خال سرطانی یا ملانوما (melanoma) یکی از تومورهای بدخیم پوستی است که در اثر تغییر در ملانوسیت ها ( سلول های رنگدانه ای پوست) ایجاد می شود. این تومورها ممکن است در زمینه یک پوست به طور کامل سالم و یاحتی در بستر ناخن ایجاد شده و یا در زمینه یک خال قبلی خود را نشان می دهد. ملانوما علاوه بر پوست، به صورت اولیه ممکن است در مخاط دهان و چشم نیز ایجاد گردند. چنانچه این عارضه سریع تشخیص داده شود و برای درمان آن اقدام گردد، میزان بهبود آن نزدیک به صد در صد خواهد بود.

خالهای بدخیم سرطانی پوست به مرور زمان و در صورت درمان نشدن در دیگر بخش های بدن نیز، گاهی با سرعت پخش بالا، منتشر می شوند. پخش شدن این خال های بدخیم می تواند مرگبار باشد.

علت ملانوما

ملانوما زمانی که سلول های تولید کننده ملانین (ملانوسیت ها) به شکل غیر طبیعی رشد می کنند، اتفاق می افتد.به طور عادی، سلول های پوستی به طور منظم و کنترل شده ای تولید شده و سلول های سالم و جدید، سلول های قدیمی تر را به سطح پوست فرد هدایت می کنند. در نتیجه این انتقال، سلول های مرده از سطح پوست جدا شده و خواهند افتاد. اما زمانی که سلول ها دچار آسیب کروموزومی شوند، سلول های جدید ممکن است بیش از حد رشد کرده و در نتیجه ای توده ای از سلول های سرطانی را به وجود بیاورند.

متأسفانه هنوز علت اصلی آسیب دیدگی دی ان ای سلول های پوستی که منجر به بروز ملانوما می شود، مشخص نیست. ترکیبی از عوامل مثل عوامل محیطی و ژنتیکی باعث بروز ملانوما می شوند.
بعضی از پزشکان نیز بر این باورند که قرار گرفتن طولانی مدت در معرض اشعه ماوراء بنفش (UV) ناشی از نور خورشید یا لامپ های سولاریم باعث بروز ملانوما می شود. البته این علت در مورد همه ملانوما ها صدق نمی کند، خصوصاً اگر این عارضه پوستی در قسمتی از بدن اتفاق بیفتد که در معرض نور مستقیم خورشید قرار نداشته باشد. بدون شک علائم دیگری در بروز این نوع از سرطان پوست نقش داشته و فقط اشعه ماوراء بنفش مسبب بروز ملانوما نیست.

درمان ملانوم

درمان در مراحل اولیه معمولا عبارت است از جراحی به منظور برداشت ملانوما. ملانومای بسیار نازک می تواند با استفاده از بیوپسی برداشته شود و نیازی به درمان های بیشتر نیست. در غیر این صورت با استفاده از جراحی قسمت سرطانی و بخشی از پوست نرمال برداشته می شود. روش های درمان ملانوما پیشرفته که از پوست فراتر رفته عبارت است از:

1-جراحی به منظور برداشت غدد لنفاوی آسیب دیده. اگر ملانوما به غدد لنفاوی وارد شود در این صورت جراح می تواند غده لنفاوی آسیب دیده را بردارد. درمان های بیشتر قبل و بعد از جراحی توصیه می شود.

2- شیمی درمانی: شیمی درمانی از داروهایی برای تخریب سلول های سرطانی استفاده می کند. شیمی درمانی می تواند به صورت وریدی، قرص و یا هر دو انجام شود

3-رادیوتراپی: این درمان از پرتوهایی با قدرت بالا مانند اشعه ایکس استفاده می کند تا سلول های سرطانی را نابود کند. رادیوتراپی می تواند بعد از جراحی توصیه شود.

4-درمان بیولوژیک: درمان بیولوژیک سیستم ایمنی بیمار را تقویت می کند و به بدن کمک می کند تا با سرطان مبارزه کند. تاثیرات جانبی این درمان ها شبیه به آنفلوآنزا است و علائمی مانند تب، لرز، خستگی، سردرد و درد ماهیچه ای را به دنبال دارد.

5-درمان هدفمند: داروهای این رویکرد درمانی به نحوی طراحی شده است که فقط تومورهای سرطانی آسیب پذیر را مورد حمله قرار می دهد. عوارض جانبی این روش درمانی بسیار نادر است اما به طور کلی مشکلات پوستی، تب، لرز و دهیدراسیون از عوارض جانبی آن می باشد.

شیوع ملانوما

احتمال بروز ملانوما در افراد زیر 40 سال خصوصاً خانم ها بسیار بیشتر از دیگر افراد است. آشنایی با علائم هشدار دهنده این نوع از سرطان پوستی می تواند به تشخیص و درمان قبل از گسترش سرطان در نقاط مختلف بدن کمک کند.خوشبختانه در صورت تشخیص به موقع می توان سرطان ملانوما را کاملاً درمان و برطرف نمود.

عوامل خطر ملانوما

علائمی که ممکن است احتمال بروز ملانوما را افزایش دهند شامل موارد زیر می شود:

رنگ پوست روشن

داشتن رنگدانه های پوستی (ملانین) کمتر در پوست به معنی کمتر بودن میزان حفاظت در برابر آسیب های ناشی از اشعه UV خواهد بود. اگر فرد دارای موهای بلوند روشن یا قرمز، چشم های رنگ روشن و پوستی کک و مکی باشد احتمال بروز ملانوما در او بدون شک بسیار بیشتر از افراد دارای رنگ پوست تیره خواهد بود.

سابقه آفتاب سوختگی

قرار گرفتن در معرض نور خورشید

قرار گرفتن در برابر اشعه UV ناشی از نور خورشید و لامپ های سولاریوم نیز می تواند احتمال بروز سرطان های پوستی مثل ملانوما را افزایش دهد. سابقه بروز تاول در نتیجه آفتاب سوختگی نیز می تواند احتمال بروز ملانوما در فرد را تا حد قابل توجهی افزایش دهد.

زندگی در نزدیکی خط استوا یا ارتفاعات

افرادی که نزدیک خط استوای زمین زندگی می کنند، بسیار بیشتر از دیگران در معرض تابش اشعه های خورشیدی مستقیم خواهند بود. علاوه بر این، افرادی که در ارتفاعات زندگی می کنند نیز میزان قرار گرفتن شان در برابر تابش های خورشیدی نسبت به افرادی که در مکان های کم ارتفاع زندگی می کنند، بسیار بیشتر است.

داشتن خال های زیاد یا غیر عادی

داشتن بیش از 50 عدد خال بر روی پوست بدن می تواند احتمال بروز سرطان پوستی ملانوما را افزایش دهد. همچنین داشتن خال های غیر طبیعی نیز احتمال بروز این بیماری را بیشتر خواهد کرد. افراد مبتلا به عارضه خال دیسپلاستیک (dysplastic nevi) نیز معمولاً دارای خال های بزرگتر از حد طبیعی و بدون حاشیه با رنگ ترکیبی هستند که احتمال بروز این سرطان پوستی را در آن ها افزایش می دهد.

سابقه خانوادگی ملانوما

در صورتی که یکی از بستگان نزدیک مثل والدین، فرزندان یا خواهر و برادر فرد سابقه ابتلا به ملانوما داشته باشد، احتمال بروز این نوع از سرطان پوستی در فرد نیز تا حد قابل توجهی افزایش خواهد یافت.

سیستم ایمنی ضعیف

افرادی مثل پیوند شدگان اعضاء که سیستم ایمنی ضعیفی نسبت به دیگران دارند بیش از دیگران در معرض ابتلا به سرطان های پوستی قرار خواهند داشت.

نسخه اصلی مطلب ملانوما، خطرناک ترین نوع سرطان پوست را بهتر بشناسید را در سایت کلینیک پوست صدف بخوانید.

---