابت شود. اضافه وزن یا چاقی نیز می تواند به ابتلا یا تشدید مقاومت به انسولین کمک کند. افزایش سطح انسولین حتی اگر گلوکز خون شما نرمال باشد، می تواند نشان دهنده مقاومت به انسولین باشد.
3. التهاب با درجه پایین: بدن افراد مبتلا به PCOS تمایل به التهاب مزمن با درجه خفیف دارند. پزشکان متخصص زنان می توانند آزمایش های خونی را درخواست نمایند که طی آن سطح پروتئین واکنش گر C (CRP) و گلبول های سفید خون را اندازه گیری می کند که همگی می توانند سطح التهاب را در بدن شما نشان دهند.
4. ژنتیک: تحقیقات معتبر نشان می دهند خانم هایی که مادر یا خواهرشان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک یا دیابت نوع 2 است، بیشتر در معرض ابتلا به PCOS هستند.
5. افزایش وزن: رابطه سندروم تخمدان پلی کیستیک و چاقی پیچیده است و به خوبی درک نشده است. اضافه وزن با سندرم تخمدان پلی کیستیک مرتبط است؛ اما بسیاری از خانم ها وجود دارند که با وزن طبیعی به سندرم تخمدان پلی کیستیک مبتلا هستند و بسیاری از زنان دارای اضافه وزن تنبلی تخمدان ندارند.

علائم تخمدان پلی کیستیک (pcos)

خونریزی های نامنظم ماهیانه که می تواند به صورت حجم خونریزی کم یا زیاد، فواصل نامنظم خونریزی و به طور کلی غیرقابل پیش بینی بودن سیکل ماهانه باشد.

1. نازایی
2. چاقی
3. رویش موهای زائد ( هیرسوتیسم ) در صورت، سینه، شکم یا بالای ران ها
4. آکنه به ویژه بعد از نوجوانی
5. پوست چرب
6. کیست های ریز کوچک در تخمدان
7. آکانتوزیس نیگریکانس (ضخیم و مخملی شدن و تیره رنگی قسمت هایی از پوست بدن)

روش های تشخیص تخمدان پلی کیستیک

گاهی اوقات علائم ناشی از تنبلی تخمدان بسیار واضح هستند و گاهی اوقات آشکار نمی شوند. همچنین برخی از خانم ها ممکن است فقط یک علامت بروز بدهند و برخی دیگر ممکن است همه علائم تعریف شده را تجربه کنند. معمولاً خانم ها زمانی که برای باردار شدن به مشکل برمی خورند متوجه می شوند که PCOS دارند، در صورتی که مشکل آنها بلافاصله پس از اولین دوره قاعدگی، شروع می شود. پزشک احتمالاً با بحث در مورد سابقه پزشکی شما، از جمله نظم دوره های قاعدگی و تغییرات وزن شما سؤالاتی می پرسد و سپس معاینه فیزیکی شامل بررسی رشد موهای زائد ، مقاومت به انسولین و آکنه را آغاز می نماید و در نهایت احتمالاً موارد زیر را برای تشخیص دقیق تر درخواست خواهد کرد:

1. معاینه لگن توسط پزشک زنان به صورت چشمی و دستی: پزشک، اندام های تناسلی شما را برای اطمینان از وجود ی عدم وجود کیست، توده یا سایر ناهنجاری ها بررسی می کند.
2. آزمایشات خون: ممکن است خون شما برای اندازه گیری سطح هورمون های مخصوص مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. این آزمایش می تواند علل احتمالی نامنظمی قاعدگی یا افزایش سطح آندروژن را که علائم شبیه به PCOS می دهد را رد کند. ممکن است آزمایش خون برای اندازه گیری تحمل گلوکز و سطح کلسترول و تری گلیسیرید ناشتا نیز تجویز گردد.
3. سونوگرافی: پزشک طی سونوگرافی از رحم و تخمدان ها، ظاهر تخمدان ها و ضخامت پوشش داخلی رحم را بررسی می کند. او برای این کار یک دستگاه گرز مانند (مبدل) را روی شکم (سونوگرافی شکمی) یا داخل واژن (سونوگرافی ترانس واژینال) شما قرار می دهد. مبدل امواج صوتی اولتراسوند را منتشر می کند که به تصاویر واضحی روی صفحه کامپیوتر تبدیل می شوند.

درمان جوش ناشی از کیست تخمدان

از آنجا که آندروژنها منجر به آکنه های مرتبط با PCOS میشوند، درمان با هدف کاهش سطوح آندروژن صورت میگیرد. متداولترین داروهای مورد استفاده برای آکنه های PCOS عبارتند از:

• کنتراسپتیو های ترکیبی خوراکی(COCs) که به عنوان قرص ضد بارداری نیز شناخته می شوند.
• سیپروترون استات (CPA)
• اسپیرونولاکتون
• فلوتامید
• فیناستراید
• رتینوئیدها

انواع بدون نسخه داروهای رتینوئید اغلب برای کمک به یکنواختی رنگ پوست مصرف می شوند. با این حال، در صورت ابتلا به جوش های ناشی از این سندرم باید از مصرف انواع بدون نسخه این داروها صرف نظر کرده و جهت دریافت انواع قوی تر به پزشک مراجعه کرد.

نسخه اصلی مطلب آکنه و سندروم تخمدان پلی کیستیک را در سایت دکتر جمال الدین حسن زاده بخوانید.

---