بیماری پیسی vitiligo نوعی بیماری است که باعث از بین رفتن رنگ پوست در بخش های مختلف بدن می شود. مناطق بی رنگ معمولاً با گذشت زمان وسیع تر می شوند. این شرایط می تواند بر روی پوست در هر قسمت از بدن تأثیر بگذارد و همچنین می تواند روی مو و قسمت داخلی دهان نیز تأثیر بگذارد. به طور معمول، رنگ مو و پوست توسط ملانین تعیین می شود. بیماری پیسی هنگامی رخ می دهد که سلول هایی که ملانین تولید می کنند از بین می روند یا از کار می افتند. این بیماری در افراد با هر نوع پوستی تأثیر می گذارد؛ اما ممکن است در افرادی که پوست تیره تری دارند بیشتر دیده شود. این بیماری تهدیدکننده زندگی یا مسری نیست؛ اما می تواند برای شخص مبتلا استرس زا باشد یا احساس بدی نسبت به خود ایجاد کند. درمان بیماری پیسی ممکن است رنگ را به پوست آسیب دیده بازگرداند؛ اما از کاهش مداوم رنگ پوست یا عود آن جلوگیری نمی کند.

دلایل ایجاد پیسی

پیدایش پیسی نتیجه از بین رفتن سلول های رنگدانه ساز پوست است که دلیل آن ناشناخته است؛ اما چهار تئوری اصلی در این زمینه وجود دارد:

1. سلول های عصبی که به طور غیرطبیعی فعال شده اند ممکن است با تولید مواد سمی به سلول های رنگدانه ساز آسیب برسانند.
2. سیستم ایمنی بدن ممکن است در موقع دفاع از بدن در مقابل یک ماده خارجی، رنگدانه پوست را نیز از بین ببرد.
3. سلول های رنگدانه ساز ممکن است عامل از بین رفتن خودشان باشند؛ یعنی زمانی که رنگدانه در حال ساخته شدن است، مواد زائدی نیز در کنار آن تولید می شوند که سمی بوده و قادر به از بین بردن خود سلول ها است.
4. وجود یک نقص ارثی موجب حساس شدن سلول های رنگدانه ساز به آسیب و در نتیجه از بین رفتن آنها می شود.

علائم اولیه بیماری پیسی

علامت اصلی بروز بیماری پیسی بی رنگ شدن لکه ای پوست بدن است. معمولاً این بی رنگ شدن پوست بدن ابتدا برای قسمت هایی از بدن که در معرض نور خورشید هستند، مانند دست ها، پاها، صورت و لب اتفاق می افتد. علائم کلی بیماری پیسی شامل موارد زیر می شود:

• بی رنگ شدن قسمتی از بافت های پوست داخل دهان و بینی (غشای مخاطی)
• بی رنگ شدن لایه داخلی چشم (شبکیه)
• از دست رفتن رنگ به صورت لکه ای
• سفید یا خاکستری شدن زود هنگام موهای سر، مژه ها، ابروها یا ریش فرد

انواع پیسی

دو نوع اصلی ویتیلیگو وجود دارند:

1. پیسی غیر قطعه ای
2. پیسی سگمنتال

در موارد نادر، لک و پیس امکان دارد که روی کل بدن تأثیر بگذارد. این مورد به عنوان «ویتیلیگو کامل» شناخته می شود.

ویتیلیگو غیر قطعه ای

در نوع پیسی غیر سگمنتال که همچنین به آن غیر قطعه ای یا عمومی نیز گفته می شود، علائم اغلب در هر دو طرف بدن به عنوان لکه های سفید متقارن ظاهر می شود. این لکه های متقارن می توانند روی نواحی زیر ایجاد شوند:

• پشت دستان
• بازو
• زانو
• آرنج
• پا

پیسی غیر قطعه ای رایج ترین نوع ویتیلیگو است که در حدود 9 نفر از 10 نفری که به این بیماری مبتلا هستند را تحت تأثیر قرار می دهند.

ویتیلیگو سگمنتال

در نوع پیسی سگمنتال که همچنین به عنوان ویتیلیگوی یک طرفه یا موضعی نیز شناخته شده می شود، لکه های سفید فقط روی یک ناحیه از بدن بیمار اثر می گذارند. لک و پیس سگمنتال نسبت به نوع غیرسگمنتال بسیار کمتر مشاهده می شود، اگرچه در کودکان شایع تر است. معمولاً از هر 10 کودک، سه نفر را تحت تأثیر قرار می دهد.

راههای تشخیص بیماری پیسی

به منظور تشخیص عارضه ی پیسی، پزشک نواحی آسیب دیده ی پوست را مورد معاینه قرار می دهد و سابقه ی اختلالات خانوادگی احتمالی بیمار را بررسی می کند. ممکن است آزمایش خونی با هدف بررسی بیماری های خود ایمنی تیروئید و یا بیوپسی بافت مبتلا از بیمار به عمل آید. افرادی که به تغییر رنگ چشم یا گوش مبتلا هستند، ممکن است به مراجعه به پزشکان مربوطه و انجام معاینات لازم، نیاز داشته باشند.

درمان های موضعی

درمان های موضعی که در حال حاضر برای بیماری لک و پیس (ویتیلیگو) مؤثر هستند، عبارتند از:

کرم های کورتیکواستروئید. این کرم ها را می توان به مدت سه ماه برای رفع علائم لک و پیس (برص) بر روی پوست بالا تنه و اندام های تحتانی استفاده کرد. از استروئیدهای قوی هرگز نباید بر روی قسمت هایی از صورت (به خصوص پلک ها)، گردن، زیر بغل و کشاله ران که پوست نازک دارد، استفاده کرد. بازدارنده های کلسینئورین (کرم پیمکرولیموس و پماد تاکرولیموس). این محصولات را می توان برای درمان علائم لک و پیس در محل پلک ها، صورت، گردن، زیر بغل و کشاله ران استفاده کرد.

نور درمانی

نور درمانی به معنی استفاده از تابش های ماوراء بنفش (UV) برای درمان عوارض پوستی می باشد. انواع مختلف این روش درمانی عبارت است از:

• استفاده از ماوراء بنفش B با باند پهن یا باند باریک (۳۱۱ نانومتر) برای تمام سطح بدن و یا به صورت موضعی
• استفاده از لیزر اکسیمر (۳۰۸ نانومتر) یا ماوراء بنفش B هدفمند برای لکه های کوچک ناشی از لک و پیس (برص)
• نور شیمی درمانی (فوتوکموتراپی) به صورت دهانی، موضعی یا حمام آب

عمل جراحی

در این روش، لایه سطحی پوست در محل لکه هایی که حالت ثابت و پایدار داشته باشند، از طریق عمل جراحی (تراشیدن، درم ابریژن یا لیزر) برداشته می شود و به جای آن پوستی با رنگ طبیعی که از قسمت دیگری از بدن برداشته شده است، پیوند زده می شود.

رنگ زدایی

در روش رنگ زدایی، از مونوبنزیل اتر یا هیدروکوئینون برای از بین بردن رنگ پوست در افرادی که پوست تیره دارند و این بیماری در آنها به حالت پیشرفته رسیده است، استفاده می شود.

لیزر درمانی

انواع مختلف لیزرهای کیو سوئیچ از قبیل روبی (۶۹۴ نانومتر)، الکساندرایت (۷۵۵ نانومتر) و ان دی یاگ (۵۳۲ نانومتر و ۱۰۶۴ نانومتر) به تنهایی یا همراه با عوامل رنگ زدای موضعی مانند مونوبنزیل اتر یا MMEH به منظور رفع لکه های ناشی از این بیماری استفاده می شود. این لیزرها با تخریب انتخابی رنگدانه های ملانین و سلول های تولید کننده ملانین، به عنوان عامل رنگ زداي پوست عمل می کند.

کرایوتراپی

در مواردی که هدف از رنگ زدایی، از بین بردن رنگ قسمت کوچکی از پوست باشد، روش کرایوتراپی با نیتروژن مایع از کارایی بالایی برخوردار است. کرایوتراپی روشی است که از نظر اقتصادی مقرون به صرفه بوده و نتایج دائمی و ماندگاری را حاصل می کند. این روش در صورتی که توسط پزشک باتجربه انجام شود، کاملاً ساده و راحت خواهد بود و در مدت زمان کوتاهی قابل انجام است. ملانوسیت ها يا سلول هاي توليد کننده ملانين، حساسیت شدیدی نسبت به منجمد شدن به وسیله نیتروژن مایع دارند و بنابراین کرایوتراپی می تواند منجر به از بین رفتن رنگ پوست به طور کامل و دائمی شود.

فتوتراپی

شواهد نشان می دهند که فتوتراپی به ویژه هنگامی که با سایر درمان ها ترکیب شود، تأثیر مثبتی بر درمان لک و پیس دارد. در هنگام فتوتراپی، پوست در معرض نور ماوراء بنفش (A UVA) یا ماوراء بنفش (B UVB) قرار می گیرد. ممکن است ابتدا دارویی به نام پسورالن تجویز شود که به حساس تر شدن پوست نسبت به نور کمک می کند. پسورالن را می توان از طریق دهان (به صورت خوراکی) نیز مصرف کرد.

به دلیل قرار گرفتن در معرض پرتوهای UVA، فتوتراپی ممکن است خطر ابتلا به «سرطان پوست» را افزایش دهد. خطر ابتلا به بیماری سرطان پوست با نور UVB کمتر است. متخصص پوست باید قبل از تصمیم به انجام فتوتراپی در مورد خطرات آن با بیمار صحبت کند.

پیوند پوست

پیوند پوستی یک عمل جراحی است که در آن پوست طبیعی و سالم از ناحیه ای برداشته شده و برای پوشاندن ناحیه آسیب دیده یا از بین رفته استفاده می شود. برای درمان پیسی، می توان از پیوند پوست برای پوشاندن یک لکه سفید استفاده کرد. عمل جراحی شامل گرفتن نمونه ای از پوست، از بین بردن ملانوسیت ها از آن و پیوند نمونه به مناطق پیسی است.

جلوگیری از پیشرفت پیسی

بسیاری از موارد ویتیلیگو، البته نه تمام آنها به آهستگی و به مرور زمان پیشرفت می کند و روشی برای پیشبینی کردن سرعت یا امکان پیشرفت پیسی وجود ندارد. با این حال می توان گفت که ویتیلیگو عارضه ای با پیشرفت کند است و بسیاری از بیماران سال های متمادی با لکه جدیدی مواجه نمی شوند؛ اما بعد از سال ها لکه های جدیدی را روی پوست مشاهده می کنند. برخی بیماران لکه هایی دارند که خود به خود و بدون درمان، دوباره به رنگ طبیعی برمی گردد. خوشبختانه با بهره گیری از تکنولوژی های جدید می توان لکه های جدید را به محض ایجاد شدن متوقف کرد.

آیا درمان قطعی پیسی وجود دارد؟

متأسفانه هنوز درمان قطعی و 100 درصدی برای ویتیلیگو وجود ندارد و روش های درمانی رایج، علائم را تنها به صورت موقتی بهبود بخشیده و یا کنترل می کنند.

عوارض پیسی

افراد مبتلا به بیماری پیسی ممکن است در معرض خطر بیشتری قرار بگیرند:

• پریشانی اجتماعی یا روانی
• آفتاب سوختگی
• مشکلات چشمی
• از دست دادن شنوایی

نسخه اصلی مطلب بیماری پیسی چیست چه علائمی دارد و چگونه درمان میشود؟ را در سایت دکتر لادن ناظمی بخوانید.

---