تشخیص پیسی یا وتیلیگو با لامپ وود

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

معاینه با لامپ وود
معاینه با لامپ وود ( Wood’s lamp ) آزمایشی است که در آن از نور فرابنفش برای معاینه دقیق پوست استفاده میشود. لامپ وود را میتوان برای شناسایی پیسی یا وتیلیگو (vitiligo) در مراحل بسیار ابتدایی مورد استفاده قرار داد تا پیش درمانی صورت بگیرد.

لامپ وود چیست ؟
لامپ وود ابزار ساده و بیخطری است که پرتوهای فرابنفش با طول موج 320 تا 400 نانومتر ساطع میکند. نور این لامپ با چشم انسان قابل مشاهده نیست. این ابزار توسط رابرت وود اختراع شد. رابرت وود در سال 1903 در بالتیمور به حرفه پزشکی اشتغال داشت. از این لامپ ابتدا در سال 1903 برای درماتولوژی استفاده شد. استفاده از این لامپ برای برای تشخیص بسیاری از مشکلات پوستی مانند عفونتها و اختلالات رنگدانه مفید است. اخیراً مشخص شده است لامپ وود حتی در تشخیص برخی انواع سرطان پوست نیز مفید است.

لامپ وودهای قدیمی و مرسوم، قوس جیوه با قدرت پایین هستند که با فیلتر وود پوشانده شده اند ( سیلیکات باریم و نه در صد اکسید نیکل) و طول موج 320 تا 450 نانومتر ساطع می کنند.منابع مدرن نور سیاه ممکن است برای لامپهای فلورسانس BLB، لامپهای بخار جیوه، دیودهای نوری و یا لامپهای رشته ای طراحی شوند. لامپ سیاه از نوع مهتابی فلورسانس فیلتر آبی تیره دارد که سطح شیشه مهتابی را پوشانده است و بیشتر نورهای مرئی را فیلتر میکند. چند مدل لامپ سیاه وجود دارد که خواص آنها متفاوت است. از جمله آنها لامپ پزشکی وود است.

لامپ وود چگونه برای شناسایی پیسی استفاده می شود ؟
معاینه با لامپ وود در تاریکی مطلق انجام میشود. نباید هیچ پنجره ای در اتاق وجود داشته باشد و در صورت وجود پنجره، باید کاملاً پوشیده شود به صورتی که هیچ نوری از سمت پنجره وارد نشود.
- پیش از معاینه لامپ گرم میشود. لامپ حداقل یک دقیقه پیش از معاینه باید روشن شود.
- پزشک باید با تاریکی سازگاری پیدا کند به این معنی که حداقل 20 دقیقه پیش از معاینه پوست باید در اتاق تاریک بماند. این کار به او کمک میکند راحتتر بتواند تمایز رنگها را شناسایی کرده از بروز خطا جلوگیری نماید.
- لامپ باید در فاصله 10 تا 12 سانتیمتری از پوست نگه داشته شود.
- باید هرگونه کرم، پماد یا دارویی که به پوست مالیده شده، پیش از معاینه تمیز شود، نباید پوست شسته شود تا تاثیر منفی بر تفسیر نتایج نگذارد.

از بین رفتن رنگدانه پوست مشخصه اصلی بیماری پیسی یا وتیلیگو است که معمولاً به سهولت با چشم غیر مسلح دیده میشود به خصوص در افرادی که پوست تیره ای دارند. اما در افرادی که پوست خیلی روشن دارند، به علت تفاوت بسیار ناچیز پوست طبیعی و پوست غیرطبیعی بدون رنگدانه، شناسایی این وضعیت دشوار است. در چنین شرایطی از لامپ وود برای شناسایی استفاده میشود.

عملکرد طبیعی ملانین جذب کردن نور و جلوگیری از نفوذ آن به داخل پوست است. از آنجایی که در لکه های پیسی هیچ رنگدانه ای وجود ندارد یا تعداد آنها بسیار کم است، نور از این بخش گذر کرده و به لایه های عمیقتر پوست میرسد. پوستی که دچار لک و پیس شده است همانند پنجره ای از نور سفید آبی با حاشیه بسیار متمایز و مشخص است. از این رو لامپ وود در تشخیص پیسی به خصوص در افرادی که پوست تیره دارند مفید است.لامپ وود را میتوان برای شناسایی پیسی در مراحل بسیار ابتدایی مورد استفاده قرار داد. همچنین میتوان از آن برای ارزیابی اولیه موفقیت درمان بهره گرفت.

مراقبتهای پوستی در بیماران پیسی
این نواحی پوست رنگ پریده شده و موهای این ناحیه سفید یا خاکستری میشود. پیسی هیچ دردی در بیمار ایجاد نمیکند و این اختلال رنگدانه هیچ خارشی به دنبال ندارد. در این نواحی کلا ملانوسیت و همچنین تیروزیناز تشکیل دهنده ملانین وجود ندارد. پیسی بیشتر از این که چالش درمانی در نظر گرفته شود، وضعیتی آزار دهنده برای بیمار می باشد.

مهمترین نکته : محافظت از پوست
در صورتی که دچار پیسی هستید، به خصوص اگر پوستی روشن دارید از ضد آفتاب حاوی اکسید روی و اکسید تیتانیوم با اس پی اف حداقل 30 استفاده کنید. استفاده از ضد آفتاب باید همیشگی و روزانه باشد تا تاثیری در بهبودی داشته باشد.
ضد آفتاب محافظی در مقابل پرتوهای فرابنفش خورشید است و اجازه نمیدهد این پرتوهای زیان بخش به پوست آسیب بزنند. به خصوص برای نواحی که رنگدانه خود را از دست داده اند و بیشتر مستعد آفتاب سوختگی و سرطان پوست هستند، ضد آفتاب جلوی آفتاب سوختگی پوست را میگیرد. استفاده از این محصولات آسیبهای بلند مدت مانند پیری زود رس و برنزه شدن نواحی سالم پوست را به حداقل میرسانند تا بین نواحی بدون رنگدانه و نواحی سالم پوست تمایز زیادی ایجاد نشود.

تجدید و احیای پوست
ویتامینها تاثیر شگفت انگیزی بر پوستهای بیمار و مشکل دار بر جای میگذارند. در تحقیقات پوست شناسی، مکمل ویتامین ب کمپلکس ، ویتامین ث و اسید فولیک تاثیر رنگدانه زایی مجدد نشان داده اند و ممکن است در صورتی که روزانه در دوز توصیه شده مصرف شوند موثر واقع شوند.

زیبایی پوست با مواد آرایشی
پوشاندن لکه های پیسی با مواد آرایشی میتواند تا حد زیادی لکه ها را پنهان کرده و اعتماد به نفس بیمار را بهبود ببخشد. کرمهای برنزه کننده معمولا پوشش نسبتا طولانی داشته و به تدریج محو میشوند.

معاینه با لامپ وود چگونه است ؟
معاینه با لامپ وود یک روش تشخیصی است که در آن پوست در حالی که تحت تشعشع لامپ با نور سیاه قرار گرفته است، معاینه میشود. نور لامپ نامرئی بوده و در طیف فرابنفش قرار دارد به این معنی که طول موج آن کوتاهتر از طول موج نور بنفش میباشد. لامپ در محیط تاریک به رنگ بنفش دیده میشود چرا که نورهایی در طول موج بنفش طیف الکترومغناطیس نیز ساطع میکند.
شرایط ایده آل معاینه این است که پوست اخیراً شسته نشده و به مواد آرایشی، مرطوب کننده یا ضد عرق آغشته نشده باشد چرا که این مواد ممکن است باعث نتایج مثبت کاذب شوند.
ممکن است استفاده از شوینده ملایم صورت لازم باشد.
لامپ وود روشن میشود تا حدود یک دقیقه گرم شود.
تمام منابع نوری دیگر از جمله لامپها و پنجره باید خاموش و بسته شوند و معاینه تحت تاریکی مطلق انجام شود.
پس از این که پزشک به تاریکی عادت کرد، چند ثانیه با لامپ وود پوست را معاینه میکند.
لامپ باید در فاصله 10 تا 30 سانتی متری از پوست نگهداشته شود.
معاینه کاملاً بدون درد و بی خطر است.
از لامپ وود برای تعیین میزان رنگدانه ها و لکه های بدون رنگدانه و شناسایی فلورسانس استفاده میشود. در حالت طبیعی پوست سالم در زیر نور این لامپ، کمی آبی دیده میشود اما در نواحی که پوست ضخیم شده لکه های سفید، در نواحی که چرب است زرد و در نواحی دهیدراته لکه های بنفش دیده میشود.
در صورتی که هنگام معاینه با این لامپ، اختلال رنگدانه محسوستر شود یا فلورسانس دیده شود نتیجه مثبت ارزیابی میشود.

فلورسانس چیست ؟
فلورسانس نوعی درخشش رنگی است و هنگامی دیده میشود که برخی مواد مانند کلاژن و پرفیرین نور سیاه را جذب کرده و آن را با طول موج بلند و در طیف نور مرئی ساطع میکنند. فاکتورهایی مانند بافت پوست، داروهای موضعی و بقایای صابون میتوانند باعث فلورسانس شوند.

چه بیماریهای پوستی با استفاده از لامپ وود تشخیص داده می شود ؟
افزایش رنگدانه (مانند ملاسما و رنگدانه های پس از التهاب) و تشخیص این که آیا رنگدانه مربوط به اپیدرم است (رنگدانه با معاینه لامپ وود افزایش یافته) یا درم (رنگدانه با معاینه لامپ وود تغییری نکرده است) - ضایعات رنگدانه دار حاشیه مشخصی در زیر لامپ وود نشان میدهند. علت این است که نور با افزایش ملانین جذب میشود.

از بین رفتن رنگدانه (مانند پیسی و هیپوملانوز ایتو) - برای شناسایی لکه های بدون رنگدانه در افرادی که پوست روشن دارند. پوستی که رنگدانه کمی دارد حاشیه های بسیار مشخصی در زیر نور نشان میدهد و به علت تجمع بیوپترین، فلورسانس سفید - آبی روشن (یا گاهی اوقات سبز مایل به زرد) دارد. نواحی که گردش خون محدود دارند بدون تغییر می مانند.

پیتیریازیس ورسیکالر (Pityriasis versicolor) که جوشهای پوستی اندکی پوسته پوسته ماندگار بر روی سینه و کمر است که در اثر قارچهای مالاسزیا ایجاد میشود. در این بیماری در حالت فعال پوسته ها درخشش نارنجی یا مایل به زرد از خود ساطع میکنند.
قارچ کچلی سر (Tinea capitis) که نواحی پوسته پوسته و کچلی است که به علت عفونت قارچی ایجاد میشود. ریز هاگها (M canis, M audouinii, M ferrugineum, M distortum) فلورسانس سبز - آبی نشان میدهند.

تریکوفیتون شوئنلینی که فلورسانس رنگ آبی کدر دارد. این عفونت قارچی در اثر ارگانیسمهای دیگری که فلورسانس ندارند ایجاد میشود.
شپش سر و گال
اریتراسما که در آن کورینه باکتریها باعث تحریکا پوستی رنگدانه دار در چینهای پوست میشوند. این ضایعات رنگ صورتی مرجانی فلورسانس میکنند.
پسودوموناز در فولیکولیت آب داغ و عفونت زخم که فلورسانس سبز تولید میکند.
آکنه که به علت کوتی باکتریها (cutibacteria) در فولیکولهای مو، فلورسانس قرمز - نارنجی ایجاد میکند.

پورفیری که فلورسانس صورتی - قرمز در پوست (porphyria cutanea tarda) یا دندانها (erythropoetic porphyria) ایجاد میکند. پورفیرین به عنوان ماده حساس به نور در درمان فتودینامیک عمل میکند.
تاثیر داروها بر سطح پوست مانند تتراسایکلین و مپاکرین که در صورت مصرف خوراکی فلورسانس ایجاد میکنند.
استعمال لایه بردار شیمیایی حاوی اسید سالیسیلیک به صورت یکدست، فلورسانس سبز ایجاد میکند.