یکی از عمده ترین مشکلاتی که اغلب زنان با آن مواجه می شوند سندرم تخمدان پلی کیستیک است. این بیماری که با نام انگلیسی (Polycystic ovary syndrome) شناخته می شود نوعی اختلال هورمونی محسوب می شود. به خصوص در دوران باروری ابتلا به این بیماری در زنان شایع تر است. سندروم تخمدان پلی کیستیک یک اختلال هورمونی است که باعث بزرگ شدن تخمدان ها می شود و تعدادی کیست کوچک در قسمت خارجی تخمدان ایجاد می شود. این اختلال علاوه بر آن که بر باروری بانوان تأثیر می گذارد باعث بروز عوارض جانبی متعددی نیز خواهد شد که شایع ترین آنها آکنه می باشد. آکنه به عنوان یک اختلال جدی در نظر گرفته نمی شود؛ اما می تواند بر اعتماد به نفس و عزت نفس افراد تأثیر بگذارد. بدن به دستوراتی که از غده هیپوفیز برای تولید مقدار استروژن، ن پروژسترون و تستسترون موردنیاز صادر می شود پاسخ می دهد؛ اما سندروم تخمدان پلی کیستیک در روند ارسال این دستورات اختلال ایجاد می کند. در صورت عدم دریافت دستورات صحیح از غده هیپوفیز و سطح هورمون استروژن و پروژسترون کاهش پیدا می کند و هورمون تستسترون افزایش می یابد. این اختلال از تخمک گذاری جلوگیری می کند و علائم مختلفی از قبیل جوش صورت به وجود می آورد.

علت تخمدان پلی کیستیک

تخمدان زنان ماهانه تخمک نارس یا فولیکول تولید می کند. فولیکول رشد کرده و طی پروسه ی تخمک گذاری، تخمک های رسیده را آزاد می کند. در افراد مبتلا به این سندرم، تخمدان ها به طور طبیعی فعالیت نمی کنند، تخمک رسیده ساخته نمی شود و تعادل هورمون ها به هم می ریزد. همچنین هورمون تستوسترون بیش از حد آزاد می شود و در روند تخمک گذاری ماهانه اختلال ایجاد می شود. علت اصلی تنبلی تخمدان هنوز مشخص نشده است؛ اما عواملی وجود دارند که شخص را مستعد این اختلال می کنند:

• افزایش سطح هورمون های مردانه به نام آندروژن: سطح بالای هورمون آندروژن (Androgen) مانع از آزادسازی طبیعی تخمک (تخمک گذاری) از تخمدان ها می شود که موجب به هم خوردگی نظم چرخه های قاعدگی می شود. تخمک گذاری نامنظم همچنین می تواند منجر به ایجاد کیست و فولیکول های کوچک پر از مایع در تخمدان ها شود. آندروژن بالا همچنین باعث ایجاد آکنه و رشد موهای زائد در زنان می گردد.
• مقاومت به انسولین: افزایش سطح انسولین در خون باعث می شود که تخمدان ها هورمون مردانه (آندروژن) را بسازند و آزاد کنند. افزایش هورمون مردانه به نوبه خود، تخمک گذاری را سرکوب می کند و به بروز یا تشدید سایر علائم PCOS کمک می کند. انسولین نحوه پردازش گلوکز (قند) توسط بدن و استفاده از آن برای انرژی را کنترل می کند و مقاومت به انسولین به این معنی است که بدن شما انسولین را به درستی پردازش نمی کند و منجر به افزایش سطح گلوکز در خون می شود. لازم به ذکر است که همه افراد مبتلا به مقاومت به انسولین، گلوکز بالا یا دیابت ندارند هرچند که مقاومت به انسولین می تواند منجر به آغاز یا بدتر شدن دیابت شود. اضافه وزن یا چاقی نیز می تواند به ابتلا یا تشدید مقاومت به انسولین کمک کند. افزایش سطح انسولین حتی اگر گلوکز خون شما نرمال باشد، می تواند نشان دهنده مقاومت به انسولین باشد.
• التهاب با درجه پایین: بدن افراد مبتلا به PCOS تمایل به التهاب مزمن با درجه خفیف دارند. پزشکان متخصص زنان می توانند آزمایش های خونی را درخواست نمایند که طی آن سطح پروتئین واکنش گر C (CRP) و گلبول های سفید خون را اندازه گیری می کند که همگی می توانند سطح التهاب را در بدن شما نشان دهند.
• ژنتیک: تحقیقات معتبر نشان می دهند خانم هایی که مادر یا خواهرشان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک یا دیابت نوع 2 است، بیشتر در معرض ابتلا به PCOS هستند.
• افزایش وزن: رابطه سندروم تخمدان پلی کیستیک و چاقی پیچیده است و به خوبی درک نشده است. اضافه وزن با سندرم تخمدان پلی کیستیک مرتبط است؛ اما بسیاری از خانم ها وجود دارند که با وزن طبیعی به سندرم تخمدان پلی کیستیک مبتلا هستند و بسیاری از زنان دارای اضافه وزن تنبلی تخمدان ندارند.

علائم تخمدان پلی کیستیک (pcos)

خونریزی های نامنظم ماهیانه که می تواند به صورت حجم خونریزی کم یا زیاد، فواصل نامنظم خونریزی و به طور کلی غیرقابل پیش بینی بودن سیکل ماهانه باشد.

• نازایی
• چاقی
• رویش موهای زائد (هیرسوتیسم) در صورت، سینه، شکم یا بالای ران ها
• آکنه به ویژه بعد از نوجوانی
• پوست چرب
• کیست های ریز کوچک در تخمدان
• آکانتوزیس نیگریکانس (ضخیم و مخملی شدن و تیره رنگی قسمت هایی از پوست بدن)

روش های تشخیص تخمدان پلی کیستیک

گاهی اوقات علائم ناشی از تنبلی تخمدان بسیار واضح هستند و گاهی اوقات آشکار نمی شوند. همچنین برخی از خانم ها ممکن است فقط یک علامت بروز بدهند و برخی دیگر ممکن است همه علائم تعریف شده را تجربه کنند. معمولاً خانم ها زمانی که برای باردار شدن به مشکل برمی خورند متوجه می شوند که PCOS دارند، در صورتی که مشکل آنها بلافاصله پس از اولین دوره قاعدگی، شروع می شود. پزشک احتمالاً با بحث در مورد سابقه پزشکی شما، از جمله نظم دوره های قاعدگی و تغییرات وزن شما سؤالاتی می پرسد و سپس معاینه فیزیکی شامل بررسی رشد موهای زائد، مقاومت به انسولین و آکنه را آغاز می نماید و در نهایت احتمالاً موارد زیر را برای تشخیص دقیق تر درخواست خواهد کرد:

1. معاینه لگن توسط پزشک زنان به صورت چشمی و دستی: پزشک، اندام های تناسلی شما را برای اطمینان از وجود ی عدم وجود کیست، توده یا سایر ناهنجاری ها بررسی می کند.
2. آزمایشات خون: ممکن است خون شما برای اندازه گیری سطح هورمون های مخصوص مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. این آزمایش می تواند علل احتمالی نامنظمی قاعدگی یا افزایش سطح آندروژن را که علائم شبیه به PCOS می دهد را رد کند. ممکن است آزمایش خون برای اندازه گیری تحمل گلوکز و سطح کلسترول و تری گلیسیرید ناشتا نیز تجویز گردد.
3. سونوگرافی: پزشک طی سونوگرافی از رحم و تخمدان ها، ظاهر تخمدان ها و ضخامت پوشش داخلی رحم را بررسی می کند. او برای این کار یک دستگاه گرز مانند (مبدل) را روی شکم (سونوگرافی شکمی) یا داخل واژن (سونوگرافی ترانس واژینال) شما قرار می دهد. مبدل امواج صوتی اولتراسوند را منتشر می کند که به تصاویر واضحی روی صفحه کامپیوتر تبدیل می شوند.

تأثیر کیست تخمدان بر پوست صورت

یکی از نشانه های آزار دهنده کیست تخمدان، جوش صورت و بدن است. این جوش ها و آکنه ها ناشی از تداخل عملکرد هورمون ها و مواد دیگر روی غدد چربی پوست (غدد سباسه) و فولیکول مو است. این عوامل باعث بسته شدن منافذ و ایجاد ضایعه میشود.

درمان جوش ناشی از تنبلی تخمدان

درمان کلی PCOS شامل مدیریت نگرانی های فردی مانند ناباروری، هیرسوتیسم (پر مویی)، آکنه یا چاقی متمرکز است و درمان خاص ممکن است شامل تغییر سبک زندگی یا مصرف هدفمند دارو باشد که شامل موارد زیر است:

1. قرص های ضد بارداری ترکیبی: قرص های حاوی ترکیبی از استروژن و پروژسترون باعث کاهش تولید آندروژن و تنظیم استروژن خون می شوند. تنظیم هورمون های شما می تواند خطر ابتلا به سرطان آندومتر را کاهش دهد و خونریزی غیر طبیعی، رشد موهای زائد و آکنه را اصلاح کند.
2. پروژسترون درمانی: مصرف قرص پروژستین به مدت 10 تا 14 روز هر یک تا دو ماه یکبار می تواند قاعدگی شما را تنظیم کند و از ابتلا به سرطان آندومتر محافظت کند. پروژسترون درمانی سطح آندروژن را بهبود نمی بخشد و از بارداری جلوگیری نمی کند، بنابراین اگر می خواهید از بارداری خودداری کنید، مینی قرص های تک پروژسترون یا دستگاه های داخل رحمی حاوی پروژستین انتخاب بهتری برای شما خواهند بود.

برای کمک به تخمک گذاری، پزشک ممکن است مصرف داروهای زیر را توصیه کند:

• کلومیفن: این داروی خوراکی ضد استروژن در اولین بخش از چرخه قاعدگی شما باید مصرف شود.
• لتروزول (Femara): این دارو می تواند برای تحریک تخمدان ها مورد استفاده قرار بگیرد.
• متفورمین: این داروی خوراکی برای مبتلایان به دیابت نوع 2 است و می تواند مقاومت به انسولین را بهبود بخشد و سطح انسولین را کاهش دهد. اگر با استفاده از کلومیفن باردار نشدید، ممکن است پزشکتان مصرف همزمان متفورمین را نیز توصیه کند. اگر پیش دیابت دارید، متفورمین همچنین می تواند سرعت پیشرفت دیابت نوع 2 را کاهش دهد و به کاهش وزن نیز کمک کند.
• گنادوتروپین ها: این داروهای هورمونی به صورت تزریقی تجویز می شوند.

3. رژیم غذایی

اطلاعات متعدد و متناقضی در ارتباط با تأثیرات رژیم غذایی بر جوش صورت وجود دارد. برخی از منابع معتبر نشان داده که مصرف غذاهای پرکالری از قبیل شکلات و سیب زمینی سرخ کرده می تواند به تنهایی باعث به وجود آمدن جوش صورت شود. مسئله ای که باعث جلب توجه محققان شده است نحوه عملکرد این مواد خوراکی در به وجود آمدن التهاب بدن می باشد. التهاب می تواند باعث به وجود آمدن جوش شود به ویژه در مواردی که شما دارای فاکتورهای بروز آکنه از قبیل سندروم تخمدان پلی کیستیک می باشید. برخی از غذاها به طور طبیعی دارای خاصیت ضد التهابی می باشند که برخی از آنها عبارتند از: گوجه فرنگی، گل کلم، اسفناج و بادام، گردو، روغن زیتون، انواع توت، زردچوبه و ماهی سالمون.

از سوی دیگر مصرف برخی از غذاهای خاص می تواند باعث به وجود آمدن التهاب در بدن شود که برخی از آنها عبارتند از گوشت قرمز، نان سفید، سیب زمینی سفید و انواع دسرهای شیرین. اگر چه اصلاح رژیم غذایی به تنهایی نمی تواند به درمان جوش صورت ناشی از سندروم تخمدان پلی کیستیک کمک کند؛ اما یک بخش مهم در فرآیند درمان محسوب می شود. در صورتی که تغییر رژیم غذایی نتواند نتایج قابل توجهی را به وجود بیاورد و پزشک از شما می خواهد که به مصرف مکمل ضد التهاب نیز بپردازید که رایج ترین انواع آن عبارتند از زینک و ویتامین آ و سی، زردچوبه، سیر، بروملین که یک نوع آنزیم موجود در آناناس است و مس.

نسخه اصلی مطلب آکنه و سندروم تخمدان پلی کیستیک، تنبلی تخمدان و جوش را در سایت دکتر رامین مدرسی بخوانید.

---