سونوگرافی در دوران بارداری یکی از اصلی ترین ملزومات مراقبت های این برهه حساس برای مادران و فرزندانشان محسوب می شود تا حدی که متخصصین این حوزه درمانی به انجام منظم و دوره ای آن به شدت تأکید می کنند؛ چراکه نه تنها موجب شناسایی انواع بیماری ها و ناهنجاری های جنینی می شود بلکه در برخی از موارد می تواند از بروز هرگونه بیماری های احتمالی جلوگیری کند و یا حتی در همان موقع شناسایی عارضه ای را درمان کند. البته بهتر است بدانید تعداد و زمان انجام سونوگرافی بسته به صلاحدید پزشک متخصص و همچنین وضعیت جسمی و روحی مادر متفاوت است . به منظور کنترل روند بارداری و رشد جنین، همچنین غربالگری نقص های مادرزادی جنین، بهتر است مادر باردار در طول بارداری چند سونوگرافی را انجام دهد.

علل انجام سونوگرافی در دوران بارداری

برای اطمینان از کاشت صحیح تخمک بارور شده بر دیواره داخلی رحم و تشکیل جفت جنین نیاز به سونوگرافی است. سایر دلایل انجام سونوگرافی در دوران بارداری عبارتند از:

از لحاظ پزشکی سونوگرافی معمولاً به دلایل زیر انجام می شود:

سه ماهه اول:

• تأیید بارداری
• تأیید ضربان قلب
• اندازه گیری طول قد نشسته جنین (crl) یا سن بارداری
• تأیید بارداری مولار (پوچ) یا بارداری خارج از رحم
• ارزیابی بارداری غیرطبیعی

سه ماهه دوم:

• تشخیص ناهنجاری های جنین
• هفته ۱۳ تا ۱۴ برای تشخیص سندرم داون
• هفته ۱۸ تا ۲۰ برای تشخیص ناهنجاری های مادرزادی
• ناهنجاری های ساختاری
• بررسی دوقلو بودن
• بررسی سن و رشد جنین
• بررسی مرگ داخل رحمی
• تشخیص هیدرآمنیوس (افزایش مایع دور جنین) یا الیگوهیدرآمنیوس (کاهش سطح مایع آمنیوتیک)
• ارزیابی سلامت جنین

سه ماهه سوم:

• تشخیص محل قرار گرفتن جفت
• تأیید مرگ داخل رحم
• مشاهده نحوه قرار گرفتن جنین داخل رحم
• مشاهده حرکات جنین
• تشخیص ناهنجاری های رحم و لگن مادر

مزایای سونوگرافی

سونوگرافی با مزایای بسیاری همراه است:

• بدون درد هستند و نیازی به سوزن، تزریق و برش ندارند.
• بیماران در معرض تشعشعات یونیزه کننده قرار نمی گیرند و این امر این روش را از تکنیک های تشخیصی مانند اشعه X و اسکن سی تی ایمن تر می سازد. در واقع هیچ گونه اثر مضر شناخته شده ای هنگام استفاده مستقیم از آن توسط ارائه دهنده خدمات درمانی وجود ندارد.
• سونوگرافی تصاویری از بافت های نرمی فراهم می کند که در اشعه X به خوبی نمایش داده نمیشوند.

انواع سونوگرافی های بارداری در جدول

اولین سونوگرافی بارداری:

• بین هفته 4 و 5 بارداری برای تشخیص وضعیت بارداری (واژینال) یا بین هفته های 7 و 8 بارداری برای تشخیص وضعیت بارداری و قلب جنین (شکمی).
• سونوگرافی غربالگری مرحله اول بارداری یا سونوگرافی بارداری ان تی
• از ابتدای هفته ۱۱ تا انتهای هفته ۱۳ برای تشخیص ناهنجاری های ژنتیکی

سونوگرافی غربالگری مرحله دوم بارداری:

بین هفته های 16 تا 19 بارداری برای تشخیص جنسیت و بررسی بیشتر سلامت همه اندام های جنین

اکوکاردیوگرافی قلب جنین:

در صورت لزوم در سه ماه دوم بارداری برای بررسی ناهنجاریقلب جنین

سونوگرافی داپلر جنین:

در سه ماه دوم بارداری برای بررسی سیستم گردش خون جنین و وضعیت اکسیژن رسانی، کمبود اکسیژن جنین و ...

سونوگرافی بیوفیزیکال پروفایل اسکورینگ:

پدر سه ماهه سوم بارداری برای ارزیابی کلی وضعیت جنین از نظر احتمال مرگ جنین و برآورد احتمال مرگ جنین

سونوگرافی بیومتری:

در سه ماهه سوم بارداری برای بررسی اندازه قسمت های مختلف جنین و نسبت این اندازه ها با هم و تشخیص سلامت و رشد جنین

آخرین سونوگرافی بارداری:

بعد از هفته 28 بارداری برای بررسی میزان رشد جنین و وزن او به نسبت سن جنین

روش های انجام سونوگرافی بارداری

سونوگرافی شکمی یا ابدومینال در بارداری:

سونوگرافی شکمی (Abdomen) از روی شکم انجام می شود. برای بهتر شدن کیفیت تصاویر از مقداری ژل مخصوص سونوگرافی در سطح پوست استفاده می شود. اغلب سونوگرافی ها در دوران بارداری به صورت شکمی انجام می شود. سونوگرافی جنین و محتویات ساک بارداری، بعد از هفته هفتم با این روش انجام می شود.

سونوگرافی واژینال:

از هفته پنجم حاملگی تا هفتم به دلیل کوچک بودن ساک بارداری، ممکن است سونوگرافی شکمی قادر به تشخیص بارداری نباشد و انجام سونوگرافی در این زمان به صورت واژینال ارجحیت دارد. سونوگرافی واژینال یا داخلی از راه واژن و با مثانه خالی انجام می شود. در این روش پروب سونوگرافی با یک پوشش محافظ یک بار مصرف پوشیده می شود. در این روش برای بهبود کیفیت تصاویر، مقدار کمی ژل سونوگرافی روی انتهای پروب استفاده می شود.

آمادگی قبل از سونوگرافی بارداری

با توجه به نوع سونوگرافی ممکن است از فرد خواسته شود مایعات زیادی بنوشید یا از ادرار کردن قبل از سونوگرافی جنین خودداری کند. همچنین باید توجه داشته باشید که سونوگرافی جنین بسته به دلیل انجام آن یا مرحله بارداری از طریق مهبل ( ترانس واژینال) یا شکم (ترانس شکمی) قابل انجام است. در صورت داشتن سونوگرافی ترانس شکمی باید پوشیدن لباسهای گشاد و شل را در نظر بگیرید تا بتوانید شکم خود را به راحتی در معرض دید سونوگرافیست قرار دهید .

عوارض جانبی سونوگرافی بارداری

از میان انواع سونوگرافی بارداری برخی برای جنین خطر دارد، همانند سونوگرافی سه بعدی و سونوگرافی چهار بعدی که فقط در موارد ضروری باید مورد استفاده قرار بگیرد. به طورکلی سونوگرافی روشی غیرتهاجمی است که اگر به درستی از آن استفاده شود عوارضی برای جنین نخواهد داشت.

هزینه سونوگرافی بارداری

تعرفه سونوگرافی یا همان هزینه سونوگرافی با توجه به نوع سونوگرافی و مرکزی که سونوگرافی انجام می دهید، متغیر خواهد بود.

نسخه اصلی مطلب انواع سونوگرافی های بارداری در جدول را در سایت دکتر محمد اعظمی بخوانید.

---