این مطلب را به معرفی و بررسی برخی از بیماری های بدخیم پوستی اختصاص داده ایم تا با معرفی علائم این بیماری ها، بتوانیم در تشخیص زودرس آنها کمک کرده باشیم.

1. سرطان پوست

سرطان می تواند قسمت های مختلف بدن را درگیر کند، پوست بدن هم از این موضوع مستثنی نیست. سوالی که این جا مطرح است این است که چه کسانی به سرطان پوست مبتلا می شوند؟ سرطان پوست به سن و سال ربطی ندارد مهمترین مسئله این است که بدانید بزرگترین عامل ایجاد سرطان پوست مواجهه ی با اشعه ی خورشید است. همچنین عوامل محیطی زیانبار، پرتودرمانی و حتی ویژگی های وراثتی و ژنتیکی ممکن است در ابتلا به بیماری نقش داشته باشند.

آفتاب گرفتن های طولانی و استفاده از دستگاه های برنزه کننده ی پوست هم می توانند به پوست آسیب برسانند. متخصصان پوست بر این باورند افرادی که به دلایل مختلفی همچون استفاده از داروها یا بیماری هایی مثل ایدز که فرد را دچار ضعف سیستم ایمنی می کند؛ بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان پوست قرار دارند.

سرطان پوست شايع ترين بیماری بدخيم پوستی است. تخمين زده مي شود كه در جهان هر سال بيش از يك ميليون نفر به سرطان پوست مبتلا مي شوند. سرطان پوست انواع مختلفي دارد كه تفاوت اصلي آن ها بر اساس نوع سلولي است كه دچار رشد سرطاني مي گردد. 3 نوع اصلي آن عبارتند از:

1- سرطان هاي پايه اي Basal Cell Carcinoma
2- سرطان سلول هاي سنگفرشي Squamous Cell Carcinoma
3- ملانوهاي بدخيم Malignant Melanoma

علت ايجاد سرطان پوست

تماس طولاني با نور خورشيد علت اصلي سرطان هاي پوست است، بخصوص اگر باعث آفتاب سوختگي و تاول هم شده باشد. ساير عوامل كه اهميت كمتري دارند شامل تماس مكرر طبي يا شغلي (در كارخانه ها) با اشعه ايكس، اسكار يا جاي زخم بيماري ها و سوختگي ها، تماس شغلي با بعضي مواد شيميايي از قبيل زغال سنگ و آرسنيك هستند. سرطان پوست ممكن است زمينه ارثي نيز داشته باشد لذا در بعضي خانواده ها شيوع سرطان پوست بيشتر است.

سرطان سلول هاي پايه اي Basal Cell Carcinoma

اين نوع سرطان پوستي معمولاً به شكل يك برجستگي كوچك است كه اغلب روي سر، گردن و دست ها ايجاد مي شود. البته گاهي اين سرطان روي تنه به شكل لكه هاي قرمز رنگ ديده مي شود. اين سرطان در سياه پوستان نادر است ولي در سفيد پوستان شايعترين نوع سرطان پوستي به شمار مي آيد. بيماراني كه به اين نوع سرطان مبتلا مي شوند، اكثراً پوست روشن دارند و معمولاً موها و رنگ چشم آن ها نيز روشن مي باشد. پوست اين افراد در مقابل آفتاب معمولاً به راحتي مي سوزد و برنزه نمي گردد. اين نوع سرطان انتشار سريعي ندارد و بنابراين ممكن است ماه ها تا سال ها طول بكشد تا اندازه آن به حدود 1/5-1 سانتيمتر برسد.

هر چند ممکن است هر فردی به سرطان پوست مبتلا شود، بعضی از افراد به دلایل خاص تر بیشتر در معرض ابتلا به سرطان پوست هستند آن ها کسانی هستند که:
رنگ پوستشان سفید است، موهای بور یا قرمز دارند یا دارای رنگ چشم آبی یا فندقی هستند.

1. افرادی که تعداد زیادی خال های بزرگ و با اشکال نامنظم روی پوستشان دارند.
2. یا کسانی که در خانواده ی خود فرد یا افرادی بود ه اند که به سرطان پوست گرفتار شده اند.
3. به دلایل خاصی (شغل، شرایط اقلیمی و ...)، مجبورند بیشتر در معرض آفتاب قرار بگیرند و پوستشان دچار آفتاب سوختگی شده است.

کارسینوم سلول سنگفرشی

سهم افراد مبتلا به این بیماری 20 درصد است و بیشتر افرادی به این نوع سرطان پوستی مبتلا می شوند که سیستم ایمنی سرکوب شده دارند. در این بیماری سلولهای سنگفرشی پوست بدخیم می شوند. و به شکل برآمدگی نرم، قرمز رنگ و پوسته داری است می تواند رشد کند و احتمال دارد خونریزی یا ترشح داشته باشد و یا به صورت یک زخم بروز کند که خوب نمی شود. خیلی وقت ها در بینی، پیشانی، گوشها، لب تحتانی و مناطقی از بدن که بیشتر در معرض شاعه ی آفتاب هستند ایجاد می شود، و اگر زود تشخیص داده شود به خوبی درمان پذیر است. اما اگر پیشرفت کرده باشد درمان آن به میزان پیشرفت بیماری بستگی دارد.

از نشانه و علامت های کارسینوم سلول سنگفرشی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

الف) نقطه و تکه های قرمز روی پوست به وجود می آورند که نا محدود است و به آسانی خون ریزی می کنند.
ب) روی بدن زخم های سربازی وجود دارد که چندین هفته روی بدن باقی می مانند؛
پ) روی پوست، برجسته می شود و به شکل گوشت اضافی باقی می ماند که مرکز آن هم ضخیم است؛
ت) این برآمدگی و گوشت اضافه شبیه زگیل است.

ملانوما

ملانوما نوع دیگری از سرطان پوست است که معمولا از یک خال شروع می شود. این نوع بیماری سرطان زیاد شایع نیست اما خطرناک ترین نوع آن است و می تواند کشنده باشد.در هر قسمت از بدن می تواند رشد کند. در خانم ها بیشتر پاها را دچار می کند و در آقایان تنه (قفسه سینه و پشت) شایع ترین محل است. گردن و صورت دیگر محل های رایج برای شروع ملانوم است. ملانوما مانند سرطان سنگ فرش و پایه ای در مراحل اول شناسایی قابل درمان است.

توجه داشته باشید اگر قسمتی از خال ها یا لکه های روی بدنتان از لحاظه شکل، اندازه و رنگ تغییر شکل پیدا کرد، یا در قسمت هایی مختلف آن رنگ خال سیاه یا قهوای شد یا تکه ای آبی، قرمز یا صورتی شده شما به سرطان از نوع ملانوما گرفتار شده اید. همچنین اگر اندازه ی خال روی بدنتان از اندازه ی نرمال آن کمی بزرگتر شده باشد یا خارش، ترشح یا خونریزی دارد حتما به پزشک مراجعه کنید. بعضی خال ها معروف به خال های دیسپلاستیک ، یک مرحله قبل از وقوع سرطان به وجود می آیند.

2. كراتوز آفتابي

نام اين بيماري ممكن است ناآشنا باشد ولي به احتمال زياد آن را در پوست خود يا ديگران مشاهده كرده ايد. هر كس كه مدت زمان طولاني در آفتاب بماند شانس زيادي براي ابتلا به يك يا چند ضايعه كراتوز آفتابي دارد.اين بيماري به صورت يك برجستگي پوسته دار و يا دلمه دار است كه رنگ آن ممكن است قهوه اي روشن يا تيره، صورتي و يا قرمز و گاهي تركيبي از اين چند رنگ باشد. دلمه و پوسته اي كه روي آن وجود دارد باعث زبري، خشكي، ناصافي و خشونت سطح ضايعه مي شود. به همين خاطر اغلب با لمس و كشيدن دست روي آن بهتر تشخيص داده مي شود. بعضي وقت ها خارش يا سوزش دارد و يا ممكن است در لمس كمي دردناك باشد.

رشد اين ضايعات خيلي آهسته است و گاهي محو مي شوند ولي مجدداً ظاهر مي گردند. كراتوزهاي آفتابي بيشتر در صورت، لاله گوش ها، قسمت طاس پوست سر، گردن، پشت دست ها، ساعد و لب، يعني مناطقي از پوست كه دائماً در معرض تابش نور آفتاب قرار دارند، ديده مي شوند. تعداد كمي از اين ضايعات در صورت عدم درمان و ادامه تماس با نور آفتاب ممكن است وارد مرحله بعدي يعني ايجاد سرطان سلول سنگفرشي شوند. وجود كراتوز آفتابي نشانه صدمات پوست در اثر آفتاب مي باشد، لذا در اين بيماران علاوه بر سرطان سلول سنگفرشي بايد مراقب ساير سرطان هاي پوستي ناشي از آفتاب نيز باشيم.

تقريباً 6/1 مردم در طول زندگي يك يا چند عدد ضايعه كراتوز آفتابي پيدا مي كنند. كراتوز آفتابي در افراد پير بيشتر ديده مي شود ولي چون بيش از 50 درصد آفتابي كه در طول عمر به پوست مي خورد قبل از 18 سالگي مي باشد، لذا مشاهده كراتوز آفتابي زير سن 20 سالگي بعيد نيست. اين افراد كساني هستند كه مدت زمان زيادي را به علت شغل و فعاليت هاي تفريحي در آفتاب سپري مي كنند.
روش هاي مختلفي براي درمان كراتوزهاي آفتابي وجود دارد. تصميم گيري در مورد اين كه آيا ضايعه درمان شود يا خير و نيز نوع درمان، بستگي به عواملي از قبيل وضعيت سلامت و سن بيمار دارد.

3. كراتوز آفتابي لب

در اين بيماري لب خشك و پوسته پوسته شده و ترك مي خورد و رنگ آن قرمز خيلي كم رنگ تا كاملاً سفيد مي گردد. لب پايين كه معمولاً بيشتر از لب بالا در معرض آفتاب قرار مي گيرد، بيشتر گرفتار مي شود (به درمان كراتوز آفتابي لب در بخش قبل اشاره شد). سرطاني كه بر روي كراتوز آفتابي ايجاد مي شود خطرناكتر از سرطان پوست بوده و در 5/1 موارد ممكن است به اعضاي داخلي گسترش يابد.

4. لكه هاي سفيد رنگ مخاطي (لكوپلاكي)

«لكوپلاكي» به ضايعات برجسته سفيد رنگ در داخل دهان (روي زبان و يا مخاط دهان) گفته مي شود كه محكم به زير چسبيده است و قابل جدا كردن نمي باشد. اين ضايعات را در بعضي بيماري هاي پوستي، به دنبال عفونت قارچي ، در اثر دندان هاي پوسيده و شكسته كه لبه تيز دارند، در بيماران مبتلا به ايدز و سيگاري ها مي توان ديد. اين لكه هاي سفيد مخاطي، در صورت عدم درمان و به ويژه ادامه مصرف سيگار تبديل به سرطان سلول هاي سنگفرشي مي شوند.

راه های پیشگیری از سرطان پوست

قطعا بسیاری از سرطان ها با دوری از محرک های ایجاد کننده قابل پیشگیری هستند. برای این که به سرطان پوست مبتلا نشویم باید کمتر در معرض اشعه های فرابنفش نور خورشید قرار بگیریم به ویژه در ساعات ۱۰ صبح تا ۴ بعد از ظهر که اشعه های خورشید در شدیدترین حالت ممکن می تابد. هنگامی که می خواهیم از خانه خارج شویم از کرم های ضد آفتاب استفاده کنیم و همچنین از کلاه های لبه دار استفاده کنیم. زمانی هم که قرار است به مدت طولانی زیر آفتاب بمانیم حتما از چتر استفاده کنیم. تعجب نکنید استفاده از چتر فقط برای روز های بارانی و برفی نیست، اتفاقا در روز های آفتابی بیشترین فایده را برای ما دارد.

نسخه اصلی مطلب بیماری های بدخیم پوستی را در سایت کلینیک پوست صدف بخوانید.

---