پوست، نقش مهی در زیبایی صورت و اندام ما دارد و بیماری های مختلفی ممکن است بر سلامت و زیبایی آن تأثیر بگذارد. ویتیلیگو که با نام های پیسی، برص، لک و پیس هم شناخته می شود، بیماری است که موجب کمبود رنگدانه در پوست و بروز لکه های سفیدرنگ روی پوست می شود. لکه های سفیدرنگ ممکن است به طور غیرمنظم در هر جایی از بدن باشند. به دلیل تفاوت بین لکه های سفید و رنگ خود پوست، این بیماری در افرادی با رنگ پوست تیره تر، بیشتر نمایان است. هرکسی ممکن است به این بیماری مبتلا شود. بیماری پیسی در حدود 1 تا 2 درصد از کل جمعیت را مبتلا می کند. هرچند تا به امروز بیماری پیسی یا برص قابل درمان نیست؛ اما با استفاده از کرم های کورتیکو استروئید و اشعه ی UV و برخی درمان های دیگر می تواند ظاهر پوست بیمارانی که به پیسی شدید دچار هستند، بهبود داد.

دلایل ایجاد پیسی

پیدایش پیسی نتیجه از بین رفتن سلول های رنگدانه ساز پوست است که دلیل آن ناشناخته است؛ اما چهار تئوری اصلی در این زمینه وجود دارد:

• سلول های عصبی که به طور غیرطبیعی فعال شده اند ممکن است با تولید مواد سمی به سلول های رنگدانه ساز آسیب برسانند.
• سیستم ایمنی بدن ممکن است در موقع دفاع از بدن در مقابل یک ماده خارجی، رنگدانه پوست را نیز از بین ببرد.
• سلول های رنگدانه ساز ممکن است عامل از بین رفتن خودشان باشند؛ یعنی زمانی که رنگدانه در حال ساخته شدن است، مواد زائدی نیز در کنار آن تولید می شوند که سمی بوده و قادر به از بین بردن خود سلول ها است.
• وجود یک نقص ارثی موجب حساس شدن سلول های رنگدانه ساز به آسیب و در نتیجه از بین رفتن آنها می شود.

علائم اولیه بیماری پیسی

علامت اصلی بروز بیماری پیسی بی رنگ شدن لکه ای پوست بدن است. معمولاً این بی رنگ شدن پوست بدن ابتدا برای قسمت هایی از بدن که در معرض نور خورشید هستند، مانند دست ها، پاها، صورت و لب اتفاق می افتد. علائم کلی بیماری پیسی شامل موارد زیر می شود:

• بی رنگ شدن قسمتی از بافت های پوست داخل دهان و بینی (غشای مخاطی)
• بی رنگ شدن لایه داخلی چشم (شبکیه)
• از دست رفتن رنگ به صورت لکه ای
• سفید یا خاکستری شدن زود هنگام موهای سر، مژه ها، ابروها یا ریش فرد

انواع پیسی

دو نوع اصلی ویتیلیگو وجود دارند:

1. پیسی غیر قطعه ای
2. پیسی سگمنتال
3. در موارد نادر، لک و پیس امکان دارد که روی کل بدن تأثیر بگذارد. این مورد به عنوان «ویتیلیگو کامل» شناخته می شود.

ویتیلیگو غیر قطعه ای

در نوع پیسی غیر سگمنتال که همچنین به آن غیر قطعه ای یا عمومی نیز گفته می شود، علائم اغلب در هر دو طرف بدن به عنوان لکه های سفید متقارن ظاهر می شود. این لکه های متقارن می توانند روی نواحی زیر ایجاد شوند:

1. پشت دستان
2. بازو
3. زانو
4. آرنج
5. پا

پیسی غیر قطعه ای رایج ترین نوع ویتیلیگو است که در حدود 9 نفر از 10 نفری که به این بیماری مبتلا هستند را تحت تأثیر قرار می دهند.

ویتیلیگو سگمنتال

در نوع پیسی سگمنتال که همچنین به عنوان ویتیلیگوی یک طرفه یا موضعی نیز شناخته شده می شود، لکه های سفید فقط روی یک ناحیه از بدن بیمار اثر می گذارند. لک و پیس سگمنتال نسبت به نوع غیرسگمنتال بسیار کمتر مشاهده می شود، اگرچه در کودکان شایع تر است. معمولاً از هر 10 کودک، سه نفر را تحت تأثیر قرار می دهد.

عوارض پیسی

• پریشانی اجتماعی یا روانی
• مشکلات چشمی
• از دست دادن شنوایی
• آفتاب سوختگی

تشخیص پیسی

لکه هایی که در اثر بیماری پیسی ایجاد می شوند، کاملاً روی پوست دیده می شوند. کسانی که مراقبت های بهداشتی ارائه می دهند، قادر هستند از لامپ های Woods بهره ببرند. این لامپ ها اشعه ماوراء بنفش را به پوست می تابانند تا بیماری را از دیگر بیماری های پوستی جدا کنند. ممکن است آزمایش خونی با هدف بررسی بیماری های خود ایمنی تیروئید و یا بیوپسی بافت مبتلا از بیمار به عمل آید.

درمان پیسی

از آنجایی که درمانی قطعی برای بیماری پیسی وجود ندارد، هدف اصلی روش های درمانی این عارضه، بهبود ظاهر پوست تغییر رنگ یافته است.

دارو درمانی

این روش های درمانی بر روی پوست مورد استعمال قرار می گیرند. نوع و قدرت درمان موضعی مورد تجویز به نوع پیسی و پوست بیمار بستگی خواهد داشت؛ اما داروهای درمانی رایج عبارتند از:

• کرم های کورتیکو استروئیدی. با وجود اینکه این داروها به طور گسترده برای درمان پیسی های موضعی مورد استفاده قرار می گیرند، لیکن به دلیل تأثیری که در نازک شدن پوست و دیگر عوارض جانبی دارند، برای مدت زمان کوتاهی قابل استفاده خواهند بود. بیمار باید این کرم را قبل از مشاهده ی هرگونه تأثیر، برای مدت حداقل سه ماه بر روی موضع لکه های سفید پوست خود مورد استفاده قرار دهد.
• داروهای موضعی بیماری های سیستم ایمنی (تاکرولیموس و پیمکرولیموس). این داروها می توانند پاسخ ایمنی پوست را تنظیم و فرایند تولید ملانین را تحریک کنند. این داروها را می توان برای مدت زمانی طولانی و در مواردی که استعمال کورتیکواستروئیدهای موضعی قابل تحمل نیستند، مورد استفاده قرار داد. تاکرولیموس قوی تر از پیمکرولیموس است؛ اما هیچکدام از آنها بر روی ضایعات ایجاد شده بر روی مفاصل و نواحی آکرال تأثیری نخواهند داشت.

نور درمانی

نور درمانی که تحت عنوان فوتوتراپی نیز شناخته می شود، روشی سنتی برای درمان بیماری پیسی است. این تکنیک غالباً با استفاده از یکی از منابع نوری شامل نور خورشید، اشعه ی ماوراءبنفش، نور لامپ و لیزر انجام می شود. اشعه ماوراءبنفش به دو روش در مقابله با بیماری پیسی مؤثر خواهد بود، این ابزار تأثیری سرکوب کننده در برابر بیماری های سیستم ایمنی بدن خواهد داشت و همزمان با آن تولید ملانوسیت را نیز افزایش می دهد. جلسات مکرر انجام نور درمانی می تواند در بازگرداندن رنگ برخی از مناطق آسیب دیده ی پوست صورت، تنه و اندام از طریق تحریک روند طبیعی درمان، بسیار اثربخش باشد.

لیزر درمانی

در این شیوه ی درمانی، نواحی متأثر از پیسی تحت انرژی لیزر قرار می گیرند. لیزر درمانی رنگدانه های پوستی را هدف قرار می دهد. طول مدت درمان این عارضه دو تا شش ماه به طول خواهد انجامید و به میزان متوسط 70 درصد بهبودی حاصل خواهد شد. پس از درمان برای حفظ نتایج می توان از کرم های موضعی استفاده کرد.

جراحی

انجام جراحی به عنوان روشی مناسب برای درمان پیسی فقط به بیمارانی توصیه می شود که این مشکل برای حداقل یک سال ثابت باقی مانده و به سایر درمان های پزشکی واکنشی نشان نداده باشد. روش های مبتنی بر جراحی درمان این بیماری شامل پیوند پوست بدن خود فرد از طریق ایجاد تاول، پیوند تقسیم ضخامت، پیوند پانچ، پیوند اسمش، پیوند واحد فولیکولی، پیوند ملانوسیت های کشت داده شده ی خود فرد و کاشت سوسپانسیون های اپیدرمال می شوند.
در تکنیک های پیوند پوست و تاول، بخشی از پوست طبیعی از ناحیه ای که آسیبی ندیده است برداشته می شود و به ناحیه ی کوچکی از پوست ناحیه ی تغییر رنگ یافته متصل می شود. این عمل ممکن است باعث زخم شود و بافت مناطق تحت درمان را نیز تغییر دهد. علاوه بر این ها، رنگدانه ها را می توان با استفاده از خالکوبی به مناطق تغییر رنگ یافته تزریق کرد. البته همه ی گزینه های جراحی با خطر از دست رفتن رنگدانه های پوستی نواحی پیرامونی همراه خواهند بود.

جلوگیری از پیشرفت پیسی

بسیاری از موارد پیسی به آهستگی و به مرور زمان پیشرفت می کند و روشی برای پیشبینی کردن سرعت یا امکان پیشرفت پیسی وجود ندارد. با این حال می توان گفت که عارضه ای با پیشرفت کند است و بسیاری از بیماران سال های متمادی با لکه جدیدی مواجه نمی شوند؛ اما بعد از سال ها لکه های جدیدی را روی پوست مشاهده می کنند. برخی بیماران لکه هایی دارند که خود به خود و بدون درمان، دوباره به رنگ طبیعی برمی گردد. خوشبختانه با بهره گیری از تکنولوژی های جدید می توان لکه های جدید را به محض ایجاد شدن متوقف کرد.

نسخه اصلی مطلب جلوگیری از پیشرفت پیسی را در سایت دکتر فاطمه عندلیب بخوانید.

---