عامل ايجاد كننده گال كه «هيره» ناميده مي شود، موجود بسيار كوچكي است كه از حداقل 2500 سال قبل تاكنون باعث آلودگي انسان ها شده است.

تخمين زده مي شود كه سالانه بيش از 300 ميليون نفر در سرتاسر جهان به اين بيماري مبتلا مي شوند. بيماري جرب مي تواند هر كس را از هر نژاد و يا هر سني مبتلا كند و ارتباطي با بهداشت فردي شخص مبتلا ندارد. آما انچه كه اميدوار كننده است اين است كه امروزه با بهبود روش هاي شناسايي و درمان گال در صورت مراجعه سريع به پزشك، مشكلات ناشي از اين بيماري، كوتاه مدت و موقت خواهند بود.

گال چگونه ايجاد مي شود؟

هيره موجود ميكروسكوپي كوچكي است كه به زحمت با چشم ديده مي شود. اين موجود بسيار كوچك، داراي هشت پا و بدني گرد است و با نقب زدن در پوست انسان باعث ايجاد واكنش آلرژيك (حساسيتي) مي شود. خارش شديدي كه در پي اين واكنش به وجود مي آيد، اغلب به قدري ناراحت كننده است كه مانع خواب مبتلايان در تمام طول شب مي گردد.

فرد مبتلا تقريباً در تمام موارد، بيماري خود را به دنبال تماس نزديك با فرد بيمار ديگر يا وسايل آلوده گرفته است. فرد مزبور ممكن است كودك، دوست و يا عضو ديگري از خانواده باشد. متخصصان پوست كه تقريباً هر روز با بيماران مبتلا به جرب سر و كار دارند، خاطر نشان مي كنند كه اين بيماري تنها مخصوص خانواده هاي كم درآمد يا كودكاني كه به وضع آن ها توجهي نمي شود و يا افرادي كه به بهداشت فردي خود اهميت نمي دهند نبوده و درواقع هيچ كس از ابتلاي به آن در امان نيست.

هيره هاي ماده، به گرمي و بوي بدن ميزبان جديد جلب مي شوند و با نقب زدن در پوست فرد تخمگذاري كرده و موادي از خود ترشح مي كنند كه باعث ايجاد حساسيت مي شود. هنگامي كه لاروها سر از تخم بيرون مي آورند به طرف سطح پوست حركت كرده و در فرورفتگي هاي سطحي پوست جاي مي گيرند تا به هيره بالغ تبديل شوند. از هنگامي كه فرد آلوده مي شود تا وقتي كه مشكل خارش پيدا مي كند ممكن است يك ماه طول بكشد.

علائم و نشانه های بیماری گال

علائم و نشانه های بیماری گال عبارت اند از:

1. خارش، که معمولا به صورت شدید بوده و در شب ها افزایش می یابد.
2. سوراخ و شیارهای باریک روی پوست که از دانه ها یا برجستگی های کوچک ایجاد شده اند.

ناهمواری ها یا سوراخ ها، معمولا در قسمت چین های پوست ایجاد می ‎شوند. اگرچه تقریبا تمام قسمت های بدن می توانند درگیر این عارضه شوند، اما در بزرگسالان و کودکان در سنین بالاتر، این بیماری بیشتر در قسمت های زیر دیده می شود:

• میان انگشتان
• زیر بغل
• دور کمر
• قسمت داخلی مچ دست
• قسمت داخلی آرنج
• کف پا
• دور سینه
• اطراف ناحیه تناسلی مردان
• روی باسن
• روی زانوها

در نوزادان و کودکان در سنین پایین، قسمت های رایج بدن برای ظهور این بیماری عبارت اند از:

• پوست سر
• کف دست
• کف پا

در صورتی که در گذشته، سابقه ابتلا به این عارضه را داشته باشید، پس از قرار گرفتن در معرض آن، علائم و نشانه ها در طول چند روز در بدن شما آشکار خواهند شد؛ اما اگر تاکنون به این بیماری مبتلا نشده باشید، در صورتی قرار گرفتن در معرض آن، ممکن است تا شش هفته طول بکشد تا علائم بیماری در بدن شما ظهور پیدا کند. دقت داشته باشید که حتی در صورتی که علائم هنوز در بدن شما پدیدار نشده باشد، همچنان می توانید این بیماری را به شخص دیگری منتقل کنید.

آیا گال مسری است؟ چگونه در فرد ایجاد می شود؟

گال به شدت مسری است و تماس مستقیم پوستی از راه های انتقال آن به شمار می رود. انگل های عامل گال نسبت به محیط خود بسیار حساس هستند. دربیشتر شرایط، انگل ها ۲۴ تا ۳۶ ساعت در بدن میزبان باقی می مانند. تماس پوستی مستقیم فرد مبتلا با فردی دیگر باعث انتقال گال می شود. احتمال انتقال گال تا حدی می تواند ازطریق دست دادن با فرد مبتلا، استفاده از ملحفه ی آلوده به این انگل و حتی تماس لباس با لباس فردی مبتلا ایجاد بشود. تماس جنسی هم راهی برای انتقال گال است. بسیاری از موارد انتقال گال ازطریق رابطه ی جنسی صورت می گیرد و خیلی ها تصور می کنند که گال یکی از انواع بیماری های مقاربتی است. راه های دیگری هم برای انتقال گال وجود دارد. برای مثال، وقتی مادری فرزندش را در آغوش می گیرد، احتمال سرایت گال وجود دارد. در مدرسه، تماس هایی که فرد با سایرین برقرار می کند، در سطحی نیست که موجب سرایت گال بشود.

سگ و گربه می توانند ناقل گال باشند؟

حیوانات هم می توانند به گال دچار بشوند، اما ازآنجاکه انگل حیوانی با انسانی متفاوت است، سگ و گربه و… نمی توانند این بیماری را به انسان منتقل کنند. گال یا جَرَب در سگ ها هم دیده می شود. وقتی انگل از سگ و گربه ها به پوست انسان منتقل می شود، فقط اندکی خارش به وجود می آید و گال به انسان سرایت نمی کند. گال در حیوانات مانند انسان ها نیست و آن قدر ادامه پیدا نمی کند تا نیاز به درمان به وجود بیاید.

شیوه ی تشخیص بیماری گال چگونه است؟

گال همراه با حساسیت های پوستی و خارش های شدید و بی وقفه به ویژه در طول شب است. برای تشخیص این بیماری، پزشکان با آزمایش هایی به وجود انگل روی پوست پی می برند. با پوشاندن پوست با لایه ای از روغن ها معدنی و برداشتن لایه ای نازک از روی پوست، امکان معاینه ی پوست ازنظر وجود انگل ها، تخم انگل ها و سایر ذرات ریز بیماری زا وجود خواهد داشت. این فرایند معاینه دشوار است و کشف تونل هایی که انگل ها روی پوست ایجاد می کنند و تمییز دادن آنها از خراشیدگی ها کمی سخت است. بنابراین، گاهی اوقات، معاینه تعداد ۱۵ تونل یا حتی بیشتر فقط منجر به کشف یکی دو انگل یا تخم انگل می شود.

اغلب برای تشخیص گال نیازی به آزمایش برداشتن لایه ای از پوست، مشابه آنچه گفته شد، نیست. این موضوع برای زمانی صادق است که نشانه های جسمانی گال به وضوح دیده بشود. در مواردی هم که تشخیص سخت و دشوار است، از آزمایش هایی نظیر واکنش زنجیرهٔ پلیمراز (PCR) استفاده می شود. استفاده از این آزمایش چندان رایج نیست. این تکنیک ابزاری آسان برای تکثیر یک قطعه خاص از DNA است و برای اهدافی همچون تشخیص و نظارت بر بیماری ها و مطالعه ی عملکرد بخشی خاص از DNA استفاده می شود.

روش دیگر شناسایی و تشخیص بیماری گال هم نمونه برداری از پوست است. این کار زمانی انجام می گیرد که پزشک به سایر مشکلات پوستی مشکوک باشد.

درمان بیماری گال

درمان های خانگی و گزینه های مختلف درمان برای افراد عادی و باردار چیست؟

درمان های خانگی یا داروهایی که بدون نسخه در داروخانه ها وجود دارند، کمکی به درمان بیماری گال نمی کنند. برای درمان باید حتما به پزشک مراجعه کنید. ضمن اینکه مصرف آنتی بیوتیک هم در این باره بی اثر است زیرا مشکل ناشی از انگل است. موارد زیر می تواند در روند درمان مفید واقع بشود:

استفاده از کرِم انگل کُش مثل پرمترین (permethrin) در شب ها مفید است. باید از این کرم ها برای نواحی زیر گردن به پایین استفاده کرد و بعد از اتمام شب، در صبحگاه، آنها را از روی پوست شست. کرم پرمترین در همه ی افراد، جز نوزادان زیر دو ماه، مورداستفاده قرار می گیرد و دوره ی مصرف آن معمولا ۱ هفته است. پرمترین، بی خطرترین درمان برای گال به شمار می رود.
کرم لیندان (lindane) هم برای درمان این بیماری مفید است. مصرف ۳۰ گرم از لوسیون ۱ درصد آن برای اعضای گردن به پایین به مدت ۸ ساعت مفید واقع می شود. مصرف این کرم روی پوست می تواند همراه با تشنج باشد. درنتیجه اگر پوست مرطوب یا حساس باشد (مثلا فرد بیماری پوستی داشته باشد یا پوستش خیس و همراه با جوش باشد) نباید از این کرم استفاده بشود. زنانی که در دوران بارداری یا شیردهی هستند، افراد مسن، افراد دچار زخم های پوستی، کودکان زیر ۲ سال و کسانی که وزن شان کمتر از ۱۱۰ پوند (هر پوند معادل ۴۵۳ گرم) نباید از این کرم استفاده کنند. این کرم نوعی درمان درجه یک نیست و تنها در صورتی تجویز می شود که سایر روش های درمان مؤثر واقع نشده باشند. موارد زیادی از بیماران هم نسبت به کرم لیندان، از خود مقاومت نشان می دهند.

سایر گزینه های درمانی برای گال چیست؟

۱. ایوِرمِکتین

ایوِرمِکتین که با نام تجاری استرومکتول شناخته می شود، برای درمان انگل مفید است. هر چند که این دارو به تأیید سازمان غذا و دارو نرسیده است، اما برای درمان انگل مفید واقع می شود. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها آمریکا، مصرف ۲۰۰ میکروگرم از این دارو را به ازای هر کیلو از وزن بدن توصیه می کند. این میزان دوز مصرفی باید تا ۲ هفته بعد هم تکرار بشود. مصرف داروهای خوراکی معمولا آسان تر از کرم و پماد است، اما مصرف ایورمکتین به شکل خوراکی بیشتر خطر مسمویت های جانبی دارد. ضمن اینکه عوارض جانبی آن از پرمترین بیشتر است و برتری خاصی هم نسبت به آن ندارد. ایورمکتین خوراکی تنها زمانی مورداستفاده قرار می گیرد که سایر درمان های موضعی مفید نبوده اند یا بیمار قادر به پذیرش آنها نبوده است.

۲. لوسیون کروتوماتیتون ۱۰ درصد و کرم ۱۰ درصد (کراتون)

لوسیون کروتوماتیتون ۱۰ درصد و کرم ۱۰ درصد (کراتون) نیز داروی دیگری برای درمان گال است که مصرف آن چندان مؤثر گزارش نمی شود و برای مصرف بزرگ سالان تجویز می شود.

۳. سولفور وازلین

سولفور وازلین هم یکی از قدیمی ترین داروها برای گال است که در قالب پماد و کرم مورداستفاده قرار می گیرد. این دارو هم به تأیید سازمان غذا و داوری آمریکا نرسیده است. ضمنا از این دارو تنها زمانی باید استفاده بشود که سایر داروها نظیر ایورمکتین، پرمترین و لیندان برای بیمار قابل تحمل و پذیرش نباشند. مصرف سولفور وازلین برای زنان باردار و نوزادان منعی ندارد.

۴. برخی از آنتی هسیتامین ها

برخی از آنتی هسیتامین ها مانند دیفن هیدرامین هم برای کاهش میزان خارش مفید هستند. گاهی اوقات برای کاهش و کنترل خارش ها در دوره ای کوتاه، استروئید به شکل خوراکی یا موضعی تجویز می شود.

ملحفه ها و روتختی ها بیمار باید شسته و تمیز بشود. انگل ها خارج از بدن بیمار زیاد عمر نمی کنند، به همین خاطر نیازی به شستن تمام لباس ها و پاک سازی فرش و سایر اسباب نیست.
ارتباطات جنسی و تماس پوستی شدید با فردی که در خانواده به گال مبتلا شده باید قطع بشود.
به خارش افتادن بدن بعد از ابتلا به گال کمی طول می کشد؛ به همین خاطر چند روز طول می کشد تا درمان هایی که برای بهبود صورت می گیرند، اثرات خود را نشان بدهند. بعد از یکی دو هفته درمان کاملا جواب خواهد داد. درغیر این صورت شاید تشخیص پزشک درباره ی گال اشتباه بوده است و پای بیماری دیگری در میان است.
تشخیص گال کمی دشوار و در برخی موارد گمراه کننده است، زیرا علائم پوستی آن بی شباهت به جوش یا گزیدگی حشرات نیست. فرد مبتلا ممکن است با خود فکر کند که دچار جوش یا گزیدگی حشرات شده است. اما با گذشت چند هفته، علائم بیشتر و شدیدتر می شوند و مشخص می شود که مشکل جدی تر از گزیدگی و… است.
با خاراندن پوست احتمال رشد باکتری هایی نظیر استافیلوکوکوس اورئوس (Staphyloco) و استرپتوکوک (Streptococcus) که از قبل هم روی پوست وجود دارند، بیشتر می شود.

نسخه اصلی مطلب بیماری گال چگونه ايجاد می شود؟ را در سایت دکتر هما فاتحی بخوانید.

---