به دندانپزشکی که در زمینه معالجه ریشه دندان "تخصص" گرفته است - متخصص معالجه ریشه دندان گفته میشود -

همانطور که میدانید یکی از تخصص های علم دندانپزشكي - تخصص معالجه ریشه دندان - است كه علوم پايه و كلينيكي آن شامل تشخيص، پيشگيري و درمان بيماريها وصدمات پالپ و بافتهاي اطراف ريشه مرتبط با پالپ مي باشد. درمان پالپ دندان با نامهاي روت كانال، اندو، عصب كشي و... شناخته مي شود كه اين معمول ترين درماني است كه توسط متخصصين اين رشته انجام مي شود.

بيان اينكه دنداني احتياج به معالجه ريشه دارد و يا به اصطلاح عاميانه عصب كُشي يا عصب كِشي شود در بسياري از بيماران ايجاد هراس و اضطراب مي كند و اغلب ترس آنها ناشي از مطالب نادرستي است كه در اين زمينه شنيده اند. بسياري از بيماراني كه جهت خلاصي از درد فوراً اقدام به كشيدن آن نموده اند، بعداً پشيمان شده و آرزو مي كنند كه اي كاش با معالجه ريشه، دندان را نجات داده بودند. خصوصاً آنهايي كه جهت جايگزيني آن دندانها با پروتزهاي ثابت از هزينه گران اين خدمات آگاهي مي يابند.

تعريف اندو يا اندودونتيكس؟

دندان مركب از يك ساختمان سختي است كه بافت نرم زنده اي را احاطه كرده است. اين قسمت نرم مركزي، پالپ (دراصطلاح عاميانه، عصب) نام دارد كه شامل سلولها، عروق خوني واعصاب مي باشد. اندودونتيكس شاخه اي از علم دندانپزشكي است كه وظيفه تشخيص و درمان پالپهاي آماسي و بيمار شده را به عهده دارد.

چه عواملي سبب آماس و بيماري پالپ مي گردند؟

پوسيدگيهاي دنداني اگر درمان نشوند، بعد از تخريب مينا و عاج به پالپ رسيده و باعث التهاب و ناراحتي آن مي گردند. علاوه بر پوسيدگي ، عوامل ديگري چون سابقه ضربه ناگهاني به دندان، پركردگي هاي عميق، شكستگي و ترك دندان، تحليل و سايش شديد دندانها و بيماريهاي پيشرفته لثه در ايجاد آماس و بيماري پالپ نقش دارند.

علائم بيماري پالپ چيست؟

برخي از علائم پالپ آماسي شامل درد ادامه داربه هنگام نوشيدن مايعات سرد و يا گرم، درد خود بخودي، درد هنگام جويدن و يا حتي موقع دراز كشيدن مي باشد. گاهي نيز با توجه به سير بيماري پالپ، ممكن است بيمار درد نداشته باشد. علائم ظاهري پالپ بيمار ممكن است وجود پوسيدگي عميق و يا وجود ضايعه در انتهاي ريشه، تورم و يا تخليه چرك از دندان و يا انتهاي آن باشد.

فوائد معالجه عصب چيست؟

1 - دندان حفظ مي شود.
2- وجود دندان باعث حفظ استخوان نگهدارنده آن مي گردد.

عوارض عدم درمان چيست؟

1 - آبسه
2- درد
3- عفونت شديد
4- نهايتاً از دست دادن دندان خواهد بود.

درمان جايگزين چيست؟

در بعضي موارد و شرايط مي توان معالجه ريشه را به اندكي بعد موكول كرد. در مواردي كه دندان كشيده مي شود درمان ، جايگزيني آنها با دندانهاي مصنوعي (پروتز ثابت و يا ايمپلنت) مي باشد كه به مراتب گرانتر است.

چند جلسه وقت براي درمان ريشه دندان لازم است؟

معالجه ريشه اكثر دندانها را مي توان در يك جلسه انجام داد ولي بعضي از دندانها ممكن است به دو يا چند جلسه زماني نياز داشته باشند كه در اين موارد دندانها در پايان جلسات معمولاً پانسمان موقت مي گردند.

موفقيت درمان چقدر است؟

در صورتي كه درمان ريشه بطور كامل و استاندارد انجام شود از موفقيت بالائي برخوردار است.

چه عواملي باعث عدم موفقيت در درمان ريشه مي گردد؟

علاوه بر اشكالات تكنيكي و اتفاقات حين كار، انحناي زياد ريشه ها، وجود كانالهاي جانبي، دفاع بدن و ... ممكن است معالجه ريشه دندان را بخطر اندازد.

آيا اگر عصب درآورده شود، دندان مي ميرد؟

خير، دندان بعد از معالجه ريشه(عصب) هنوز زنده مي ماند چونكه تغذيه خارجي آن از سمت بافتهاي در برگيرنده هنوز ادامه دارد. البته اين زنده ماندن به معناي آن نيست كه دندان مثل ديگر دندانها به تحريكات حرارتي و الكتريكي پاسخ مثبت دهد.

آيا پس از معالجه ريشه درد وجود دارد؟

معمولاً مقداري درد و ناراحتي گذراي خفيف تا متوسط به دنبال از بين رفتن بيحسي تا چند روز وجود داشته كه با تجويز مسكن هاي ضد التهاب تسكين مي يابد. غالباً، ناراحتي و درد آنچنان نيست كه مانع فعاليت هاي روزانه شود. در مواردي كه درد زياد است ميتوانيد با دندانپزشك معالج تماس بگيريد.

بعد از انجام درمان ريشه و ترميم نهايي آن، آيا اقدام ديگري لازم است؟

ضروري است جهت ارزيابي موفقيت درمان در طولاني مدت، ظرف 6 ماه تا يكسال آينده مجدداً ويزيت بعمل آيد. در اين ويزيت دندانپزشك موفقيت درمان، سلامت انساج لثه و ترميم نهايي را ارزيابي مي كند.

مراحل درمان چگونه است؟

بعد از انجام بيحسي(در موارديكه نياز باشد)، درمان شامل مراحل زير است:
مرحله يك: دستيابي به كانال
مرحله دوم: تعيين طول ريشه
مرحله سوم: تميز كردن و شكل دادن كانال ها
مرحله چهارم: پركردن كانال
مرحله پنجم: ترميم موقت
مرحله ششم: ترميم دائم

معالجه ريشه دندان (Root canal Therapy )

لابد همه اين ضرب المثل كه مي گويد:دنداني را كه درد مي كند بايد كشيد را شنيده ايد. ما هم بسيار شنيده ايم، ولي بايد توجه داشت كه سابقه اين ضرب المثل مربوط به زماني است كه علم دندانپزشكي وجود نداشته و افرادي بي صلاحيت مثل سلماني ها عهده دار امور دندانپزشكي بودند. دندانپزشكان امروزي نه تنها درد را از بين برده،بلكه باعث نگهداري دندانها در دهان مي شوند. از گذشته اي نه چندان دور تا بحال، عامه مردم لفظ عصب كُشي يا عصب كِشي را بجاي معالجه ريشه دندان بكار مي برند كه چندان صحيح نبوده و آنچه كه باعث رواج و شايع شدن اين اصطلاحات شده، تصور مردم با توجه به از بين رفتن درد دندان بدنبال معالجه ريشه مي باشد. قسمت سخت دندان تشكيل شده از ميناـ عاج و سمان، كه بافت نرمي را در داخل و وسط دندان بنام پالپ، احاطه كرده اند.

تعريف Root canal Therapy:

اين عنوان از سه كلمه Root به معناي ريشه، و Canal به معناي مجرا و Therapy به معني معالجه تشكيل شده كه مفهوم كلي آن معالجه مجراي ريشه دندان مي باشد و شاخه اي از دندانپزشكي است كه شامل دانش و اعمالي است كه به معالجه و حفظ ريشه دندان مي پردازد.

پالپ چيست؟

پالپ دندان بافت نرمي است كه در داخل دندان قرار گرفته و شامل عروق و اعصاب و سلولهايي مي باشد. حس، تغذيه، عاج سازي و دفاع ميكروبي از اعمال پالپ بشمار مي آيند.

چه عواملي باعث آسيب و صدمه با پالپ دندان مي شوند؟

عوامل متعددي سبب آسيب به پالپ مي گردند كه عمده ترين آن تأخير در ترميم پوسيدگي ها و نتيجتاً گسترش آنها به پالپ دندان است كه سبب آلودگي پالپ به ميكروبهاي دهان مي شود. پالپ دندان همچنين ممكن است بر اثر ضربه اي ناگهاني حتي در مواردي چون ضربه قاشق و يا شكستن تخمه، پسته و بادام دچار التهاب و مرگ شود. تركهاي دندان، پركردگي هاي وسيع و بعضي از مواد ترميمي نيز سبب ساز هستند.

نحوه معالجه ريشه دندان چگونه است؟

دندانپزشك بعد از بي حس نمودن دندان ( در موارديكه لازم است) اقدام به برداشتن پوسيدگي و تراش حفره دسترسي به پالپ دندان نموده و پالپ عفوني و بيمار را از ريشه خارج مي كند و بعد از تميز نمودن و خشك كردن مجراي ريشه و دندان جاي خالي پالپ را با موادي كه به همين منظور ساخته شده اند پر مي كند و سپس ترميم قسمت تاجي دندان صورت ميگيرد.

آيا همه دندانها به يك تعداد ريشه دارند؟

خير، تعداد ريشه دندانها بطور معمول و طبيعي ين يك تا سه عدد مي باشد ولي دندانهايي نيز وجود دارند كه داراي يك يا چند ريشه اضافي هستند و در حين كار و با گرفتن راديوگرافي كشف مي گردند. بطور طبيعي دندانهاي قدامي داراي يك ريشه، دندانهاي آسياي كوچك داراي يك يا دو ريشه و دندانهاي آسياي بزرگ سه و چهار ريشه اي هستند.

اگر پالپي كه آلوده شده و ملتهب و دردناك است خارج نشود و به عبارتي معالجه انجام نگردد، چه اتفاقي مي افتد؟

معمولاً درد آن بيشتر شده و بيمار را اذيت مي كند، ولي مواردي وجود دارد كه درد فروكش مي كند. بايد توجه داشت كه از بين رفتن درد دندان نشانة بهبودي پالپ دندان نيست و عفونت به سير خود ادامه مي دهد. سرايت عفونت به استخوان انتهاي ريشه باعث ايجاد گرانوم، كيست و يا آبسه مي گردد كه خود درد و ناراحتي ثانويه اي را به دنبال دارد. در صورت عدم معالجه ريشه دندان سير بيماري نهايتاً منجر به كشيدن و يا از دست دادن دندان خواهد شد.

چه مراقبت هايي لازم است تا دندان نياز به معالجه عصب نداشته باشد؟

با مراجعه و معاينات منظم دندانپزشكي و رعايت اصول بهداشت دهان ودندان و ترميم پوسيدگي ها در مراحل اوليه موردي براي معالجه ريشه دندان بوجود نمي آيد.

آيا صحيح است دنداني كه معالجه ريشه شده، شكننده مي گردد؟

دنداني كه پالپ آن درگير مي شود، معمولاً داراي پوسيدگي وسيع بوده كه مقدار زيادي از مينا و عاج را از بين برده است و گاهي دندانپزشك ناچار مي گردد كه مقداري از نسج سالم دندان را نيز براي دسترسي به پالپ بتراشد كه مجموعه اين عوامل بعلاوه خشك شدن دندان بر اثر از دست دادن تغذيه داخلي سبب ميگرددكه دندان ضعيف و شكننده گردد كه جاي نگراني ندارد، چونكه با ترميم هاي خاص و يا روكش نمودن دندان مي توان بر اين نقيصه، چيره شد.

---