آشنایی با عوارض ناشی از شیمی درمانی

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

اسهال

هرگاه شیمی درمانی سبب آسیب سلولهای جدار روده شود ، بیمار اسهال می گیرد ( مدفوع آبکی یا شل ) . اگر شما اسهال داشتیدکه بیش از 24 ساعت طول بکشد و یا اگر همراه اجابت مزاح دل درد دارید باید به پزشک خود اطلاع دهید .

در موارد شدید پزشک شما ممکن است مجبور به تجویز دارو شود . و در صورتیکه اسهال شما خیلی شدید شود ممکن است نیاز به تجویز داروی وریدی جهت اصلاح مواد غذایی و مایعات از دست رفته بکند.در اکثر مواد درمان به صورت سرپایی بوده و نیاز به بستری شدن در بیمارستان نیست. به طور سرخود و بدون اجازه پزشکان هیچ دارویی مصرف نکنید.

چگونه می توانم درکنترل اسهال خودم کمک کنم ؟

مقدار زیادی مایعات مصرف کنید . این کمک به جبران آب دفعی در هنگام اسهال می کند . مایعات شفاف وغیرمحرک مانند آب ، آب گوشت صاف شده نوشیدنی های ورزشکاران مانند Gatorade ، یا زنجبیل غیر محرک از همه بهتر هستند . اگر این مایعات شما را بیشتر تشنه می کند یا عصبی می کند ، آنها را با آب رقیق تر کنید . مایعات باید به هوای اطاق باشد و به آهستگی میل کنید . مایعات حاوی کربنات را باید صبر کنید گاز آنها قبل از نوشیدن خارج می شود .

غذا را در وعده های مکرر و هر بار کم میل کنید ( به جای سه بار غذای سنگین 8-6 بار غذای سبک میل کنید . )
غذا های حاوی پتاسیم استفاده کنید ( مگر اینکه پزشک شما چیز دیگری بگوید . ) اسهال سبب دفع این ماده معدنی مهم از بدن می شود. شربت موز ، پرتقال ، گوجه فرنگی وهلووزردآلو منابع خوبی از این یون هستند .
از پزشکان بپرسید اگر امکان داشته باشداز رژیم غذایی مایعات صاف شده جهت استراحت دادن به دستگاه گوارش ( مانند سوپ ) استفاده کنید.رژیم غذای صاف شده نمی تواند تمامی احتیاجات بدن را جبران کند.لذا بیش از 5-3 روزنمی توان از آن استفاده کرد .

در دوران اسهال از رژیم با «فیبر» پایین استفاده کنید . این رژیم شامل نان با آرد سفید ، یا برنج سفید یا ماکارونی حبوبات کرم شده ، موز آبدار ، میوه پخته شده یا پوست کنده بدون پوست ، پنیر محلی تمیز ، ماست ، تخم مرغ ، قارچ ، و یا سیب زمینی پخته بدون پوست ، سبزیجات پوره شده - مرغ یا بوقلمون بدون پوست و ماهی

ازغذاهای با فیبربالااجتناب کنید ، زیرا سبب تشدید اسهال وکرامپ میشوند.غذاهای با فیبر بالا شامل نان حبوبات کامل و غلات ، سبزیجات خام ، غلات ، آجیل ، دانه ها ، پاپ کورن ، میوه های خشک یا تازه.
از مایعات خیلی داغ و خیلی سرداجتناب کنید زیرا سبب تشدید اسهال می شود .
از قهوه ، چای یا کافئین ، الکل و سبزیجات اجتناب کنید . از غذاهای سرخ کرده ، چرب و خیلی تنداجتناب کنید.اینها محرک بود ، و سبب تشدید کرامپ می شود .
از شیر و محصولات شیر مانند بستنی ( اگر آنها سبب اسهال شما می شوند ) اجتناب کنید .

یبوست

بعضی داروهای شیمی درمانی ، مسکنها و داروهای همراه ممکن است در بیماران تولید یبوست کند.همچنین اگر بیمار فعالیت فیزکی کمی داشته باشد و یا اگر غذاهای با فیبر کم مصرف کند نیز یبوست شدید می گیرد.
اگر شما برای 2-1 روز دفع مدفوع نداشته اید ، به پزشک خود اطلاع دهید وبا نظر وی ملین و یا نرم کننده مدفوع مصرف کنید . این داروها را بدون هماهنگی با پزشک خود مصرف نکنید بخصوص اگر گلبولهای سفید و پلاکتهای شما کاهش یافته باشند .

در صورت بروز یبوست چکار می توانم بکنم ؟

مقدار زیادی مایعات مصرف کنید این سبب نرم کردن مدفوع می شود .
اگر زخم دهان ندارید ، از مایعات گرم و داغ استفاده کنید. ( آب گرم بخصوص خیلی خوب عمل می کند. )
در صورت اجازه پزشکتان رژیم غذای با فیبر بالااستفاده کنید ( مصرف بعضی موارداز این مواد توصیه نمی شود ) . رژیم حاوی فیبر بالا شامل حبوبات ، نان ازحبوبات کامل سبزیجات خام و یا پخته ، میوه خشک شده و یا تازه ، آجیل تازه ، پاپ کورن
هرروز مقداری ورزش کنید.پیاده روی و یا ورزشهای منظم دیگر مفید است.درمورد میزان عمل خود در ورزش با پزشک خود مشورت کنید .

اثرات عضلانی وعصبی

گاهاً داروهای شیمی درمانی سبب عوارض سیستم عصبی می شوند . یکی از این عوارض « نوروپاتی محیطی » است ( اختلاف دراعصاب دست و پا ) که شما در اثر آن احساس سوزن سوزن شدن ، سوختگی و خواب رفتگی و یا درد در دست و پاهای خود می کنید . بعضی از داروها نیز بر روی عضلات تا ثیر داشته و سبب ضعف و خستگی و گاهاً درد می شوند.

دراغلب موارد هر چند این عوارض عضلانی و عصبی اذیت کننده هستند ولی خطرناک نیستند.در بعضی موارد نیز می توانند خطرناک بوده و نیاز به توجهات خاصی پزشکی دارند . هرگونه عوارضی را به پزشک خود اطلاع دهید .اغلب اوقات ، این علایم خود بخود بهتر می شوند ، ولی گاهاً ممکن است سالها برای ترمیم کامل آنها وقت لازم باشد .

بعضی از علایم عصبی و عضلانی :

سوزن سوزن شدن
احساس سوزش
احساس ضعف و خواب رفتگی در کف دست و پاها
درد هنگام راه رفتن
ضعف و درد در عضلات

عدم احساس تعادل
عدم دقت در هنگام انجام کارها
احساس اشکال هنگام بررسی اشیاء و بستن دکمه ها
لرزش
اختلال هنگام راه رفتن

درد در فک ها
کاهش شنوایی
درد سردل
یبوست

درهنگام مشکلات عصبی ، عضلانی چه می توانم بکنم ؟

درصورتیکه دستهای شما احساس خواب رفتگی می کند هنگام برداش و کار با اشیاء نوک تیز و داغ و خطرناک مراقب باشید .
اگراحساس تعادل ویاقدرت عضلانی شما کم شده است ، هنگام حرکت مراقب باشید زمین نخورید ، ازعصاهنگام بالاوپایین رفتن ازپله هااستفاده کنید ویا ازفردی کمک بگیرید ، از«دلاک» در حمام و دوش گرفتن کمک بگیرید .
همیشه کفش با کف سفت بپوشید .
با پزشک خود در مورد داروهای ضد درد مشورت کنید .