سیستیت اصطلاح پزشکی برای التهاب مثانه است. بیشتر اوقات التهاب ناشی از یک عفونت باکتریایی است و به آن عفونت دستگاه ادراری (UTI) می گویند. عفونت مثانه می تواند دردناک و آزاردهنده باشد و اگر عفونت به کلیه ها سرایت کند، می تواند به یک مشکل جدی تبدیل شود.

به ندرت، سیستیت ممکن است به عنوان واکنشی به برخی داروها، پرتودرمانی یا محرک های بالقوه مانند اسپری بهداشتی زنانه، ژل های اسپرم کش یا استفاده طولانی مدت از کاتتر رخ دهد. سیستیت همچنین ممکن است به عنوان عارضه یک بیماری دیگر رخ دهد.

درمان معمول سیستیت باکتریایی آنتی بیوتیک است. درمان سایر انواع سیستیت به علت اصلی آن بستگی دارد.

علائم التهاب مثانه:

علائم و نشانه های سیستیت اغلب شامل موارد زیر می شود:

• میل شدید و مداوم برای ادرار کردن
• احساس سوزش هنگام ادرار کردن
• دفع مکرر و مقدار کمی ادرار
• خون در ادرار (هماچوری)
• دفع ادرار کدر یا با بوی تند
• درد لگن
• احساس فشار در قسمت پایین شکم
• تب با درجه پایین

در کودکان خردسال، دوره های ادرار کردن تصادفی در طول روز نیز ممکن است نشانه عفونت دستگاه ادراری (UTI) باشد. شب ادراری به خودی خود با عفونت ادراری مرتبط نیست.

علت التهاب مثانه:

سیستم ادراری شامل کلیه ها، حالب ها، مثانه و مجرای ادرار است. همه در حذف مواد زائد از بدن نقش دارند. کلیه ها مواد زائد خون را فیلتر کرده و غلظت بسیاری از مواد را تنظیم می کند. لوله هایی که حالب نامیده می شوند، ادرار را از کلیه ها به مثانه می برند، جایی که تا زمانی که از طریق مجرای ادرار از بدن خارج شود، ذخیره می شود.

• سیستیت باکتریایی:

عفونت ادراری معمولاً زمانی اتفاق می افتد که باکتری های خارج از بدن از طریق مجرای ادرار وارد مجرای ادرار شده و شروع به تکثیر کنند. بیشتر موارد سیستیت توسط نوعی باکتری اشریشیا کلی (E. coli) ایجاد می شود.

عفونت های باکتریایی مثانه ممکن است در زنان در نتیجه رابطه جنسی ایجاد شود. اما حتی دختران و زنان غیرفعال جنسی نیز مستعد ابتلا به عفونت های دستگاه ادراری هستند، زیرا ناحیه تناسلی زنان اغلب دارای باکتری هایی است که می توانند باعث سیستیت شوند.

• سیستیت غیرعفونی:

اگرچه عفونت های باکتریایی شایع ترین علت سیستیت هستند، تعدادی از عوامل غیرعفونی نیز ممکن است باعث ملتهب شدن مثانه شوند. برخی از آن ها عبارتند از:

• سیستیت بینابینی: علت این التهاب مزمن مثانه که سندرم مثانه دردناک نیز نامیده می شود، نامشخص است. بیشتر موارد در زنان تشخیص داده می شود. تشخیص و درمان این بیماری می تواند دشوار باشد.
• سیستیت ناشی از دارو: برخی از داروها، به ویژه داروهای شیمی درمانی سیکلوفسفامید و ایفوسفامید، می توانند باعث التهاب مثانه شوند زیرا اجزای تجزیه شده داروها از بدن خارج می شوند.
• سیستیت پرتویی: پرتودرمانی ناحیه لگن می تواند باعث ایجاد تغییرات التهابی در بافت مثانه شود.
• سیستیت جسم خارجی: استفاده طولانی مدت از کاتتر می تواند فرد را مستعد عفونت های باکتریایی و آسیب بافتی کند که هر دو می توانند باعث التهاب شوند.
• سیستیت شیمیایی: برخی از افراد ممکن است به مواد شیمیایی موجود در برخی محصولات مانند شامپو، اسپری های بهداشتی زنانه یا ژل های اسپرم کش حساس باشند و ممکن است یک واکنش آلرژیک در مثانه ایجاد کنند که باعث التهاب شود.
• سیستیت همراه با شرایط دیگر: سیستیت گاهی ممکن است به عنوان عارضه سایر اختلالات مانند دیابت، سنگ کلیه، بزرگی پروستات یا آسیب نخاع رخ دهد.

عوامل خطرساز التهاب مثانه:

برخی از افراد بیشتر از دیگران به عفونت مثانه یا عفونت های مکرر دستگاه ادراری مبتلا می شوند. زنان یکی از این گروه ها هستند. دلیل اصلی آناتومی فیزیکی آن ها است. زنان مجرای ادراری کوتاه تری دارند که مسافتی را که باکتری ها باید طی کنند تا به مثانه برسند را کاهش می دهد.

زنانی که بیشترین خطر ابتلا به عفونت ادراری را دارند، شامل کسانی هستند که:

• از نظر جنسی فعال هستند: آمیزش جنسی می تواند منجر به هل دادن باکتری به مجرای ادرار شود.
• از انواع خاصی از پیشگیری از بارداری استفاده می کنند: زنانی که از دیافراگم استفاده می کنند در معرض خطر ابتلا به عفونت ادراری هستند. دیافراگم هایی که حاوی عوامل اسپرم کش هستند، بیشتر خطر ابتلا را افزایش می دهند.
• حامله هستند: تغییرات هورمونی در دوران بارداری ممکن است خطر عفونت مثانه را افزایش دهد.
• یائسه هستند: تغییر سطح هورمون در زنان یائسه اغلب با عفونت ادراری همراه است.

سایر عوامل خطرساز در مردان و زنان عبارتند از:

• تداخل در جریان ادرار: این امر می تواند در شرایطی مانند سنگ در مثانه یا در مردان با پروستات بزرگ شده رخ دهد.
• تغییرات در سیستم ایمنی بدن: این نیز می تواند در شرایط خاصی مانند دیابت، عفونت HIV و درمان سرطان رخ دهد. سیستم ایمنی ضعیف خطر ابتلا به عفونت های باکتریایی و در برخی موارد ویروسی مثانه را افزایش می دهد.
• استفاده طولانی مدت از کاتترهای مثانه: این لوله ها ممکن است در افراد مبتلا به بیماری های مزمن یا در افراد مسن مورد نیاز باشد. استفاده طولانی مدت می تواند منجر به افزایش آسیب پذیری در برابر عفونت های باکتریایی و همچنین آسیب بافت مثانه شود.

سیستیت در مردان بدون هیچ گونه مشکلات سلامتی مستعدکننده، نادر است.

عوارض التهاب مثانه:

زمانی که عفونت مثانه به درستی درمان شود، به ندرت منجر به عوارض می شود. اما اگر درمان نشود، می توانند به مشکل جدی تری تبدیل شوند. عوارض سیستیت ممکن است شامل موارد زیر باشد:

عفونت کلیه:

عفونت مثانه درمان نشده می تواند منجر به عفونت کلیه شود که به آن پیلونفریت نیز می گویند. عفونت کلیه ممکن است برای همیشه به کلیه ها آسیب برساند.

کودکان خردسال و بزرگسالان در معرض بیشترین خطر آسیب کلیه ناشی از عفونت مثانه هستند زیرا علائم آن ها اغلب نادیده گرفته شده یا با شرایط دیگر اشتباه گرفته می شود.

خون در ادرار:

در مورد سیستیت، ممکن است سلول های خونی در ادرار وجود داشته باشد که فقط با میکروسکوپ قابل مشاهده هستند (هماچوری میکروسکوپی) و معمولاً با درمان برطرف می شوند. اگر بعد از درمان سلول های خونی باقی بمانند، پزشک ممکن است برای تعیین علت به متخصصی دیگر ارجاع دهد.

خون در ادرار که قابل مشاهده است (هماچوری شدید) با سیستیت معمولی و باکتریایی نادر است اما این علامت در سیستیت ناشی از شیمی درمانی یا پرتودرمانی شایع تر است.

درمان التهاب مثانه:

عفونت مثانه معمولا با آنتی بیوتیک درمان می شود. پزشک بر اساس نوع باکتری که در طول آزمایش ادرار یافت می شود، آنتی بیوتیک تجویز می کند. برای درمان کافی عفونت، مصرف تمام آنتی بیوتیک هایی که پزشک تجویز می کند، مهم است.

برخی از آنتی بیوتیک های رایج عبارتند از:

• نیتروفورانتوئین
• سولفونامیدها (داروهای سولفا)
• آموکسی سیلین
• سفالوسپورین ها
• تری متوپریم/سولفامتوکسازول
• کینولون ها، مانند سیپروفلوکساسین

پیشگیری از التهاب مثانه:

سیستیت اغلب قابل پیشگیری نیست، اما اقدامات زیر ممکن است کمک کند:

• رعایت بهداشت بعد از رابطه جنسی
• استفاده از صابون های خنثی و بدون عطر در اطراف اندام تناسلی
• تخلیه کامل مثانه هنگام ادرار
• عدم به تعویق انداختن ادرار
• اجتناب از پوشیدن لباس زیر تنگ و شلوار تنگ
• پوشیدن لباس زیر نخی
• پاک کردن از جلو به عقب پس از اجابت مزاج
• استفاده از روان کننده در حین رابطه جنسی

کسانی که از کاتتر استفاده می کنند باید از پزشک یا پرستار بپرسند که چگونه هنگام تعویض کاتتر از آسیب جلوگیری کنند.

نسخه اصلی مطلب آیا التهاب مثانه خطرناک است؟ را در سایت دکتر امیر بهنام فر بخوانید.

---