امروزه یکی از عواملی که به شدت خانواده ها را تحت تاثیر قرار داده است و درگیری های فکری زیادی ایجاد کرده، مسئله ی نا باروری است. تست ها و روش های بسیاری جهت تشخیص نا باروری مردان و زنان وجود دارد که توسط متخصصان و اورولوژیست ها انجام گرفته و نتیجه تفسیر می شود.

در ناباروری حدود 35% احتمال دارد که علت ناباروری از جانب مرد باشد.

در مرد نابارور ممکن است:

• تعداد اسپرم برای بارور کردن تخمک کافی نیست (تعداد کم باشد).
• اسپرم ها متحرک نباشند و یا شکل اسپرم ها غیر طبیعی باشد.
• در دستگاه تناسلی او انسداد داشته باشد که باعث می شود اسپرم خارج نشود.

معاینات اولیۀ ناباروری

معاینات ناباروری مردان با مراجعه به اورولوژیست شروع می شود. پزشک در جلسۀ معاینه، سوال هایی را مطرح می کند تا سابقۀ پزشکی مرد را در اختیار داشته باشد. پزشک دربارۀ مواردی مانند سوابق جراحی، بیماری های مزمن، داروهای مصرفی، مشکلات جنسی ، سابقۀ بیماری های آمیزشی یا سبک زندگی و مصرف سیگار یا مواد مخدر از شما خواهد پرسید. همچنین ممکن است بیضه های مرد را برای بررسی مشکلات احتمالی معاینه کند. با معاینه می توان واریکوسل را تشخیص داد،اندازۀ بیضه ها را نیز بررسی کردو به احتمال وجود مشکلات هورمونی پی برد. برای ارزیابی وضعیت اسپرم، یک آزمایش اسپرم تجویز می شود. انجام این آزمایش و سایر آزمایش های تجویزی به تشخیص زودتر علل ناباروری سرعت می بخشد.

در مرحله ابتدایی تشخیص ناباروری یعنی انجام معاینات فیزیکی، درصورتی که احتمال اختلال در دستگاه تناسلی مرد وجود داشته باشد، پزشک تست های تکمیلی زیر را برای شناسایی اختلال وعلت ناباروری توصیه می کند:

تست های تصویربرداری:

• سونوگرافی بیضه:

انجام سونوگرافی بیضه یکی از روش های تشخیص ناباروری مردان است. در سونوگرافی بیضه با استفاده از امواج فراصوت، عکس هایی تهیه می شود که به شناسایی انسداد مجرای انزال، انزال پس رونده (ورود مایع منی به داخل مثانه به جای خروج آن از اندام تناسلی) و مشکلات دیگر در بیضه ها و ساختار های پشتیبان آن کمک می کند.

• سونوگرافی از طریق مقعد:

از سونوگرافی مقعدی، بیشتر برای مشاهده ی پروستات مرد و بافت های احاطه کننده ی آن استفاده می گردد. پزشک سوزن نازکی را وارد مقعد می کند تا وضعیت پروستات را بررسی کند و وجود هرگونه انسداد در لوله های حمل کننده ی مایع منی (مجرای انزال و کیسه های منی) را شناسایی کند.

• سیستوسکوپی:

سیستوسکوپی ، روش مورد استفاده برای بررسی مثانه، پروستات و مجاری ادرار است. در این روش پزشک از لوله ای توخالی که مجهز به لنز است استفاده می کند. در صورتی که در اثر انسداد مجاری، مایع منی و اسپرم خارج نگردد، از این روش برای برطرف کردن انسداد استفاده می شود تا انتقال اسپرم به درستی صورت گیرد.

• وازوگرافی:

وازوگرافی، یک تست تهاجمی برای بررسی وجود انسداد است. در این روش برشی در کیسه های بیضه ایجاد شده و یک رنگ مخصوص به داخل رگ وابران و بیضه ها تزریق می شود و با استفاده از اشعه ی ایکس هرگونه انسداد یا تراوش اسپرم در رگ وابران مشخص می گردد.

بیوپسی بیضه (نمونه برداری از بیضه):

در روش بیوپسی بیضه یا نمونه برداری بیضه، نمونه های بسیار کوچکی از بافت بیضه به وسیله یک سوزن جدا شده و در آزمایشگاه مورد بررسی قرار می گیرد. نتایج بیوپسی بیضه نشان می دهد که آیا تولید اسپرم طبیعی است یا خیر. در صورتی که نتیجه ی بیوپسی بیضه طبیعی باشد، احتمالاً مشکل ناباروری فرد، انسداد مسیر انتقال اسپرم و یا مشکلات دیگر است.

در صورتی که تشخیص ناباروری با روش های ذکر شده در بالا انجام نگرفت، پزشک از روش های دیگری مانند انجام آزمایش اسپرموگرام، آزمایش خون برای بررسی سطح هورمون ها، آزمایش ادرار و تست های ژنتیکی برای بررسی دقیق تر علت ناباروری استفاده می کند.​

آزمایش اسپرم

آزمایش اسپرموگرام اولین آزمایشی است که از مرد خواسته می شود تا نمونه منی را در یک ظرف استریل تهیه کند. این آزمایش اطلاعات زیادی در مورد کمیت و کیفیت مایع منی و اسپرم در اختیار پزشک قرار می دهد.

برخی از مواردی که در این آزمایش ارزیابی می شود عبارتند از:

1. حجم مایع منی
2. تعداد کل اسپرم در نمونه مایع منی
3. تعداد اسپرم در هر میلی لیتر منی
4. میزان اسپرم های در حال حرکت
5. میزان اسپرم های با شکل طبیعی

این آزمایش همچنین می تواند عفونت در سیستم تولید مثل را نشان دهد.نمونه منی باید طی یک ساعت پس از جمع آوری، بررسی شود. برای تهیه نمونه در دو روز متفاوت با فاصله بیش از دو ماه، احتمالاً باید دو بار مراجعه کنید، زیرا نمونه های مایع منی یک مرد می تواند در زمان های مختلف متفاوت باشد.انجام دو بار آزمایش باعث می شود که احتمال اشتباه کم شود. لازم به ذکر است برای انجام این آزمایش لازم است که 2 تا 7 روز انزال انجام نشود.

اندازه گیری سطح هورمون ها

هورمون ها، تولید اسپرم را کنترل می کنند همچنین هورمون ها در مردان تمایل و توانایی انجام رابطه جنسی ایجاد می کنند. میزان کم یا زیاد این هورمون ها می تواند در تولید اسپرم یا در رابطه جنسی اختلال ایجاد کنند. دو هورمون مهم برای تولید مثل،FSHو تستوسترون هستند. پزشک ممکن است آزمایش خون هورمونی برای مرد نابارور درخواست نماید تا بررسی کند که آیا سطح این هورمون ها در بدن در حد نرمال است یا نه؟ در صورت وجود مشکل، پزشک ممکن است سایر هورمون ها، از جمله LH، استرادیول و پرولاکتین را بررسی کند.

• سایر آزمایشات که ممکن است در اکثر مردان لازم نباشد:

اگر نتایج آزمایش آنالیز مایع منی طبیعی نباشد، ممکن است لازم باشد آزمایش های بیشتری توسط پزشک انجام شود یا اینکه آقا به یک متخصص ارولوژی ارجاع شود. این تست ها عبارتند از :

1. آزمایش رنگ آمیزی اسپرم:برای بررسی اسپرم زنده در نمونه منی
2. آزمایش آنتی بادی های ضد اسپرم:در مواردی که تحرک اسپرم به شدت مختل باشد.
3. کشت مایع منی:در صورتی که در اسپرم عفونت وجود داشته باشد.
4. تست بررسیDNAاسپرم

اگر آزمایش هایی را که در بالا توضیح داده شد انجام شود، اما علت ناباروری در مرد مشخص نشود، ممکن است انجام آزمایش های اضافی لازم باشد.اگر تعداد اسپرم بسیار کم باشد یا تعداد اسپرم صفر باشد، لازم است یک آزمایش ژنتیکی انجام شود تا مشخص گردد که آیا از جهت کروموزومی فرد طبیعی است یا نه؟ آزمایش ژنتیکی نشان می دهد که آیا این اختلال به فرزند هم منتقل می شود یا خیر؟

سایر آزمایش ها

پزشک اورولوژیست ممکن است برای بررسی وجود عفونت مجاری ادرار که می تواند در ناباروری مرد نقش داشته باشد، آزمایش ادرار درخواست کند. درصورتی که در ادرار اسپرم وجود داشته باشد، ممکن است پزشک به انزال پس گرد مشکوک شود، زیرا در این عارضه بخشی از اسپرم وارد مثانه می شود. این عارضه معمولاً به دلیل اختلال در دریچه های مثانه و به خاطر عمل جراحی در گذشته اتفاق می افتد.همچنین در صورت وجود نداشتن اسپرم در آزمایش اسپرم، پزشک برای بررسی انسداد لوله های بیضه، درخواست سونوگرافی یا رادیوگرافی می کند. پزشک ممکن است برای بررسی احتمال وجود واریکوسل، علاوه بر معاینات، سونوگرافی از بیضه را نیز توصیه کند. در این روش پزشک با اطمینان می تواندمشکل واریکوسل را تشخیص دهد.

نسخه اصلی مطلب تست های تشخیصی برای مردان نابارور را در سایت دکتر پیمان صالحی بخوانید.

---