سيستوسكوپی به عنوان یکی از شایعترین عمل های اورولوژی با هدف تشخیص و درمان بیماری های مربوط به مثانه، پروستات، دستگاه ادراری و … صورت می گیرد. سیستوسکوپ یک لوله نازک است که در انتهای آن یک دوربین و یک منبع نوری تعبیه شده است. در طول عمل سیستوسکوپی، این لوله از طریق پیشابراه وارد مثانه می شود، به نحوی که پزشک بتواند داخل مثانه را مشاهده و ارزیابی نماید. مجرای پیشاب، لوله ای است که ادرار را از مثانه به بیرون هدایت می کند. تصاویر بزرگ نمایی شده دوربین بر روی یک صفحه نمایش نشان داده می شود، بنابراین پزشک به راحتی می تواند آنها را مشاهده نماید.

کاربرد سیستوسکوپی

در صورت داشتن مشکلات ادراری، مانند نیاز دائمی به ادرار کردن یا ادرار دردناک، پزشک ممکن است آزمایش سیستوسکوپی را تجویز کند. پزشک شما همچنین ممکن است این روش را برای بررسی دلایل زیر تجویز کند:

• خون در ادرار
• عفونت دستگاه ادراری مکرر
• مثانه بیش فعال
• درد لگن

سیستوسکوپی می تواند چندین بیماری از جمله تومورهای مثانه ، سنگ ها یا سرطان را نشان دهد. پزشک شما همچنین می تواند از این روش برای تشخیص موارد زیر استفاده کند:

• انسداد
• بزرگ شدن غده پروستات
• رشد غیر سرطانی
• مشکلات حالب (لوله هایی که مثانه شما را به کلیه ها متصل می کند).
• سیستوسکوپی همچنین می تواند برای درمان بیماری های زمینه ای مثانه استفاده شود. پزشک شما می تواند ابزارهای جراحی کوچکی را برای برداشتن تومورها و سنگ های کوچک مثانه یا نمونه برداری از بافت مثانه بردارد.

کاربردهای دیگر عبارتند از:

• گرفتن نمونه ادرار برای بررسی تومور یا عفونت
• قرار دادن یک لوله کوچک برای کمک به جریان ادرار
• تزریق رنگ برای تشخیص مشکلات کلیوی با اشعه ایکس

مراقبت های قبل از سیستوسکوپی

قبل از اقدام به آزمایش سیستوسکوپی باید موارد زیر را به پزشک خود اطلاع بدهید:

1. در صورتی که به هر نوع دارو از جمله داروهای بیهوشی حساسیت دارید.
2. در صورتی که مشکلات خونریزی دارید یا داروهای رقیق کننده خون از قبیل آسپرین و وارفارین (کومادین) مصرف می کنید.
3. در صورتی که باردار هستید یا احتمال می دهید که باردار باشید.

بیهوشی مورد استفاده برای این آزمایش می تواند از نوع بی حسی موضعی، بی حسی نخاعی و یا بیهوشی عمومی باشد؛ بنابراین از پزشک خود بپرسید که کدام روش برای شما بهتر است. دستورات پزشک در مورد زمان توقف غذا خوردن و نوشیدن مایعات را به طور دقیق رعایت کنید؛ زیرا در غیر این صورت ممکن است نوبت آزمایش سیستوسکوپی شما لغو شود. اگر پزشک داروی خاصی را برای روز آزمایش شما تجویز کرده است، آن را فقط همراه با یک جرعه آب بخورید. مثانه خود را قبل از شروع آزمایش خالی کنید. ممکن است برای جلوگیری از عفونت مجرای ادرار که می تواند به علت این آزمایش در شما به وجود بیاید، یک داروی مناسب به شما داده شود.

نحوه انجام سیستوسکوپی

این آزمایش ممکن است در بیمارستان و یا در مطب پزشک انجام شود. برای انجام این آزمایش، شما باید تمام یا اغلب لباس های خود را در بیاورید و یک کاور پارچه ای یا کاغذی بپوشید. در حدود نیم ساعت قبل از شروع آزمایش یک داروی آرامبخش به شما داده می شود تا به راحتی بیشتر شما در حین آزمایش کمک کند. یک سوزن داخل وریدی (IV) نیز ممکن است در یکی از رگ های دست شما گذاشته شود تا از طریق آن بتوان داروها و مایعات مورد نیاز را به شما تزریق کرد. شما روی یک تخت به حالت طاق باز می خوابید و زانوها را خم می کنید و پاها را با فاصله از هم می گذارید. پاها یا کشاله ران شما ممکن است به وسیله رکاب های مخصوصی بسته شود. ناحیه تناسلی شما با یک محلول ضد عفونی کننده تمیز می شود و روی ناف و کشاله ران پاهای شما نیز با یک پارچه استریل پوشانده می شود. برای آزمایش سیستوسکوپی، یکی از سه نوع بیهوشی یا بی حسی زیر برای شما استفاده خواهد شد:

• بی حسی موضعی: داروی بی حسی موضعی در مجرای ادرار تزریق می شود.
• بیهوشی عمومی: شما با تزریق داخل وریدی (IV) یک داروی بیهوشی و یا با استنشاق گاز بیهوشی به وسیله یک ماسک، بیهوش می شوید. در بعضی از موارد از هر دو این روش ها با هم استفاده می شود.
• بی حسی نخاعی: در این روش ابتدا پزشک یا پرستار ناحیه محل تزریق داروی بی حسی در کمر شما را بی حس می کند. سپس یک سوزن مخصوص به درون کانال نخاعی شما هدایت می شود و داروی بی حسی به وسیله آن در کانال نخاعی تزریق می شود. ممکن است تا بعد از برطرف شدن اثر داروی بی حسی، شما قادر به حرکت دادن پاهای خود نباشید.

پس از آنکه داروی بی حسی بر شما اثر کرد، لوله سیستوسکوپ در داخل مجرای ادرار شما قرار می گیرد و به آرامی به داخل مثانه هدایت می شود. اگر قسمتی از مسیر مجرای ادرار خیلی تنگ باشد، ابتدا از ابزارهای کوچک تری برای باز کردن آن استفاده می شود. این وسایل به تدریج سطح مقطع مجرای ادرار را گشادتر می کند تا لوله سیستوسکوپ بتواند از آن عبور کند. در مرحله بعد پزشک مقداری آب یا آب نمک استریل را به داخل مثانه شما تزریق می کند تا اندازه مثانه بزرگ تر شود و بتواند تصویر واضح تری از داخل آن را ببیند. همچنین ممکن است پزشک یک دارو برای کاهش احتمال عفونت مجرای ادراری به داخل آن تزریق کند. در این مرحله پزشک می تواند ابزارهای کوچکی را از طریق لوله سیستوسکوپ به مثانه شما وارد کند تا به وسیله آنها نمونه هایی را از بافت مثانه برای بیوپسی بگیرد. این نمونه ها بعداً برای آزمایش به آزمایشگاه فرستاده خواهد شد. لوله سیستوسکوپ معمولاً به مدت 2 تا 10 دقیقه در داخل مثانه شما قرار خواهد داشت؛ اما اگر در حین این آزمایش نیاز به گرفتن عکس های اشعه ایکس باشد، ممکن است کل آزمایش به مدت 45 دقیقه یا بیشتر طول بکشد. در صورتی که برای انجام این آزمایش از بی حسی موضعی استفاده شود، شما می توانید بلافاصله بعد از پایان آزمایش از جای خود برخیزید؛ اما اگر از بیهوشی عمومی استفاده شود، شما تا زمانی که به هوش بیایید و بتوانید راه بروید (معمولاً یک ساعت یا کمتر)، در اتاق ریکاوری خواهید بود.

مراقبتهای بعد از سیستوسکوپی

بعد از سیستوسکوپی، مختصری سوزش ادرار، خون در ادرار و درد خفیف طبیعی است. با مصرف مایعات و مسکن ظرف 24 ساعت رفع میشود. بیمار میتواند از لگن آب گرم پس از سیستوسکوپی جهت رفع سوزش استفاده کند. اگرسیستوسکوپی در اتاق عمل و با تزریق داروهای بیهوشی یا بی حسی نخاعی انجام شده باشد، معمولاً بیمار 3 تا 4 ساعت در بیمارستان تحت نظر قرار میگیرد سپس مرخص میشود.

عوارض جانبی سیستوسکوپی

• ناتوانی در ادرار کردن پس از سیستوسکوپی
• خون قرمز روشن و یا لخته های خون سنگین در داخل ادرار شما
• درد شکم و حالت تهوع
• تب و لرز
• تب بیشتر از 5/38درجه سانتی گراد
• درد و حس سوزش حین ادرار کردن که تا بیش از 2 روز طول می کشد.

نسخه اصلی مطلب مراقبت قبل و بعد از سیستوسکوپی را در سایت دکتر امیر بهنام فر بخوانید.

---