چسبندگی مادرزادی و کشیدگی نخاع

دکتر احمد شکرچی زاده [ متخصص جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات ]آدرس وب سایت : www.drshekarchizadeh.ir
آدرس مطب : اصفهان چهارباغ بالابین زمزم و دروازه شیرازکوچه مختاری ساختمان جم طبقه زیرزمین تلفن مطب : 36622101 - 031

ستون مهره از استخوان های استوانه ای شکل جدا از هم به نام مهره تشکیل شده که پشت سر هم و هر کدام روی دیگری قرار گرفته اند. بین تمام مهره ها دیسک بین مهره ای قرار دارد که وظیفه اصلی آن این است که اجازه دهد مهره ها روی یکد یگر حرکت کند و همچنین به عنوان یک بالشتک جذب کننده شوک و ضربه هم عمل میکند. در ساکرالیزاسیون، مهره پنجم کمری و مهره اول خاجی از کنار به یکدیگر میچسبند. این چسبندگی میتواند از یک طرف یا دو طرف مهره ها باشد. گاهی ممکن است دیسک بین این دو مهره هم وجود نداشته باشد. نتیجه آن این است که این دو مهره به یکدیگر چسبیده اند و حرکتی نسبت به هم ندارند. این وضعیت در بسیاری از افراد جامعه وجود دارد و معمولاً مادرزادی است به این معنی که از بدو تولد وجود دارد. طبیعتاً با رشد قدی شیرخوار و کودک و فعالیتهای روزمره، نخاع تحت کشش قرار میگیرد. در واقع ستون فقرات رشد کرده و قد کودک اضافه میشود؛ اما نخاع امکان جابجایی به سمت بالا با ستون فقرات را پیدا نمیکند. نتیجه این اتفاق، کشیده شدن نخاع و آسیب آن است.

علائم چسبندگی مهره های کمر

علائم ایجاد شده به صورت دردکمر با انتشار به پاها، اختلال در راه رفتن ثانویه به کاهش قدرت عضلات پاها و اختلال در کنترل ادرار خواهد بود. این علائم به تدریج پیشرفت کرده و بدتر و بدتر میشوند و اگر برای درمان دیر اقدام شود برگشت پذیر نخواهند بود. غیر از علائمی که به آن اشاره شد، در سنین پایین و در شیرخوارگی و قبل از شروع رشد قدی، برخی نشانه ها میتوانند ما را به وجود این بیماری یا موارد مشابه آن مشکوک کنند. به عنوان مثال وجود توده موی غیر طبیعی و متراکم یا سوراخ کوچک پوستی یا تغییر رنگ غیر عادی پوست در ناحیه پایینی کمر.

تشخیص چسبندگی مادرزادی و کشیدگی نخاع

در صورتی که وضعیت غیرعادی در طناب نخاعی و ستون فقرات جنین مشاهده شود، ممکن است پزشک شما برای بررسی بیشتر تصویر برداری MRI را تجویز نماید. پس از تولد نیز، برخی موارد ناهنجاری های ستون فقرات با چشم قابل مشاهده اند؛ اما برخی زیاد مشخص نیستند. برای تشخیص و تعیین دامنه و شدت ناهنجاری های مادر زادی نخاعی، در کنار معاینات کامل طبی و عصبی توسط جراح مغز و اعصاب، از روش های تصویر برداری زیر نیز بسته به مورد و امکانات در دسترس استفاده خواهد شد:

• تصویر برداری اشعه ایکس (رادیو گرافی معمولی): در مواردی که تنها ناهنجاری اسکلتی و استخوانی باشد و نیازی به تصویربرداری از طناب نخاعی احساس نگردد.
• تصویر برداری CT اسکن: رایج ترین شیوه ارزیابی برای ناهنجاری های استخوانی محلی، کلسیفه شدن اجزای کانال نخاعی، کمان عصبی، ساختارهای مفصلی و حفره های مهره های ستون فقرات
• تصویر برداری MRI: بررسی دقیق طناب نخاعی و کانال نخاعی در کودکان و بزرگسالان
• همچنین در صورتی فرد بیمار دچار چسبندگی و تنگی کانال نخاعی شده باشد، لازم است معاینات اورولوژی برای بررسی کارکردهای مثانه و توان کنترل ادراری صورت بگیرند.

درمان چسبندگی کانال نخاعی

این بیماری در هر سنی که تشخیص داده شود باید درمان گردد و درمان آن چیزی جز انجام جراحی ستون فقرات و آزاد کردن نخاع با بریدن باندی که نخاع تحت کشش قرار داده نیست. جراحی در مراحل اولیه با نتایج بسیار خوبی همراه است و از بروز عوارض جدی در آینده جلوگیری مینماید. بعد از پوشیدن لباس مخصوص اتاق عمل، شما را به اتاق مخصوص می برند. در طول انجام کار باید به طوری روی تخت بخوابید که پشت شما به سمت بالا باشد. بعد از شستشو و استریل کردن نواحی کمری و پشتی شما پزشک محل ورود کاتتر را با تزریق محلول بی حسی به طور موضعی بی حس می کند. برای انجام این عمل نیازی به بیهوشی عمومی نمی باشد. بعد از انجام بی حسی موضعی، سوزن اپیدورال وارد می شود و از طریق آن کاتتر وارد فضای اپیدورال شده و تا رسیدن به محل ایجاد درد در کانال به جلو رانده می شود. در طول انجام این کار ممکن است از شما خواسته شود که انگشتان پای خود را حرکت دهید و یا احساس خود از یک تحریک ویژه را بیان نمایید. حرکت کاتتر در حین پیش رفتن در فضای اپیدورال به طور پیوسته توسط فلورسکوپ مورد پایش قرار می گیرد تا از جایگذاری مطمئن و مؤثر آن اطمینان حاصل شود. پزشک به منظور دیدن مسیر اعصاب کمری از تزریق ماده حاجب بهره می برد. ماده حاجب، محلولی است که بوضوح در تصاویر فلورسکوپ دیده می شود و محل ریشه های عصبی را به طور واضح تری برای پزشک مشخص می کند. لازم به ذکر است که ماده حاجب مورد استفاده در این روش هیچگونه عوارضی روی بدن انسان ندارد. سایر مواد تزریقی که به منظور درمان درد تزریق می شوند شامل داروهای برطرف کننده چسبندگی ها و بافت فیبروز به اضافه داروهای ضد التهاب می باشند. داروهای معمول شامل کورتون، ماده بی حسی، آنزیم حل کننده چسبندگی ها و سالین هایپرتونیک می باشند. بعد از انجام تزریق به احتمال زیاد درد شما در همان لحظه به طور محسوسی کاهش خواهد یافت. در پایان کاتتر خارج و محل با پانسمان مناسب پوشیده خواهد شد.