سونوگرافی ناهنجاری جنین از مهم ترین سونوگرافی های دوران بارداری محسوب می شود. آنومالی یا ناهنجاری، شرایطی است که سلامت فرد با مشکل روبه رو شده است. بسیاری از این ناهنجاری های شدید اگر در زمان جنینی رخ بدهند باعث مرگ جنین می شوند. تعداد زیادی از این مشکلات مثل سندرم داون با اینکه باعث مرگ جنین نمی شوند؛ اما بر روی کیفیت زندگی فرد تأثیر می گذارند. خوشبختانه در حال حاضر بسیاری از ناهنجاری های شایع در زمان بارداری قابل شناسایی هستند. شناسایی ناهنجاری های جنینی با هدف کاهش تولد کودکان دارای مشکل جسمی یا ذهنی در طول بارداری و در تست های سه ماهه دوم انجام می پذیرد.

اقدامات قبل از انجام سونوگرافی برای بررسی ناهنجاری های جنین

سونوگرافی آنومالی زمانی انجام می شود که حداقل مثانه پر شده باشد. برای اکثر زنان حامله، این مسئله دردناک است و سایرین دردی را از مثانه پر تجربه نمی کنند. اگر جز افرادی هستید که از پر بودن مثانه ناراحت می شوید، تحمل کنید؛ زیرا معاینه سریعی است.

نحوه انجام سونوگرافی برای بررسی ناهنجاری های جنین

سونوگرافی برای بررسی ناهنجاری های جنین، معمولاً در سه ماهه دوم بارداری انجام می شود تا طی سونوگرافی تصویر بهتری از اندام های جنین به دست بیاید. خانم باردار باید بر روی تخت دراز بکشد. سپس شکم به ژل آغشته شده و پروب سونوگرافی بر روی شکم قرار داده می شود. تصاویر سیاه وسفیدی از اندام های جنین بر روی مانیتور سونوگرافی ایجاد می گردد. سونوگرافی سه ماهه دوم بارداری آسیبی به مادر و جنین نمی زند؛ اما ممکن است برای بهتر شدن تصاویر اندام های جنین در هنگام اسکن آنومالی، فشار جزئی بر شکم مادر باردار وارد شود. انجام سونوگرافی آنومالی معمولاً 20 دقیقه طول می کشد.

زمان انجام سونوگرافی برای بررسی ناهنجاری های جنین

اواسط حاملگی (بین هفته های 18 تا 22 بارداری) برای سونوگرافی انتخاب می شود؛ زیرا در این مرحله می توان بسیاری از اندام ها را در معاینه سونوگرافی دید. رحم هنوز شلوغ نشده و می توان راحت تر مشکلات را بررسی کرد.

کاربرد انجام سونوگرافی برای بررسی ناهنجاری های جنین

کارشناس تمام اندام های جنین را مشاهده و بررسی می کند. کارشناس قسمت های زیر را بررسی می کند:

ساختار و شکل سر جنین

در این مرحله مشکلات مغزی بسیار کم است؛ اما امکان دارد وجود داشته باشد.

صورت جنین برای بررسی شکاف لب

شکاف کام در داخل دهان جنین به سختی دیده می شود.

ستون فقرات جنین

بررسی مقطعی ستون فقرات و طول آن برای اطمینان از هم راستایی استخوان ها و پوشش پوست بر روی ستون فقرات پشت.

دیواره شکم جنین

برای اطمینان از پوشیده شدن تمام اندام های داخلی با استفاده از دیواره شکم. همچنین بررسی جفت، بند ناف و آب دور جنین

قلب جنین

دو دریچه بالا (زیر بغل) و دو دریچه پایین (بطن) باید دارای اندازه های برابر باشند. دریچه ها باید با هر ضربان قلب باز و بسته شوند. پزشک، همچنین رگ های اصلی و شریان هایی را که خون را از قلب کودک شما حمل می کنند، بررسی خواهد کرد.

شکم جنین

گاهی جنین مقداری از آب دور خود را قورت می دهد که به صورت حباب های سیاه رنگ در شکم جنین دیده می شود.

کلیه های جنین

کارشناس، دو کلیه جنین را بررسی می کند. همچنین حرکت ادرار به داخل مثانه را نیز بررسی می کند. اگر مثانه جنین خالی باشد باید در طول سونوگرافی پر شود و این مسئله به راحتی قابل مشاهده است. در کلیه‎ها حتماً باید کالیسها یا لگنچه و … دیده شود و اگر کیست دیده شود مطرح کننده کلیه کیستیک است و اگر کلیه دیده نشد می‎تواند مطرح کننده آژنزی کلیه باشد.

دست ها، پاها و بازوهای جنین

کارشناس، انگشتان جنین را مشاهده می کند. حتماً باید جفت دست ها و حتماً با 5 انگشت دیده شود. گاه یک یا چند انگشت به هم می‎چسبند و در تریزومی 21 شصت فرو رفته است و دست بسته و حالت مشت را دارد. فرم اندازه فمور (استخوان ران) در تشخیص دیسپلازی مهم است و کوچک تر بودن آن نشان دهنده نانیسم است و بعد باید اندازه کف پا هم گرفته شود.

معده کودک

کودک شما برخی از مایع آمنیوتیک را که در آن قرار دارد قورت می دهد که در معده اش به عنوان یک حباب سیاه دیده می شود.

جنسیت جنین

اگر پنیس با حلقه اسکلروتوم دیده شد جنسیت جنین پسر است. در هنگام سونو حتماً پاهای بچه باید باز باشد. اگر هنگام سونو پاهای بچه بسته باشد و بند ناف جلو بیفتد و تشخیص اشتباهی پسر داده می شود. بعضی وقت ها که بیضه دیلاته باشد، هیدروسل را می‎رساند و در تخمدان ها هم ممکن است کیست تخمدان دیده شود.

جفت

ممکن است در مقابل دیواره جلویی یا در مقابل دیواره پشتی رحم یا معمولاً نزدیک بالای رحم باشد. اگر جفت جلوی دهانه رحم (گردن رحم) باشد جفت پایین است. اگر جفت در رحم شما پایین باشد، در سه ماهه سوم، اسکن دیگری خواهید داشت تا موقعیت آن را بررسی کنید. تا آن موقع احتمال دارد که جفت شما از گردن رحم دور شده باشد.

گاهی سه رگ خونی داخل بند ناف را می شمارند؛ اما این کار خیلی رایج نیست. کارشناس به بررسی آب دور جنین می پردازد تا برای حرکت جنین مقدار کافی آب وجود داشته باشد.

در طی اسکن، پزشک بخش هایی از بدن نوزاد شما را اندازه گیری می کند تا ببینید که چقدر رشد می کند. او قسمت های زیر را در کودک شما اندازه می گیرد:

- دور سر (HC)
- دور شکم (AC): جهت بررسی اختلال رشد داخل رحمی (IUGR) مهم است که محیط دور شکم رشد نکرده و فقط سر رشد کرده است.
- استخوان ران یا ران (FL)
- اندازه گیری قطر سر یا BPD
- بررسی (F.O) یا اکسی پوتو فرونتال فقط در الیگوسفالی اندازه‎گیری می‎شود.

- اندازه گیری ها باید متناسب با زمان زایمان باشد. اگر اولین باری است که سونوگرافی انجام می دهید، در این سونوگرافی پزشک زمان زایمان را تعیین می کند. اندازه گیری ها باید با توجه به آنچه در این ماه انتظار می رود باشد. اگر اختلاف بین اندازه ها بیش از دو هفته باشد، پزشک ممکن است از شما بخواهد آزمایش های بیشتری انجام دهید.

عوارض سونوگرافی برای بررسی ناهنجاری های جنین

به خاطر استفاده از امواج در سونوگرافی، نگرانی ها یی وجود دارد؛ اما در دوران بارداری برای اطمینان از سلامت مادر و جنین باید سونوگرافی انجام شود و انجام انواع سونوگرافی برای مادران معمول بوده و عوارض جانبی به دنبال ندارد.

---