سیستوسکوپی چیست و چه کاربردی دارد؟

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

سيستوسكوپی به عنوان یکی از شایعترین عمل های اورولوژی، با هدف تشخیص و درمان بیماری های مربوط به مثانه ، پروستات، دستگاه ادراری و … صورت می گیرد. یک لوله باریک به نام سیستوسکوپ که حاوی یک لنز می باشد، وارد دستگاه مجاری ادرار می گردد و قادر به مشاهده داخل مثانه می باشد. سایز کوچکتر این دستگاه برای اهداف تشخیصی و سایز بزرگتر آن برای اهداف درمانی به کار می رود. اگر حین این کار از اندوسکوپ کوچکتری به نام یورتروسکوپ استفاده شود امکان دیدن مستقیم حالبها نیز فراهم می شود. پزشک شما مجرای ادرار، مثانه و یا قسمتهای فوقانی سیستم ادراری شما را از نظر بیماریهای احتمالی از قبیل علل خونریزی وتنگی مجرای ادرار، بزرگی پروستات، تومور مثانه، تومور حالب، سنگهای مثانه و حالب و ... را بررسی می کند.

کاربرد سیستوسکوپی

از سیستوسکوپی برای تشخیص، بررسی و درمان مشکلاتی که بر مثانه و مجرای ادرار تاثیر گذاشتند استفاده می شود. پزشک معالج شما ممکن است این روش را برای موارد زیر پیشنهاد کند:

بررسی علل بروز نشانه ها و علائم:

از جمله این علائم می توان به وجود خون در ادرار، بی اختیاری ادرار، مثانه پر کار و ادرار دردناک اشاره کرد. سیستوسکوپی همچنین می تواند در تعیین علت بروز عفونت های مجاری ادراری به پزشک کمک کند. با این حال سیستوسکوپی عموماً در حالی که شما عفونت مجاری ادرار فعال داشته باشید انجام نمی شود.

تشخیص بیماری ها و شرایط خاص مثانه در افراد:

از جمله مثال های آن می توان به سرطان مثانه، سنگ های مثانه و التهاب مثانه (سیستیتیس) اشاره داشت.

درمان بیماری ها و مشکلات مثانه:

ابزارهای خاصی به کمک سیستوسکوپ وارد بدن می شوند تا برخی شرایط خاص را در داخل مثانه درمان کنند. به عنوان مثال تومور های مثانه بسیار کوچک می توانند به کمک سیستوسکوپی حذف شوند.

تشخیص یک پروستات بزرگ شده:

سیستوسکوپی می تواند تنگ شدن مجرای ادرار در جایی که از غده پروستات می گذرد را نشان دهد و در نتیجه بزرگی پروستات توسط آن مشخص می شود.

کاربردهای دیگر عبارتند از:

• گرفتن نمونه ادرار برای بررسی تومور یا عفونت
• قرار دادن یک لوله کوچک برای کمک به جریان ادرار
• تزریق رنگ برای تشخیص مشکلات کلیوی با اشعه ایکس

انواع سیستوسکوپی

دو نوع سیستوسکوپی وجود دارد:

• سیستوسکوپی انعطاف پذیر

در سیستوسکوپی انعطاف پذیر از سیستوسکوپ نازک و خمیده استفاده می شود و در حین انجام آن نیازی به بیهوشی ندارد.

• سیستوسکوپی سخت

در سیستوسکوپی سخت از سیستوسکوپ کمی پهن تر که خمیده نمی شود، استفاده می گردد و تحت بی حسی موضعی یا بیهوشی انجام می شود. اگر هدف از انجام سیستوسکوپی معاینه و بررسی مثانه باشد، ممکن است سیستوسکوپی انعطاف پذیر انجام شود؛ اما اگر هدف درمان و بررسی مشکلات مثانه باشد سیستوسکوپی سفت و سخت انجام می شود. هر دو نوع سیستوسکوپی در زنان و مردان استفاده می شود.

روش انجام سیستوسکوپی

این روش ممکن است در بیمارستان یا مطب پزشک انجام شود. شما به نوعی از بیهوشی نیاز خواهید داشت، بنابراین قبل از عمل با پزشک خود در مورد گزینه های خود صحبت کنید که شامل:

• بی حسی موضعی: روش های سرپایی معمولاً شامل بی حسی موضعی است. این بدان معنی است که شما بیدار خواهید بود. شما می توانید به طور معمول در روز عمل بنوشید و غذا بخورید و بلافاصله پس از عمل به خانه بروید.
• بیهوشی عمومی: بیهوشی عمومی به این معنی است که در طول سیستوسکوپی بیهوش خواهید شد. برای بیهوشی عمومی، ممکن است لازم باشد چندین ساعت قبل از زمان عمل، ناشتا باشید.
• بی حسی منطقه ای: بی حسی منطقه ای شامل تزریق در پشت شما است. این کار شما را تا زیر کمر بی حس می کند. ممکن است در محل تزریق احساس سوزش کنید.

قبل از سیستوسکوپی باید برای تخلیه مثانه به دستشویی بروید. سپس لباس جراحی پوشیده و به پشت روی میز درمان دراز بکشید. پاهای شما ممکن است برای راحتی عمل جراحی باز باشند. پرستار ممکن است برای جلوگیری از عفونت مثانه به شما آنتی بیوتیک بدهد. در این مرحله، به شما بیهوشی داده می شود. اگر بی حسی موضعی یا منطقه ای دریافت کنید، ممکن است به شما یک آرام بخش نیز داده شود تا آرامش داشته باشید. مجرای ادرار شما با اسپری یا ژل بی حس کننده بی حس می شود. پزشک اسکوپ را با ژل روغن کاری کرده و با احتیاط وارد مجرای ادرار می کند... پزشک شما از طریق یک دوربین به مثانه شما نگاه می کند. یک محلول استریل نیز از طریق مثانه شما جاری می شود که باعث می شود که پزشک شما راحت تر ببیند که چه اتفاقی در حال رخ دادن است. با بی حسی موضعی، سیستوسکوپی شما ممکن است کمتر از پنج دقیقه طول بکشد. اگر آرام بخش استفاده کرده اید یا بیهوشی عمومی داده شود، کل این عمل ممکن است ۱۵ تا ۳۰ دقیقه طول بکشد.

مراقبت های قبل از سیستوسکوپی

اگر سیستوسکپی با اهداف درمانی انجام گیرد یعنی برای شکستن سنگ مثانه یا جراحی پروستات و تومور مثانه، نیاز به بستری در بیمارستان وجود دارد. نمونه برداری از مثانه و دیلاتاسیون مجرای ادرار نیز بهتر است در بیمارستان و با تزریق داروهای بی حسی انجام شود. اگر قرار است سیستوسکپی در بیمارستان و با بی حسی نخاعی انجام شود، باید بیمار از شش ساعت قبل از عمل ناشتا باشد. در صورت مصرف داروهای رقیق کننده خون (آسپیرین، وارفارین، پلاویکس) داروها از 3 روز قبل قطع شده باشند. معمولاً تک دوز آنتی بیوتیک جهت پیشگیری از عفونت ادراری قبل از سیستوسکوپی تزریق میشود و یا خوراکی مصرف میشود.

مراقبت های بعد از سیستوسکوپی

• استراحت كنید. مقدار زیادی مایعات بنوشید و زیاد ادرار كنید. قرار دادن یک دستمال مرطوب گرم بر روی مجرای ادرارى می تواند به کاهش درد کمک کند. با اجازه ى پزشك مى توانید، داروهایی مانند تیلنول یا ادویل را مصرف کنید.
• روز سیستوسكوپى از نوشیدن الکل، رانندگی و یا استفاده از ماشین آلات پیچیده خوددارى كنید.
• اگر بیوپسی انجام شده است، براى بهبودى به زمان نیاز خواهید داشت. از بلند كردن اجسام سنگین تا دو هفته ى پس از پروسه خوددارى كنید. از پزشک خود زمان ایمن براى رابطه ى جنسى را بپرسید.

هزینه سیستوسکوپی

همانند سایر فرآیندهای پزشکی، برای هزینه سیستوسکوپی نیز نمیتوان از یک عدد ثابت نام برد و شرایط مختلفی نظیر وضعیت کلی بیمار، میزان تخصصص پزشک، شرایط و تجهیزات و امکانات مرکز سیستوسکوپی می تواند این هزینه را دستخوش تغییر کند.

عوارض سیستوسکوپی

همه افراد درگیر عوارض سیستوسکوپی نمی شوند؛ اما در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر حتماً باید به پزشک مراجعه کرد و بدون معطلی با او مشورت نمود، این عوارض عبارتند از:

• عدم تخلیه ادرار
• مشاهده لخته های خون سنگین در ادرار
• حالت تهوع و درد شدید در ناحیه شکم
• تب بالای 5/38 درجه سانتی گراد
• احساس تب و لرز
• احساس سوزش شدید هنگام تخلیه ادرار