نفروپاتی دیابتی یکی از عوارض جدی و شایع دیابت است که به مرور زمان باعث آسیب به کلیه ها و کاهش عملکرد آن ها می شود. این بیماری به دلیل آسیب ناشی از قند خون کنترل نشده به عروق خونی کوچک کلیه رخ می دهد و اگر به موقع تشخیص داده نشود، می تواند به نارسایی کلیوی منجر شود. نفروپاتی دیابتی نه تنها کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار می دهد، بلکه ممکن است نیاز به درمان هایی همچون دیالیز یا پیوند کلیه را ضروری کند. در این مقاله به بررسی علل، علائم، و روش های پیشگیری و درمان نفروپاتی دیابتی می پردازیم.

نفروپاتی دیابتی چگونه بوجود می آید؟

کلیه ها حاوی فیلترهایی به نام گلومرول هستند که وظیفه تصفیه خون را بر عهده دارند. با گذشت زمان، دیابت کنترل نشده می تواند به این فیلترها آسیب وارد کرده و منجر به نفروپاتی دیابتی شود. این آسیب شدید به گلومرول ها باعث کاهش عملکرد کلیه و در نهایت نارسایی کلیه می شود. نفروپاتی دیابتی یکی از عوارض شایع دیابت نوع 1 و 2 است. در این حالت، به دلیل اختلال در فرآیند تصفیه خون، پروتئین های غیرطبیعی، به ویژه آلبومین، از خون به ادرار نشت می کنند. در حالت طبیعی، تنها مقدار کمی آلبومین در ادرار مشاهده می شود. افزایش آلبومین در ادرار معمولاً اولین علامت آسیب کلیوی ناشی از دیابت است.

انواع نفروپاتی

انواع اصلی نفروپاتی شامل موارد زیر است:

• نفروپاتی دیابتی (Diabetic Nephropathy): شایع ترین نوع نفروپاتی مرتبط با دیابت، که به دلیل آسیب به عروق کلیوی ناشی از سطح بالای قند خون ایجاد می شود.
• نفروپاتی هیپرتانسیو (Hypertensive Nephropathy): ناشی از فشار خون بالا که می تواند باعث آسیب به بافت کلیه شود.
• نفروپاتی گلومرولی (Glomerulonephritis): التهاب گلومرول های کلیوی که ممکن است ناشی از عفونت، اختلالات خودایمنی یا بیماری های ژنتیکی باشد.
• نفروپاتی ناشی از داروها (Drug-Induced Nephropathy): به علت استفاده طولانی مدت یا نادرست از داروهایی مانند NSAIDها یا آنتی بیوتیک ها.
• نفروپاتی ایسکمیک (Ischemic Nephropathy): ناشی از کاهش جریان خون به کلیه ها به دلیل انسداد عروق.

علائم نفروپاتی دیابتی

در مراحل اولیه نفروپاتی دیابتی، ممکن است هیچ علائم و نشانه ای مشاهده نشود. در مراحل بعدی، علائم و نشانهها شامل موارد زیر است:

• بدتر شدن کنترل فشار خون
• پروتئین در ادرار
• تورم پا، مچ پا، دست یا چشم
• افزایش نیاز به دفع ادرار
• کاهش نیاز به انسولین یا داروی دیابت
• گیجی یا مشکل در تمرکز
• تنگی نفس
• از دست دادن اشتها
• تهوع و استفراغ
• خارش مداوم
• خستگی

عوارض نفروپاتی دیابتی

عوارض نفروپاتی دیابتی ممکن است طی ماهها یا سالها به تدریج ایجاد شود. آنها عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• احتباس مایعات، که می تواند منجر به تورم در بازوها و پاها ، فشار خون بالا یا تجمع مایع در ریه ها شود (ادم ریوی)
• افزایش سطح پتاسیم در خون (هیپرکالمی)
• بیماری های قلبی و عروق خونی که زمینه ساز سکته قلبی می باشند
• آسیب به عروق خونی شبکیه (رتینوپاتی دیابتی)
• کم خونی
• زخم های پا
• اختلال در نعوظ
• اسهال و سایر مشکلات مربوط به آسیب دیدگی اعصاب و رگ های خونی
• عوارض بارداری که خطراتی برای مادر و جنین در حال رشد را به همراه دارد
• آسیب برگشت ناپذیر به کلیه ها (بیماری کلیه در مرحله نهایی)، که در نهایت برای زنده ماندن به دیالیز یا پیوند کلیه نیاز خواهد بود

درمان نفروپاتی دیابتی

درمان نفروپاتی دیابتی شامل رویکردهای مختلفی برای کنترل علائم و جلوگیری از پیشرفت بیماری است. کنترل دقیق قند خون و فشار خون از مهم ترین جنبه های درمان هستند. داروهایی مانند مهارکننده های ACE و مسدودکننده های گیرنده آنژیوتانسین (ARBs) برای کاهش فشار خون و محافظت از کلیه ها استفاده می شوند. همچنین، در مراحل پیشرفته تر، ممکن است نیاز به دیالیز یا پیوند کلیه باشد. در ادامه، به بررسی داروهای خاص برای درمان نفروپاتی دیابتی و نقش رژیم غذایی مناسب در مدیریت بیماری خواهیم پرداخت.

داروی نفروپاتی دیابتی

داروهای مورد استفاده برای مدیریت نفروپاتی دیابتی عبارت اند از:

• مهارکننده های ACE: مانند انالاپریل و لیزینوپریل که فشار خون را کاهش داده و از کلیه ها محافظت می کنند.
• مسدودکننده های گیرنده آنژیوتانسین (ARB): مانند لوزارتان و والزارتان برای کاهش فشار داخل گلومرول ها.
• مهارکننده های SGLT2: مانند امپاگلیفلوزین که علاوه بر کنترل قند خون، مزایای کلیوی نیز دارند.
• داروهای ضدالتهاب: برای کاهش التهاب کلیوی.
• مکمل های آهن یا اریتروپویتین: برای مدیریت کم خونی در مراحل پیشرفته.

رژیم غذایی نفروپاتی دیابتی

رژیم غذایی مناسب برای بیماران مبتلا به نفروپاتی دیابتی نقش کلیدی در مدیریت بیماری دارد:

• کاهش مصرف سدیم: برای کنترل فشار خون (کمتر از 2300 میلی گرم در روز).
• محدود کردن پروتئین: مصرف پروتئین باکیفیت در حد کم برای کاهش فشار روی کلیه ها.
• کنترل پتاسیم و فسفر: در مراحل پیشرفته برای جلوگیری از عوارض قلبی و استخوانی.
• مصرف کربوهیدرات های پیچیده: به جای قندهای ساده برای حفظ سطح قند خون پایدار.
• مصرف مایعات کافی: تنظیم مصرف مایعات بر اساس وضعیت بیمار.
• مصرف سبزیجات و میوه های کم پتاسیم: مانند سیب، توت فرنگی و فلفل دلمه ای.

پیشگیری از نفروپاتی دیابتی

برای پیشگیری از نفروپاتی دیابتی، کنترل دیابت و قند خون، مدیریت فشار خون، محدود کردن مصرف مسکن ها، حفظ تناسب اندام و پیشگیری از چاقی، و ترک سیگار ضروری هستند. این اقدامات کمک می کنند تا خطر ابتلا به آسیب کلیوی ناشی از دیابت کاهش یابد یا به تأخیر بیفتد.

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر مبتلا به دیابت هستید در صورت مشاهده علائم فوق و نشانه های بیماری کلیوی، به پزشک مراجعه نمایید. توصیه می شود در صورت ابتلا به دیابت، هر سال برای آزمایش ادرار جهت بررسی سطح پروتئین و کراتین در خون، به پزشک مراجعه کنید. چک نمودن این موارد به تعیین عملکرد کلیه ها کمک می کند.

نسخه اصلی مطلب نفروپاتی دیابتی چیست؟ را در سایت دکتر پیمان صالحی بخوانید.

---