درمان التهاب تاندون آشیل معمولاً دردسرهای خاص خودش را دارد، هر چند که لزومی ندارم شما تمام این مشکلات را در راه درمان التهاب تاندون پشت سر بگذارید. مهمترین هدف در تمام اقداماتی که انجام می دهید و مسیری که طی می کنید، درمان التهاب تاندون پایتان است.
رسیدن به این هدف نیازمند دانش و آگاهی خود شما هم هست. شما باید با آسیب دیدگی های مختلف پا آشنا باشید و اقداماتی که می توانید برای درمان آن انجام دهید را بدانید. به خصوص که هر چه بیماری جدی تر باشد (مثل پارگی تاندون)، همکاری خود شما و اطلاعات تان اهمیت بیشتری پیدا می کند.

التهاب تاندون آشیل چیست؟

تاندون آشیل در پشت ساق پا قرار دارد. تاندون یک بافت رشته ای و بسیار محکم است که عضله را به استخوان متصل می کند. تاندون آشیل در سر دو عضله پشت ساق پا قرار دارد. دو عضله گاستروکنیموس و سولئوس با یکدیگر ادغام می شوند و تاندون آشیل را تشکیل می دهند. این دو عضله به حرکت مچ پا کمک می کنند. حرکات رو به بالا و پایین مچ پا از عملکرد همین عضلات نشات می گیرد. یعنی وقتی روی پنجه پا می ایستید، این دو عضله هستند که بدن شما را به سمت بالا هل می دهند و تحت فشار قرار می گیرند. تاندون آشیل تا پشت پاشنه پا کشیده شده است و به استخوان پاشنه پا یا کالکانئوس متصل است.
پا یکی از پر کار ترین اعضای بدن است و در نتیجه مچ پا، عضلات و تاندون هایی که به آن متصل هستند، در انجام فعالیت های مختلف مثل راه رفتن، دویدن، پریدن و ... تحت تنش و فشار مداوم قرار دارند. اگر فشار هایی که به تاندون وارد می شود بیش از حد زیاد باشد و یا استفاده از این تاندون مکرراً انجام شوند، احتمال ایجاد پارگی های ریز و کوک و ملتهب شدن آن به وجود خواهد آمد.
همان طور که از نامش هم پیداست، تاندونیتیس آشیل به التهاب بافت رشته ای و فیبری تاندون گفته می شود. البته این به این معنی نیست که هر زمان درد تاندون احساس شد، مشکل را به گردن التهاب تاندون بیندازیم. به همین خاطر است که به طور عمومی تر به التهاب تاندون، آسیب دیدگی تاندون یا تندینوپسی هم گفته می شود. التهاب تاندون یک نام کلی است که بسته به نوع آسیب دیدگی، نام دقیق تر آن متفاوت می شود. در بیشتر مواقع آسیب دیدگی تاندون آشیل مربوط به پارگی های کوچک در بافت تاندون است. این پارگی های ریز تاندون است که باعث التهاب می شود و نام تاندینوزیس (التهاب مزمن تاندون) به آن اختصاص داده می شود.

هنگام بروز التهاب تاندون ، فقط مشکل التهاب تاندون نیست. بلکه بافت های اطراف هم دچار التهاب می شوند که نتیجه آن ضخیم شدن لایه رویین و پوشش تاندون است که نتیجه از بین رفتن انعطاف پذیری تاندون خواهد بود. زمانی که پوشش روی تاندون ملتهب می شود، تاندون دیگر به راحتی قادر به حرکت کردن در کنار بافت های دیگر و در واقع سر خوردن روی آن ها نخواهد بود. این فعل و انفعالات خود به نوع دیگر باعث ایجاد محدودیت، درد و التهاب بیشتر می شود.

چه عواملی باعث التهاب تاندون آشیل می شوند؟

عواملی که می توانند منجر به التهاب تاندون شوند، بسیار متنوع و متفاوت هستند. سفت و خشک شدن عضلات به خصوص عضلات گاستروکنمیوس و سولئوس که در پشت ساق پا قرار دارند، از مهم ترین و رایج ترین عوامل ایجاد التهاب تاندون هستند.

استفاده بیش از حد از تاندون هم یکی دیگر از عوامل مؤثر در ایجاد التهاب تاندون است. البته وقتی می گوییم استفاده بیش از حد از تاندون، واقعاً منظورمان استفاده زیاد و طولانی مدت از آن نیست! بیشتر منظور استفاده غیر صحیح به طور مداوم است. مثل اشتباهاتی که در انجام حرکات مختلف انجام می دهید. به خصوص ورزش کاران هنگام تمرین کردن اگر حرکات را با تکنیک نادرست انجام دهند، به راحتی می توانند به تاندون خود آسیب وارد کنند.
ورزش کاران با تغییر حرکات تمرینی و ورزشی به صورت غیر اصولی، تغییر در تعداد انجام حرکات یا دفعات تمرین یا شدت و سنگینی حرکات معمولاً دچار التهاب تاندون می شوند. در ورزش هایی که فعالیت های پا در آن نقش زیادی دارد، مسئله دیگری هم مطرح می شود که بحث مراقبت از پا و استفاده از تجهیزات و به خصوص کفش مناسب است. به طور مثال اگر یک فوتبالیست از کفش نامناسب استفاده کند، احتمال آن که تاندون آشیل پای او تحت تنش زیاد قرار بگیرد و ملتهب شود بسیار زیاد می شود.

گاهی هم مشکل از هیچ کدام از این ها نیست و مشکلات دیگری که برای پا ایجاد شده است، باعث و عامل التهاب تاندون است. مثلاً ممکن است درد التهاب تاندون یکی از نشانه های مربوط به شکل و وضعیت بد پا باشد. مثل انحراف پا به خارج یا پرونیشن. در این گونه موارد وقتی که فرد کفش به پا نداشته باشد، مشکل موقعیت و قرارگیری پا بیشتر خودش را نشان می دهد.

و در نهایت، عامل دیگری که می تواند باعث التهاب تاندون شود، عدم قدرت عضلانی برون گرا در بافت های اطراف ساق پا است. یعنی عضلات قدرت کافی در انجام حرکت انقباضی باز شونده را ندارند. برخی از عضلات در شرایطی باید منقبض شده و کار کنند که در حال باز شدن و کشیده شدن هستند. این نوع کارایی عضله متفاوت از حالت معمولی آن یعنی انقباض همراه با بسته شدن است. ضعیف بودن عضله در انجام انقباض باز شونده می تواند یک عامل مؤثر در ایجاد التهاب تاندون باشد.

علائم و نشانه های رایج در التهاب تاندون

نشانه هایی که به صورت رایج در التهاب تاندون قابل مشاهده است شامل تورم، حساسیت و درد هنگام دست زدن به محل آسیب دیدگی تاندون، قرمز شدن پوست و بافت های اطراف تاندون، درد هنگام راه رفتن، پریدن، دویدن و بالا و پایین رفتن از پله ها و درد در پا هنگام بلند شدن روی پنجه پا می شود. عضلات پشت ساق پا هم در این حالت ممکن است خشک و سفت شوند و حرکت آن ها محدود شود.
التهاب تاندون آشیل ممکن است به صورت مزمن باشد (تاندینوزیس) که در این حالت همان طور که گفتیم، مشکل مربوط به پارگی های بسیاری ریز در بافت رشته ای تاندون است که احتمال پارگی کل تاندون را ایجاد می کند.

پارگی تاندون آشیل

تا اینجا با بحث التهاب تاندون آشیل که در واقع ناشی از آسیب دیدگی بافت تاندون بود آشنا شدیم. همان طور که گفتیم، پارگی های بسیار ریز در بافت تاندون می تواند منجر به پارگی کامل تاندون آشیل شود.
پارگی تاندون از جمله مشکلاتی است که فقط به دست یک جراح برطرف می شود. یعنی راهی به غیر از انجام عمل جراحی برای درمان کامل آن وجود ندارد. تاندون از آن دسته بافت هایی است که قابل ترمیم نیست و این یعنی آن که هر بخشی از تاندون که آسیب ببیند، دیگر بدن نمی تواند آن را ترمیم کند. وقتی آسیب وارد شده به تاندون به اندازه ای باشد که پارگی کامل تاندون را به همراه داشته باشد، راهی به غیر از مداخله بیرونی وجود نخواهد داشت.
دوره بازیابی درمان پارگی تاندون ها هم به اندازه چند ماه است. به همین علت است که اگر دچار التهاب تاندون شده اید، باید تمام تلاش خود را انجام دهید که این التهاب به پارگی تاندون منجر نشود.

درمان التهاب تاندون به چه صورت است؟

التهاب تاندون آشیل در واقع یک اصطلاح کلی تر است که منظور از آن آسیب های وارد شده به تاندون آشیل است. التهاب تاندون ممکن است واقعاً به خاطر التهاب تاندون نباشد و در واقع از بافت های اطراف یا پارگی آن ناشی شده باشد. ولی به هر حال اولین قدم برای درمان مشکل التهاب تاندون، تلاش برای کاهش التهابی است که در بافت ها ایجاد گشته. به همین منظور معمولاً از دارو های ضد التهاب استفاده می شود.
دارو های ضد التهاب ممکن است دهانی و خوراکی باشند یا آن که به صورت کرم های ضد التهاب باشند که به هر صورت ما را به هدف مورد نظر مان که همان کاهش التهاب در تاندون و بافت های اطراف و در نتیجه کاهش درد است، می رساند. البته این نکته بسیار مهم را هم باید به یاد داشته باشید که قبل از شروع مصرف هر گونه دارو باید اول با پزشک متخصص در این زمینه مشورت کنید و تحت نظر او و با تجویز او اقدام به مصرف دارو های ضد التهاب کنید.
یکی از راه های دیگر برای کاهش التهاب هم استفاده از یخ درمانی است. قرار دادن یخ روی بافت ها و در واقع سرد کردن بافت های ملتهب شده راهی مناسب برای کاهش التهاب در مشکل التهاب تاندون است. یخ درمانی را می توانید به صورت ماساژ با یخ انجام دهید. یعنی به این صورت که مثلاً یک لیوان یک بار مصرف را پر از آب کنید و بگذارید یخ بزند. بعد از یخ زدن، از سمتی که روی آن باز است، یخ را روی پوست و در واقع پشت ساق پا، یعنی جایی که التهاب تاندون اتفاق افتاده است، بگذارید. ناحیه ای که دچار التهاب شده است را با این یخ ماساژ دهید. کافی است این بافت ها حدود 5 تا 10 دقیقه با یخ سرد شوند تا به طور موقت التهاب در آن ها کاهش پیدا کند. برای افزایش اثر گذاری و تداوم کاهش التهاب، این کار را چند بار در روز و به صورت روزانه تا چند روز انجام دهید تا اثر کاهش التهاب دائمی تر شود.
در مورد آسیب دیدگی های فیزیکی بدن، مهم ترین اصلی که باید رعایت کنید، پیدا کردن شناخت نسبت به آسیب دیدگی و علت وقوع آن است. در مورد التهاب تاندون باید بدانید که کشیدگی، تنش و فشار بیش از حد باعث آسیب تاندون شده است. در نتیجه منطقی ترین کار این است که در حین دوره درمان فعالیت ها و کارهایی که باعث ایجاد فشار روی تاندون آشیل می شوند را کنار بگذارید. فعالیت های آسیب زا و پر تنش برای تاندون آشیل شامل راه رفتن، دویدن، پریدن و بالا و پایین رفتن از پله ها می شود. تا جایی که می توانید این نوع فعالیت ها را کاهش دهید و سعی کنید به هر نحو ممکن از ایجاد التهاب دوباره در تاندون جلوگیری کنید.

یکی از روش های موقت برای کاهش فشار از روی تاندون آشیل بالا بردن و افزایش ارتفاع پاشنه است. وقتی شما در حالت معمولی، پاشنه پایتان در ارتفاعی بالاتر قرار بگیرد، کشش در تاندون آشیل کاهش پیدا می کند و بافت های دیگر بیشتر فعالیت می کنند. این کار با استفاده از کفی های مناسب برای کفش به راحتی انجام می شود. فقط باید به این نکته دقت کنید که هر کاری که برای پای آسیب دیده انجام می دهید، برای پای دیگر هم همان را تکرار کنید. یعنی اگر فقط پای راست دچار التهاب تاندون شده است، برای هر دو کفش کفی طبی تهیه کنید. چرا؟ به این علت که حفظ تعادل و حالت قرار گیری صحیح پا ها خیلی مهم است و اگر یک پا بالاتر از پای دیگر باشد، مشکلات جانبی دیگر را به وجود خواهد آورد.
البته به هر صورت افزایش ارتفاع پاشنه پا همان طور که گفتیم یک راه حل موقت است. استفاده طولانی مدت از این روش خودش مشکلات دیگری را به وجود می آورد. به هر حال شکل و حالت طبیعی بدن را نباید به هم زد. این کار به صورت موقت و فقط برای کاهش کوتاه مدت درد انجام می شود تا فرصت کافی برای درمان و رسیدگی به بافت ها بدون ایجاد التهاب مجدد به وجود آید. وقتی درد کاهش پیدا کرد، کم کم باید استفاده از این روش را کنار بگذارید.

از آن جایی که ارتفاع پاشنه و شکل و حالت قرار گیری پا در هنگام راه رفتن و فعالیت های دیگر تأثیر قابل ملاحظه ای در میزان فشاری که به تاندون وارد می شود دارد، انتخاب کفشی که هر روز می پوشید هم بسیار مهم می شود. به طور مثال افرادی که کف پای صاف دارند یا کسانی که دچار مشکل انحراف به بیرون پا هستند، بیشتر در معرض ابتلا به التهاب تاندون قرار دارند. شاید این سؤال برایتان پیش آید که این مسائل چه ارتباطی می توانند به التهاب تاندون آشیل داشته باشند؟!
افرادی که کف پایشان صاف است، به طور کلی انعطاف پذیری بیشتری در پا دارند. این انعطاف پذیری البته بعد مثبت ندارد چرا که به دلیل این انعطاف پذیری بیش از حد، عضلات پشت ساق پا و در نتیجه تاندون آسیب برای حرکت دادن پا به سمت جلو باید توان بیشتری خرج کند که باعث افزایش تنش و فشار در تاندون و در نهایت التهاب آن می شود.
در چنین مواردی استفاده از یک کفی کفش مناسب و همچنین انتخاب کفشی که این اشکال را برطرف و تصحیح کند، کمک زیادی به پایان دادن به تنش مزمن تاندون آشیل می کند. در مورد کفی، باید کفی طبی استفاده کنید. یا آن که کفی های کفش آماده به این شرط که ویژگی های آن برای شرایط پای شما مناسب باشد استفاده کنید (که در این صورت باید هم در مورد شرایط مناسب برای پایتان و هم انواع کفی ها و ویژگی های آن اطلاعاتی داشته باشید). در مورد انتخاب کفش هم به طور کلی بهتر است به سراغ کفش های ورزشی بروید.

اگر التهاب تاندون شدید باشد، احتمالاً استفاده از وسایل تثبیت کننده کمک زیادی به کاهش التهاب می کند. مثلاً ساق بند و مچ بند های طبی که برای این کار استفاده می شوند با جلوگیری از حرکت کردن مچ پا و در نتیجه جلوگیری از ایجاد تنش در تاندون آشیل، باعث کاهش التهاب در تاندون می شوند و در واقع به تاندون مدتی استراحت می دهند.

فیزیوتراپی

التهاب و درد مزمن تاندون آشیل باعث کاهش انعطاف پذیری بافت ها و خشکی و سفتی می شود. به همین دلیل انجام حرکات کششی و نرمشی به شرطی که بدون درد و به صورت صحیح انجام شود، کمک زیادی به درمان التهاب تاندون و رفع علائم و محدودیت های آن می کند. از بین بردن عدم انعطاف پذیری دو عضله گاستروکنمیوس و سولئوس یکی از اهداف مهم این ورزش ها و حرکات کششی است.

برای انجام حرکت کششی برای عضله گاستروکنمیوس باید رو به دیوار بایستید. یکی از پا ها را عقب تر بگذارید. حالا زانوی پای دیگر را کمی خم کنید و در نتیجه کمی به سمت جلو خم شوید. این کار را در حالی انجام دهید که پای عقب همچنان صاف نگه داشته شده است. با خم شدن به سمت جلو، در قسمت عضلات پشت ساق پای عقبی احساس کشیدگی می کنید. به علاوه باید مراقب باشید که هر دو پا کاملاً به سمت جلو قرار داشته باشند. یعنی نوک هر دو پا به سمت دیوار باشد و اجازه ندهید پاها به سمت خارج گردش کنند. این حالت را به مدت 30 ثانیه حفظ کنید و بعد به حالت اول بر گردید. این کار را دوباره تکرار کنید.

برای کشش عضله سولئوس هم کاری مشابه با حرکت قبلی باید انجام دهید. یعنی اول رو به روی دیوار بایستید. پای آسیب دیده را عقب تر بگذارید. ولی این بار به جای این که این پا را کاملاً صاف نگه دارید، بگذارید از مفصل زانو کمی خم شود. در عین حال سعی کنید پاشنه آن پا همچنان روی زمین باقی بماند. پایی که جلو تر است را از زانو خم کنید و به سمت جلو متمایل شوید. در این حالت در عضلات پشت ساق پا احساس کشیدگی می کنید که این بار این عضله سولئوس است که تحت کشش قرار می گیرد. این حالت را 30 ثانیه حفظ کنید و بعد به حالت اول بر گردید. این کار را دوباره تکرار کنید.
وقتی علائم اولیه با انجام مداوم این حرکات کششی کاهش پیدا کرد و التهاب تا حدی از بین رفت، باید ورزش های قدرتی و تقویتی هم به آن ها اضافه شود. تقویت عضلات پشت ساق پا (عضلات دو قلوی پا) کمک زیادی به کاهش فشار و تنش در تاندون دارد. قدرت و آمادگی این عضلات نقش بسیار مؤثری در انجام فعالیت های مختلف و در عین حال اجتناب از ایجاد التهاب مجدد در تاندون دارد. به این صورت احتمال بازگشت آسیب دیدگی را به حداقل می رسانید. انجام ورزش های تقویتی عضلات علاوه بر این که باعث ایجاد حمایت عضلانی بهتر از حرکت پا و تاندون می شود، افزایش قدرت انقباضی برون گرا را هم به دنبال دارد.

انقباض برون گرا به شرایطی گفته می شود که یک عضله در عین حال که منقبض می شود، دچار افزایش طول هم بشود. این دقیقاً همان حالتی است که برای عضلات دو قلوی پا زیاد تکرار می شود. بنابراین تقویت قدرت انقباضی برون گرا برای کاهش التهاب تاندون اهمیت زیادی دارد که هم انجام فعالیت های مختلف را ممکن می سازد و هم احتمال بازگشت آسیب دیدگی را کاهش می دهد.
تحقیقاتی که در این زمینه انجام شده است نشان می دهد که بهترین حالت آن است که تمرینات انقباضی برون گرا یا باز شونده به صورت 3 ست با 15 تکرار است. در هنگام انجام حرکات تقویتی انقباضی برون گرا تجربه کمی درد طبیعی است هر چند که این درد خفیف نباید شدید شود. اگر درد شدید باشد باید آن حرکت متوقف شود.

نسخه اصلی مطلب روشهای مختلف درمان التهاب تاندون آشیل پا را در سایت دکتر علی نقره کار بخوانید.

---