خونریزی های غیر طبیعی رحم در پریودی

دکتر میترا مولائی نژاد [ متخصص سلامت جنسی و باروری ]آدرس وب سایت : www.drmolaei.ir
آدرس مطب : تلفن مطب : 88305686 - 021

یکی از ویژگیهای مشخص زنان بالغ، تغییرات دوره ای در دستگاه تولید مثل است که به آن دوره یا سیکل قاعدگی یا عادت ماهانه (menstrual cycle) گفته می شود. طول مدت هر قاعدگی از اولین روز شروع خونریزی تا اولین روز خونریزی دوره بعدی محاسبه شده و در محدوده 20 تا 45 سالگی،21 تا 35 روز و بطور متوسط 28 روز است. البته در 6 سال قبل و بعد از این محدوده سنی، یعنی در اوایل بلوغ و نیز در سالهای نزدیک به یائسگی، طول دوره قاعدگی بیشتر و کمی نامنظم می باشد.

سیکل قاعدگی در اثر همکاری متقابل بین هیپوتالاموس، هیپوفیز، تخمدان و لایه داخلی رحم- اندومتر- به وجود می آید. تغییرات اندومتر تحت تاثیر دو هورمون استروژن و پروژسترون، که از تخمدان ترشح می شوند و افزایش یا کاهش آنها ایجاد می شودو بر اساس این تغییرات می توان سیکل قاعدگی را به سه مرحله تقسیم کرد:

1. خونریزی (رگل)
2. تکثیری (در اثر افزایش استروژن از روز سوم خونریزی)
3. ترشحی (تحت تاثیر پروژسترون و پس از تخمک گذاری)

مدت زمان سیکل قاعدگی

• آنچه طول مدت سیکل قاعدگی را تعیین می کند، طول فاز تکثیری است و وطول فاز ترشحی تقریبا همیشه ثابت و1+_ 14 روز است.
• اولین سیکل قاعدگی یا منارک معمولا در سن 13 سالگی رخ می دهد ولی در محدوده سن 8 تا 16 سالگی نیز طبیعی تلقی می شود.
• معمولا در 1 تا 2 سال اول پس از منارک، سیکل های قاعدگی بدون تخمک گذاری و نامنظم است و ظرف 4 تا 6 سال معمولا از نظم خاصی برخوردار می شود.
• مقدار خونریزی طبیعی معمولا 35 میلی لیترو حداکثر 80 میلی لیتر است.( یک استکان معمولی 80 میلی لیتر ظرفیت دارد.) و مدت زمان آن 3 تا 7 روز است( 70 درصد خونریزی در 2 روز اول رخ می دهد.)
• خون قاعدگی معمولا تیره رنگ و فاقد لخته خونی است، اگرچه ممکن است حاوی لخته یا ذرات نیمه جامد باشد که در واقع همان دسیدوال کاست یا ذرات خرد شده اندومتر است که همراه خون قاعدگی خارج می شود.
• اگر برای بیش از 6 ساعت و در هر ساعت بیش از یک تامپون( نوار بهداشتی) مورد نیاز باشد، یا اینکه لخته های بزرگ دفع شود، فرد دچار خونریزی شدید قاعدگی است.پس اگر فردی به طور متوسط یک بسته نوار بهداشتی معمولی در یک سیکل قاعدگی مصرف می کند، خونریزی متوسط دارد و اگر بیش از 2 بسته تامپون نیاز دارد، خونریزی او شدید است.
• از همان اوایل خونریزی قاعدگی، اندومتر وارد مرحله تکثیری(فولیکولر) شده و تحت تاثیر هورمون استروژن، لایه پایه ( بازال)آندومتر تکثیر یافته و ضخامت آندومتر از 5/0 میلی متر به 5-3 میلی متر در اواخر فاز تکثیری می رسد.
• پس از تخمک گذاری، مرحله ترشحی یا لوتئال شروع شده و آندومتر تحت تاثیر هورمون پروژسترون ( وبه مقدار کمتر استروژن)دچار تغییرات خاصی می شود ( افزایش استروما، پیچ و خم دار شدن رگها و غدد ترشحی، افزایش گلیکوژن) تا در صورت حامله شدن محیط مناسبی برای کاشته شدن نطفه و محصول حاملگی به وجود آید.
• اختلال در میزان یا تناسب هر کدام از این هورمونها می تواند باعث خونریزی غیر طبیعی شود.
• برای درک بهتر موضوع ، اگر اندومتر را به یک دیوار تشبیه کنیم، استروژن مانند کارگری است که آجر ها را روی هم می چیند و پروژسترون کارگری است که سیمان را در بین لایه های آجر قرار می دهد.
• بنابراین افزایش یا کاهش مصالح می تواند موجب فرو ریختن لایه ساخته شده اندومتر و خونریزی غیر طبیعی رحم شود.

الگوهای خونریزی غیر طبیعی رحمیAbnormal uterine bleeding (AUB)

1. هیپر منوره: تداوم خونریزی بیش از 7 روز به دلیل مسائلی مانند فیبروم یا میوم زیر مخاطی، آدنو میوز، عوارض حاملگی، تومورها و نامنظمی هورمونی
2. منوراژی: خونریزی قاعدگی بیش از 80 میلی لیتر (مانند دلایل هیپر منوره )
3. متروراژی: خونریزیهای نامنظم در فواصل سیکلهای قاعدگی( به دلایلی مانند لکه بینی در اواسط سیکل قاعدگی در اثر تخمک گذاری، مصرف استروژن، عفونت لایه داخلی رحم-اندومتریت-، پرکاری تیروئید، پولیپهای اندومتر، و سرطانهای دهانه رحم و اندومتر( در موارد بسیار نادر)
4. هیپو منوره: خونریزی قاعدگی خفیف و جزئی ومعمولا در حد لکه بینی( به د دلایلی مانند مصرف قرصهای پیشگیری از بارداریOCP،تنگی دهانه رحم یا منفذ پرده بکارت، چسبندگیهای داخل رحمی یا سندرم آشرمن- چسبندگیهای داخل رحم به دنبال مشکلاتی مانند کورتاژهای خشن)
5. اولیگو منوره: طول مدت دوره قاعدگی بیش از 35 روز( به دلایلی مانند کاهش وزن شدید، کم کاری تیروئید، و..)
6. پلی منوره: طول مدت دوره قاعدگی کمتر از 22 روز( به دلایلی مانند کم کاری تیروئید و خونریزی در اثرنامنظمی هورمونی)
7. منومتروراژی: سیکلهای قاعدگی نامنظم همراه با افزایش یا تغییرات طول مدت و مقدار خونریزی قاعدگی( به دلایلی مانند عوارض حاملگی، سندرم تخمدان پلی کیستیک، و برخی بدخیمی ها)
8. خونریزی پس از نزدیکی: خونریزی در اثر نزدیکی یا در اثر معاینه ( به دلایلی مانند بیرون زدگی یا زخمهای مخاط دهانه رحم ، پولیپ،سرطان و یا عفونتهای دهانه رحم)
9. خونریزی پس از یائسگی: خونریزی پس از یک سال از قطع قاعدگی در فرد یائسه( به دلایلی مانند سرطان دهانه رحم و رحم، عفونتهای واژن و سرویکس، میومهای رحمی)

لازم به ذکر است که تشخیص هر کدام از این الگوها به بررسی پزشکی نیاز دارد. در ضمن بسیاری از دلایل ذکر شده، در تمام موارد مصداق پیدا نمی کند و پس از بررسیهای دقیق پزشکی ، تشخیص برای فرد گذاشته می شود. بنابراین توصیه می شود در صورت تکرار بی نظمی قاعدگی، به پزشک معالج خود مراجعه کنید.