پارگی تاندون های شانه یکی از مشکلات شایع در بین افراد با فعالیت های فیزیکی زیاد یا کسانی که با افزایش سن دچار تغییرات طبیعی در بافت های بدن می شوند، به شمار می رود. شانه به عنوان یکی از پیچیده ترین و پرکاربردترین مفاصل بدن، از چندین تاندون مهم تشکیل شده است که مسئول حرکت و استحکام آن هستند. پارگی در هر یک از این تاندون ها می تواند منجر به درد، محدودیت حرکتی و کاهش توانایی انجام فعالیت های روزمره شود. تشخیص به موقع و درمان مناسب پارگی تاندون های شانه نقش مهمی در بهبود عملکرد شانه و بازگشت به زندگی طبیعی دارد. در این مقاله، به بررسی علائم، علل و راه های درمان این آسیب ها از جمله درمان های غیرجراحی و جراحی خواهیم پرداخت.

آشنایی با تاندون های شانه

تاندون های شانه از چهار گروه عضلانی اصلی تشکیل شده اند که وظیفه ی تثبیت و حرکت دادن مفصل شانه را بر عهده دارند. این عضلات که به نام "روتاتور کاف" شناخته می شوند، شامل موارد زیر هستند:

• عضله فوق خاری (سوپرااسپیناتوس - Supraspinatus)
• عضله تحت کتفی (ساب اسکاپولاریس - Subscapularis)
• عضله گرد کوچک (ترس - Teres)
• عضله تحت خاری (اینفرااسپیناتوس - Infraspinatus)

بخش تاندونی روتاتور کاف شامل بافت های تاندونی است که این عضلات را به استخوان های شانه متصل می کند. این عضلات کوچک تثبیت کننده، نقش حیاتی در ثابت نگه داشتن و تقویت مفصل شانه ایفا می کنند. از میان این چهار تاندون، تاندون عضله فوق خاری (سوپرااسپیناتوس) بیشتر در معرض آسیب و پارگی قرار دارد.

انواع پارگی تاندون شانه

پارگی تاندون های شانه ممکن است به صورت جزئی (آسیب به بخشی از تاندون) یا کامل (پارگی و جدا شدن کامل از استخوان) رخ دهد. در پارگی کامل، امکان ترمیم و بهبودی خود به خودی وجود ندارد؛ یعنی انتهای عضله ی پاره شده به طور طبیعی به استخوان متصل نمی شود. با این حال، در پارگی ناقص تاندون، عملکرد دست و شانه به طور کلی حفظ می شود و معمولاً نیازی به عمل جراحی نخواهد بود.

علل پارگی تاندون های شانه

پارگی تاندون های شانه به ویژه در تاندون های روتاتور کاف، به دلایل مختلفی ممکن است رخ دهد:

• ضربه مستقیم به شانه: وارد آمدن شوک ناگهانی به شانه، به خصوص در هنگام افتادن روی دست باز، می تواند منجر به پارگی روتاتور کاف شود.
• فعالیت های تکراری با دست بالا: حرکات مکرری که در آن دست بالای سر قرار می گیرد (مانند پرتاب کردن در بیسبال، شنا کردن، و وزنه برداری) فشار زیادی به تاندون های شانه وارد می کنند.
• فرسایش و تحلیل تاندون ها: با افزایش سن، تاندون ها ممکن است به تدریج تحلیل رفته و ضعیف شوند که این امر خطر پارگی را بالا می برد.
• خارهای استخوانی (Bone Spurs): تشکیل خارهای استخوانی در اطراف مفصل شانه می تواند به مرور به تاندون های روتاتور کاف آسیب بزند. این خارها اغلب به دلیل التهاب مزمن مفصل ایجاد می شوند و فشار مداومی بر تاندون ها وارد می کنند.
• التهاب و ضعف عضلات: ضعف و التهاب مزمن در عضلات و تاندون های اطراف شانه، به خصوص در اثر استفاده بیش از حد یا آسیب دیدگی های قبلی، نیز می تواند زمینه ساز پارگی تاندون ها شود.

این عوامل، به ویژه در صورت ترکیب شدن با یکدیگر، می توانند احتمال آسیب به تاندون های شانه را به طور قابل توجهی افزایش دهند.

علائم پارگی تاندونهای شانه

علائم پارگی تاندون های شانه عبارتند از:

• درد پهلوی شانه: درد بارزترین نشانه آسیب به تاندون های شانه است که به کنار دست و آرنج نیز انتشار می یابد، اما از آرنج پایین تر نمی رود.
• محدودیت حرکتی دست: کاهش دامنه حرکتی، به ویژه در بلند کردن دست به سمت بالا و خارج، همراه با درد رخ می دهد. در موارد شدید، ممکن است نتوانید دستتان را اصلاً بلند کنید.
• اختلال در انجام فعالیت های روزمره: کارهای ساده ای مانند خوابیدن به پهلو، برداشتن اشیاء از ارتفاع و شانه کردن موها، می تواند دردناک و دشوار باشد.
• نیاز به جراحی در موارد شدید: در پارگی های کامل که توانایی حرکتی به شدت کاهش می یابد، جراحی تنها راه حل است، هرچند در اکثر موارد پارگی، نیاز به جراحی نیست.

جلوگیری از آسیب بیشتر به تاندونهای شانه

برای جلوگیری از آسیب بیشتر به تاندون های شانه، مراحل درمانی به ترتیب به شرح زیر است:

1. کاهش التهاب: اولین هدف درمانی در آسیب های مفصلی، کاهش التهاب است. در صورتی که درد در شانه احساس می شود، احتمالاً تورم و التهاب نیز وجود دارد. استفاده از یخ درمانی در این مرحله می تواند کمک کننده باشد. یخ را به مدت 10 تا 15 دقیقه به صورت مستقیم بر روی شانه قرار دهید تا التهاب کاهش یابد.
2. استفاده از داروهای ضد التهاب: در کنار یخ درمانی، مصرف داروهای ضد التهاب نیز می تواند مفید باشد. این داروها باید تحت نظر پزشک تجویز شوند، زیرا مصرف نادرست آن ها ممکن است عوارض جانبی ایجاد کند.
3. تزریق کورتیزون: در مواردی که آسیب های جزئی یا برش های کوچک باعث التهاب مزمن و درد می شود، ممکن است پزشک تزریق کورتیزون (داروی ضد التهاب) را توصیه کند تا التهاب کاهش یابد و بهبود حاصل شود.
4. تقویت شانه: پس از کاهش التهاب و درد، تمرکز بر بازیابی دامنه حرکتی و تقویت عضلات شانه می تواند به بازگشت قدرت و عملکرد طبیعی شانه کمک کند. این فرآیند به جلوگیری از آسیب های بیشتر و تقویت تاندون ها کمک می کند.

در نهایت، انجام فعالیت های مناسب و پیگیری درمان ها تحت نظر پزشک می تواند به بهبود عملکرد شانه و جلوگیری از آسیب های بیشتر کمک کند.

بهبود عملکرد تاندون های شانه با ورزش و فیزیوتراپی

اگر پس از آسیب دیدگی تاندون های شانه، دامنه حرکتی شانه و دست شما محدود نشده باشد، نیازی به انجام ورزش های کششی ندارید. اما اگر دامنه حرکتی محدود شده است، باید ابتدا دامنه حرکت را به حالت طبیعی برگردانید و سپس به تقویت عضلات پرداخته شود.

زمانی که یکی از تاندون ها دچار پارگی می شود، انجام تمرینات تقویتی می تواند به تقویت عضلات دیگر شانه کمک کند و تا حد زیادی عدم کارایی تاندون پاره شده را جبران نماید. اما نکته ای که باید به آن توجه داشته باشید این است که هنگام انجام تمرینات قدرتی نباید هیچ گونه دردی احساس کنید.

در هنگام انجام تمرینات قدرتی، باید حرکات را به صورت آهسته و کنترل شده انجام دهید. عضلات تاندون های شانه از نوع استقامتی هستند و برای تقویت آنها باید حرکات با سرعت کم و به صورت تدریجی انجام شوند. بنابراین، هنگامی که حرکات برای شما آسان شد، ابتدا تعداد تکرارها را افزایش دهید و سپس پس از عادت کردن، وزن ها را افزایش دهید.

تزریق پی آر پی برای درمان پارگی تاندون های شانه

تزریق پی آر پی یکی از روش های نوین و مؤثر در تسریع روند ترمیم بافت های آسیب دیده است که در درمان مشکلات تاندون ها به ویژه آسیب های شانه کاربرد دارد. در این روش درمانی، از خون خود بیمار برای تهیه پلاسمای غنی از پلاکت (پی آر پی) استفاده می شود. سپس با کمک سونوگرافی، محل دقیق آسیب مشخص شده و پی آر پی به طور مستقیم در محل آسیب دیدگی تزریق می گردد.

این روش به دلیل خواص التهابی و ترمیمی پلاکت ها، روند بهبودی را تسریع کرده و به ترمیم و بازسازی بافت های آسیب دیده کمک می کند. برای دستیابی به بهترین نتیجه، ممکن است تزریق پی آر پی در یک یا دو نوبت دیگر نیز تکرار شود تا فرایند ترمیم به طور کامل انجام گیرد. تزریق پی آر پی برای افرادی که از آسیب های مزمن تاندون ها رنج می برند، به ویژه در تاندون های شانه و نواحی مشابه، یک گزینه درمانی مؤثر و بدون جراحی است.

جراحی برای درمان پارگی تاندون های شانه

در برخی موارد، آسیب به تاندون های شانه به حدی شدید است که جراحی تنها گزینه درمانی مؤثر محسوب می شود. جراحی برای پیوند مجدد تاندون های روتاتور کاف یک فرایند پیچیده است که نیاز به دقت و مهارت بالایی دارد. پس از انجام این جراحی، شانه باید به مدت تقریبا 6 هفته ثابت بماند تا از حرکت غیر ضروری جلوگیری شود، که موجب کاهش قدرت حرکتی شانه می گردد. در این مدت، بافت های آسیب دیده نیاز به حدود 4 ماه زمان برای ترمیم دارند، البته این زمان بستگی به انجام تمرینات و فیزیوتراپی دارد.

در مرحله بازیابی اولیه، حرکات شدید شانه به مدت 6 هفته ممنوع است. در این مدت، کنترل درد و تورم از اهمیت ویژه ای برخوردار است که برای این منظور، استفاده از یخ درمانی و داروهای مسکن می تواند مؤثر باشد. مراجعه به فیزیوتراپ پس از جراحی برای انجام تمرینات کششی و تقویتی ضروری است.

یکی از عوارض جانبی محتمل پس از جراحی، ایجاد "شانه یخ زده" یا خشک شدن شانه است که ناشی از حرکات محدود در دوران نقاهت می باشد. در این زمان، فعالیت های روزمره ممکن است با چالش هایی همراه شود. به خصوص اگر شانه آسیب دیده، شانه غالب فرد باشد (مثلاً شانه راست برای افراد دست راست)، انجام کارهایی مانند خوابیدن نیز به مشکل تبدیل خواهد شد. در این شرایط، باید مراقب بود که به شانه جراحی شده فشار زیادی وارد نشود.

پس از گذشت 6 هفته از جراحی، وضعیت کمی بهبود می یابد و امکان شروع حرکات و ورزش های تقویتی فراهم می شود. این ورزش ها به تقویت عضلات اطراف استخوان بازو و تاندون های شانه کمک می کنند. با این حال، انجام جراحی برای ترمیم تاندون های شانه با دردسرهای زیادی همراه است و باید آخرین گزینه درمانی باشد. جراحی زمانی پیشنهاد می شود که دیگر روش ها مانند دارو، فیزیوتراپی، تزریق و سایر درمان های غیرجراحی قادر به بهبود وضعیت شانه نباشند و فرد از درد شدید یا محدودیت قابل توجه در دامنه حرکتی رنج ببرد.

نسخه اصلی مطلب پارگی تاندونهای شانه چیست و چطور آن را تشخیص داده درمان کنیم؟ را در سایت دکتر علی نقره کار بخوانید.

---