بر روی پوست انسان ها به ویژه بر روی صورت، در طول دوره ی زندگی جوش های متفاوتی به وجود می آیند. این جوش ها انواع مختلفی دارند، جوش های هورمونی یکی از آنها می باشد. جوش های هورمونی همان گونه که از نامشان پیدا است جوش هایی هستند که به دلیل نوسانات هورمونی ایجاد می شوند. با این که این جوش ها با اختلالات هورمونی دوران بلوغ همراه هستند؛ اما ممکن است افراد در هر سنی به این نوع جوش ها مبتلا شوند. این نوع جوش ها بیشتر در زنان دیده می شود. تخمین زده می شود که 50 درصد خانم های 20 تا 29 ساله به این جوش ها مبتلا می شوند. این جوش ها در 25 درصد خانم های 40 تا 49 ساله نیز دیده می شود. آکنه هورمونی بزرگسالان به طور معمول در قسمت تحتانی صورت شما ایجاد می شود که شامل قسمت های زیرگونه و اطراف خط فک است. برای بعضی از افراد، جوش هورمونی به صورت جوش های سرسیاه، جوش های سرسفید و جوش های ریزی که به سر یا کیست می آیند، دیده می شود. کیست ها در زیرپوست ایجاد می شوند و برجستگی ها معمولاً به لمس حساس هستند.

علت جوش های هورمونی

• قاعدگی
• کیست های تخمدان مانند سندروم پلی کیستیک
• تنبلی تخمدان
• یائسگی
• بارداری
• عارضه مصرف دارو
• افزایش سطح آندروژن.

محل جوش های هورمونی

شیوع جوش های هورمونی معمولاً در ناحیه T صورت بروز میکند که شامل بینی، چانه و پیشانی شما می باشد. جوش های ناشی از تغییرات هورمونی می توانند سایر قسمت های صورت را نیز تحت تأثیر قرار دهند. در بزرگسالی، شیوع جوش های هورمونی بر روی فک، گونه ها و نواحی اطراف لب رایج می باشد.

انواع جوش هورمونی

جوش های دوران بلوغ

آکنه هورمونی عمدتاً در دوران بلوغ که تغییرات زیادی در میزان هورمون های شما اتفاق می افتد، به وجود می آید. در دوران بلوغ به موازات رشد و نمو جسمی، میزان هورمون تستوسترون هم در پسران و هم در دختران افزایش پیدا می کند. افزایش مقدار این هورمون منجر به تحریک تولید چربی اضافه و انباشته شدن فولیکول های مو توسط این چربی ها می شود. همچنین بالا رفتن مقدار این هورمون ها باعث ضخیم شدن لایه پوشاننده سطح داخلی فولیکول های مو می شود و به این ترتیب منافذ پوست و مو به راحتی مسدود می شوند. جوش های هورمونی بیشتر در صورت، کمر و سینه ظاهر می شوند. اغلب جوش هایی که در زمان بلوغ به وجود می آیند تا اواسط دهه 20 سالگی تقریباً به طور کامل برطرف می شوند.

جوش های هورمونی در زنان

جوش های هورمونی فقط یک مشکل برای نوجوانان و جوانان نیست. بسیاری از بزرگسالان نیز در سنین 30 سالگی و حتی بالاتر از این جوش ها رنج می برند. در مورد زنان این جوش ها در اغلب موارد به دلیل نوسان طبیعی مقدار هورمون ها که در مراحل مختلف زندگی اتفاق می افتد، به وجود می آیند. جوش های ناشی از این تغییرات هورمونی عمدتاً در ناحیه پایین صورت (خط فک، گردن، چانه، دهان) و خط رویش مو ظاهر می شوند. زنانی که وارد دوره یائسگی می شوند نیز ممکن است به دلیل تغییرات دیرهنگام در میزان هورمون های خود دچار آکنه های هورمونی شوند.

جوش های پریودی در خانم ها در اثر تغییر در میزان هورمون های زنانه استروژن و پروژسترون در طول دوره عادت ماهانه آنان اتفاق می افتد. در واقع در طول دوره عادت ماهانه، نسبت مقدار این هورمون ها به تستوسترون در بدن شما تغییر می کند و همین تغییرات عامل به وجود آمدن آکنه می شود. شدت جوش های پریودی نیز ممکن است متناسب با زمان این دوره به صورت چرخه ای، کم و زیاد شود؛ یعنی تعداد این جوش ها دقیقاً قبل از شروع دوره پریودی به طور چشمگیری زیاد می شود.

بارداری

50% از زنانی که در دوران بارداری دچار جوش های هورمونی می شوند، معمولاً این عارضه را در 3 ماهه اول از دوران بارداری خود تجربه می کنند؛ زیرا در این مقطع از دوران بارداری، مقدار هورمون ها بخصوص هورمون پروژسترون که عامل تحریک ترشح چربی در پوست است، به طور محسوسی بالا می رود و همین عامل باعث ایجاد آکنه می شود.

قرص های ضدبارداری

قرص های ضدبارداری ترکیبی که حاوی هر دو هورمون استروژن و پروژستین هستند، می توانند در مقابله با جوش های هورمونی تأثیر داشته باشند. ترکیب این هورمون ها باعث کاهش مقدار هورمون آندروژن و در نتیجه کاهش تولید چربی توسط غدد چربی ساز می شود. از طرفی اگر شما به طور مرتب قرص های ضدبارداری مصرف می کنید و ناگهان مصرف آن را قطع کنید، ممکن است پیدایش جوش های هورمونی نیز در شما شروع شود؛ زیرا قبلاً هورمون هایی که در این قرص ها وجود داشت، مانع از بروز علائم جوش های هورمونی در شما می شد.

سندرم تخمدان پلی کیستیک

سندرم تخمدان پلی کیستیک باعث فعالیت بیش از حد تخمدان های شما و تولید هورمون تستوسترون به مقدار بیشتر از حد طبیعی می شود و این عامل، تولید چربی توسط غدد چربی در پوست را افزایش می دهد. بسیاری از زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک دوره قاعدگی نامنظمی دارند و یا اصلاً عادت ماهیانه ندارند. فقدان چرخه کم و زیاد شدن مقدار این هورمون باعث می شود که این بیماران به طور مداوم از جوش های هورمونی رنج ببرند. اگر آکنه های شما با علائم دیگری از قبیل موهای زائد فراوان در صورت، قاعدگی نامنظم و لکه های کچلی همراه باشد، احتمالاً ناشی از سندرم تخمدان پلی کیستیک است.

عوارض جوش های هورمونی

از آن جهت که آکنه هورمونی اغلب عمیق و زیر پوستی هستند، باعث آسیب دیدن بافت های پوستی و ایجاد اسکار بر روی سطح پوست می شوند. به همین دلیل تشخیص و درمان جوش های هورمونی صورت بسیار حائز اهمیت خواهد بود. برخی از آسیب های انواع جوش هورمونی به شرح زیر است:

• التهاب پوست
• افزایش چربی پوست صورت
• رشد باکتری های مختلف بر روی سطح پوست
• ایجاد منافذ پوستی
• ایجاد لک پوست
• ایجاد حفره های عمیق.

تشخیص جوش های هورمونی

هرچند در ۳۰ درصد موارد شاهد الگوی جوش هورمونی علیرغم نرمال بودن میزان هورمون های زنانه و مردانه و حتی سونوگرافی تخمدان ها هستیم؛ اما به منظور تشخیص بهتر لازم است که آزمایش های هورمونی انجام شود. این آزمایش ها شامل:

• CBC
• FBS
• Testeasterone( Free-Total)
• DHESA
• Esrogen-Progestron-17-Hydroxy Progestron
• TSH
• Prolactin
• LH-FSH
• Cortizol
• SHBG

درمان جوش هورمونی

با این که جوش های هورمونی خفیف هستند؛ اما داروها و محصولات بدون نیاز به نسخه پزشک در درمان آنها مؤثر نیستند؛ زیرا معمولاً این جوش های هورمونی به شکل برآمدگی های کیستی دیده می شوند. این برآمدگی ها در لایه های عمقی زیر پوست ایجاد شده که داروهای موضعی به آنها نمی رسند.

داروهای خوراکی ضدبارداری

داروهای خوراکی ضدبارداری که حاوی اتینیلسترادیول هستند با یکی از داروهای زیر برای درمان جوش های هورمونی به کار برده می شوند:

• دروسپیرنون
• نورژستیمیت
• نورتیندرون

مجموعه این مواد، هورمون هایی که باعث ایجاد جوش های هورمونی می شوند را هدف قرار می دهند. این داروها در زمان اوج تولید هورمون ها مانند زمان تخمک گذاری بسیار مؤثر عمل می کنند.

داروهای ضد آندروژن

داروهای ضد آندروژن باعث کاهش ترشح هورمون مردانه آندروژن می شوند. این هورمون هم در مردان و هم در زنان وجود دارد. تصور بر این است که ترشح بسیار زیاد آندروژن با اختلال در فولیکول های مو که سلول های پوست را تنظیم کرده و تولید چربی پوست را افزایش می دهند باعث ایجاد جوش می شود. با این که اسپیرونولاکتون (آلداکتون) برای درمان فشار خون بالا مورد استفاده قرار می گیرد؛ اما این دارو خاصیت ضد آندروژنی هم دارد؛ به عبارت دیگر، پس از مصرف این داروها از تولید آندروژن در بدن جلوگیری شده و سطح آندروژن بدن تنظیم می شود.

رتینوئیدها

اگر جوش های هورمونی شما شدید نیست ممکن است با رتینوئیدهای موضعی درمان شوند. رتینوئیدها از ویتامین A مشتق شده اند. بسیاری از کرم ها، ژل ها و لوسیون های حاوی رتینوئید بدون نیاز به نسخه پزشک به فروش می رسند؛ اما برای استفاده از فرمول های قوی تر باید تجویز پزشک وجود داشته باشد. محصولات تجویزی غالباً مؤثرترین روش برای درمان دائمی پوست هستند. اگر شما از رتینوئیدهای موضعی استفاده می کنید، باید هر روز از کرم های ضدآفتاب هم استفاده کنید. رتینوئیدها احتمال آفتاب سوختگی را افزایش می دهند.

ایزوترتینوئین خوراکی راکوتان

این دارو در افراد مبتلا به فرم شدید آکنه و مواردی که به سایر درمان ها پاسخ نداده اند و اسکار به جای می گذارند مورد استفاده قرار میگیرد. این دارو یک تراتوژن قوی است و می تواند منجر به ناهنجاریهای شدید در جنین شود لذا باید از روش جلوگیری از بارداری مطمئن و ترجیحاً دو روش در زنان استفاده کنند.

درمان های فیزیکی

درمان های فیزیکال مثل تخلیه کومدون، پیلینگ شیمیایی، میکرودرم ابریژن و نور درمانی و لیزر می توانند به تنهایی یا به همراه روش های متداول درمان جوش صورت و بدن در موارد خاص مورد استفاده قرار گیرند. همچنین می توان از لیزر، ساب سیژن و درم ابریژن جهت برطرف کردن اسکار آکنه در موارد انتخابی کمک گرفت. در اکثر بیمارانی که از روش های فیزیکی برای درمان جوش صورت و بدن استفاده می کنند نتایج درمانی سریعتر و رضایت بخش تر است.

نسخه اصلی مطلب بررسی علل و درمان جوش هورمونی را در سایت دکتر علیرضا واعظ شوشتری بخوانید.

---