مهارت نه گفتن

دکتر مطهره میردامادی [ متخصص اعصاب و روان ]آدرس وب سایت : www.dr-mirdamadi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان آمادگاه ، مجتمع گلدیس ، ورودی دوم ، طبقه دوم موبایل ۰۹۱۳۱۷۰۷۲۵۴ تلفن مطب : 31317558 - 031

یكی از مهارتهای مهم زندگی، مهارت «نه» گفتن است. كسی كه این مهارت را میآموزد بهراحتی میتواند كارهایی را كه دوست ندارد رد كند و بسیار مؤدبانه در مقابل خواستههای غیر منطقی اطرافیان، پاسخ منفی داده و از استرس ، نگرانی وخشم ناشی از پذیرش اجباری درخواستهای اطرافیان در امان بماند.

انواع نه گفتن
اگر بخواهیم انواع مواردی كه ما در آنها ناچار به استفاده از این مهارت هستیم را دسته بندی كنیم ، به دو طبقه كلی میرسیم ، نه گفتن به خود و نه گفتن به دیگران

نه گفتن به خود :
هر فرد برای خود اهدافی در نظر میگیرد و بر این اساس تصمیماتی اتخاذ میكند. بر این اساس و برای عملی كردن تصمیمات خود لازم است با هر آنچه كه در ارتباط با خود و مانع عملی شدن تصمیمات او میشود، مبارزه كند. در چنین حالتی فرد باید به خواسته های خود نه بگوید تا بتواند به اهداف خود برسد. تصور كنید فردی را كه تصمیم گرفته است با اجرای یک رژیم غذایی مناسب مقداری از وزن خود را كاهش دهد. كاهش دادن وزن هدف اساسی اوست كه برای رسیدن به آن باید دست از برخی رفتارهای خوردن بردارد. مثلا از خوردن شیرینیجات دست بردارد.

نه گفتن به دیگران :
آیا در همه موارد باید از این مهارت استفاده كرد؟ آیا باید همیشه در مقابل خواسته های دیگران مقاومت كرد و با جدیت جواب رد به آنها داد؟ مسلم است كه باید طبقهبندی مناسبی روی موارد و موضوعاتی كه نه گفتن در آنها لازم به نظر میرسد، داشته باشیم. زمانی كه قبول درخواستها خطرات و مشكلات جدی برای فرد به همراه دارد لازم است فرد با قاطعیت رفتار كند. مثل درخواست فردی مبنی بر استفاده از سیگار.در موارد دیگری چون امانت دادن كتاب به دوست وقتی كه خودمان آن را نیاز داریم یا موارد مشابه دیگری میتوان در ابتدا به دنبال راهكارهای دیگر بود و در صورت عدم وجود این راهكارها از این مهارتها استفاده كرد.

تقویت مهارتهای نه گفتن
- مشخص کردن اهداف و برنامه ها گام اول در این راه است. اهداف مشخصی داشته باشید و مسیرهای خود را برای رسیدن به این اهداف معین کنید.
- اعتماد به نفس خود را تقویت کنید.
- نه گفتن را با تمرین در مسائل جزئیتر تکرار کنید.
- به افرادی که قاطعیت دارند و مهارتهای خوبی در این زمینه دقت کنید و ویژگیهای آنها را مورد توجه قرار دهید.
- اطلاعات و آگاهی های خود را افزایش دهید.خود را تقویت کنید و مطمئن باشید که نه گفتن ، روابط اجتماعی شما را مختل نخواهد ساخت. در مواردی هم که نه گفتن به مسائل جدی و خطرناکی مربوط میشود، از دست رفتن رابطه به نفع شما خواهد بود. با برقراری روابط سالمتر اجتماعی جایگزینی برای رابطه از دست رفته خواهید داشت.

چند جمله ساده که به نه گفتن کمک می کند :
- نه الان سرم شلوغه نمی تونم این کار را انجام بدهم
- الان وسط انجام فلان کار هستم .چه طوره در زمان x در این مورد حرف بزنیم.خیلی پیش می آید که شما در میان انجام کاری هستید که ناگهان درخواست کمکی از شما می شود. اول، به او این اجازه را بدهید که دریابد "الان زمان خوبی نیست" چرا که شما در حال انجام چیزی هستید. دوم، با پیشنهاد زمانی دیگر به او بفهمانید که شما مشتاق به کمک هستید. از این طریق، او احساس بدی نخواهد کرد.
-"اجازه بده ابتدا درباره ی آن فکر کنم، بعدا به تو خبر خواهم داد."این جمله بیشتر شبیه "شاید" گفتن است تا گفتن یک "نه" صاف و پوست کنده. اگر علاقه مند هستید اما نمی خواهید همین الان "بله" را بگویید، از این جمله استفاده کنید.
- این ملاقات آن چیزی نبود که من دنبالش بودم . اگر کسی در حال ایجاد یک معامله یا فرصتی است که از قضا آن چیزی نیست که شما به دنبال آن هستید، اجازه دهید که او بداند این ملاقات آن چیزی نبود که به آن نیاز داشتید. در غیر این صورت، مذاکره می تواند خیلی طولانی شود. از طرف دیگر، این جمله به طرف می فهماند که هیچ ایرادی درباره ی پیشنهادش وجود ندارد.
- من بهترین فرد برای کمک در این مورد نیستم. چرا آقا/خانم X را از درخواستت مطلع نمی کنی؟"اگر از شما درخواست کمک در چیزی می شود که نمی توانید در آن شرکت کنید، به او این اجازه را بدهید که متوجه این موضوع شود که به دنبال فرد اشتباهی می گردد.
-"نه، نمی توانم."راحت ترین و ساده ترین راه برای "نه" گفتن استفاده از این جمله است.

استفاده از روش مستقیم و ساده :
وقتى شخصى از شما مى خواهد كارى را انجام دهید كه امكان آن وجود ندارد، خیلى مختصر و به دور از هرگونه دلیل تراشى، مخالفت خود را اعلام كنید، حاشیه پردازی نكنید.
- براى مثال دوستى از شما مى خواهد تکالیف او را انجام دهید ، اگر امكان این كار وجود ندارد خیلى ساده بگویید: نه، متأسفم، من این كار را انجام نمی دهم.

روش بازتابى :
رضایت و علاقه مندى خود را نسبت به این پیشنهاد نشان دهید و به دنبال آن مشخص كنید در حال حاضر شرایط پذیرش این درخواست را ندارید.
- اگه شرایطم اجازه می داد دوست داشتم تکالیف تان را بنویسم ، اما الان نمی توانم و امكانش نیست.