اغلب افراد احساس سوزش، احساس جسم خارجى داخل چشم شبیه دانه هاى ماسه و گاها اشک ریزش بدنبال آن را تجربه کرده اند. مجموعه این علائم به همراه قرمزى چشم نشانگر خشکى چشم مى باشند . موارد خفیف این بیمارى بسیار شایع است و در مناطقى که آب و هواى خشک دارند بیشتر دیده مى شود. سطح چشم نسبت به خشکى بسیار حساس مى باشد و لازم است به صورت مرتب توسط اشک مرطوب نگه داشته شود . اشک در غده اشکى و ملتحمه تولید شده و توسط حرکت پلکها روى سطح چشم پخش مى شود و قسمتى از آن در برابر هوا تبخیر مى شود.

خشکی چشم چیست؟

لایه اشکى از سه جزء چربى، موسین و لایه مایع تشکیل شده است . موسین و چربى مانع تبخیر بیش از حد مایع مى شوند. با توجه به توضیحات فوق متوجه مى شویم که جهت عملکرد مناسب اشک، کمیت و کیفیت مناسب لایه هاى آن بهمراه عملکرد مناسب پلک ضرورى است و اختلال در هر یک موجب بروز علائم خشکى چشم مى شود.

علائم خشکی چشم

خشکى چشم علائم متنوعى دارد که مى تواند از سوزش و قرمزى چشم تا اختلال دید، زخم قرنیه ، سوراخ شدن چشم و نابینایی متغیر باشد . بنابراین درک صحیح از بیمارى و درمان به موقع ضرورى است. عوامل مختلفى مى توانند باعث خشکى چشم شوند ، شایعترین آنها عدم عملکرد غدد مترشحه موسین در لبه پلک است. این غدد بسیار کوچک هستند و به صورت خود به خود یا در اثر عوامل متعددى ممکن است دچار اختلال ترشح شوند.

اغلب افراد با افزایش سن دچار درجاتى از اختلال عملکرد این غدد مى گردند. درمان این امر تقریبا در تمام موارد خشکى چشم توصیه مى شود و نیازمند کمى پشتکار مى باشد. درمان شامل کمپرس گرم پلکها سه تا چهار بار در روز و سپس ماساژ لبه پلک به مدت یک تا دو دقیقه مى باشد. شستشوى لبه پلکها با شامپوهاى خاص یا شامپوى کودک نیز توصیه مى شود.

به جز این مورد ، موارد متعددى از بیماریهاى التهابى یا غیر التهابى وجود دارند که مى توانند غده اشکى را درگیر نمایند و باعث خشکى چشم شوند : تومورها ، روماتیسم مفصلى و یا بیمارى شوگرن که معروف ترین بیمارى این گروه است. ضمنا مشکلات پلکى و ملتحمه اى نیز ( مانند عفونتهاى شدید ملتحمه و یا سوختگیهاى شیمیایى ) مى توانند باعث خشکى چشم شوند .

درمان خشکی چشم

درمان بیمارى کاملا وابسته به علت مى باشد . ابتدا بیمار باید توسط چشم پزشک ارزیابى شود و شدت آسیب وارده به چشم مشخص شود .

همچنین تغییر سبک زندگی مى تواند بر عارضه خشکی چشم بسیار موثر واقع شود . اجتناب از قرار گرفتن در برابر هواى آزاد، باد و گرد و خاک ، افزایش رطوبت منزل و اجتناب از مواد آرایشى مى توانند کمک کننده باشند . در موارد خفیف ناشى از اختلال عملکرد غدد موسین درمان قبلا ذکر شد ، در سایر موارد سعى در اصلاح بیمارى زمینه اى است که گاها نیاز به جراحى نیز وجود دارد .

بیمارى زمینه اى مثل روماتیسم ممکن است با دارو کنترل شود. همزمان با تجویز انواع اشکهاى مصنوعى و پمادهاى مرطوب کننده سعى در جایگزینى اشک خواهد شد . در ضمن ، گاهى لازم است از خروج اشک از چشم نیز جلوگیرى شود که با بستن موقت یا دائمى مجارى خروج اشک و گاها دوختن لبه پلکها به هم ، در زمانى که قرنیه به علت خشکى در حال سوراخ شدن است ، میسر است.

کدام اشک مصنوعى ارجح است ؟

اشکهاى مصنوعى مختلفى در بازار وجود دارند . نکته اول در انتخاب ، داشتن یا نداشتن ماده نگهدارنده است . فرمى که داراى ماده نگهدارنده است معمولا ارزانتر بوده و در بسته بندى معمول قطره هاى چشمى دیده مى شود .نکته مهم این است که بهتر است این قطره ها بیش از یک تا دو هفته استفاده نشوند، زیرا ماده نگهدارنده مى تواند آسیب رسان باشد.

نوع دیگر قطره ها بدون ماده نگهدارنده مى باشد و بسته بندى آن به صورت ویالهاى کوچک است که براى یک روز کافى مى باشد و بعد باید دور انداخته مى شوند . این نوع از قطره ها براى استفاده طولانى مدت مناسب هستند . باید در نظر داشت ای قطره ها از نظر ترکیبى متفاوتند ، برخى حالت ابکى تر دارند و برخى حاوى مواد ژل مانند بوده و طول اثر بیشترى دارند که برحسب شدت خشکى چشم توسط پزشک انتخاب و تجویز مى گردند.

نسخه اصلی مطلب سندروم خشکی چشم را در سایت دکتر بهرام اشراقی بخوانید.

---