دیسک کمر و گردن از جمله مشکلات شایع مرتبط با ستون فقرات هستند که می توانند تأثیرات جدی بر کیفیت زندگی فرد بگذارند. این عارضه ها به دلیل فشار یا آسیب به دیسک های بین مهره ای رخ می دهند و علائمی نظیر درد، بی حسی و ضعف عضلانی ایجاد می کنند. شناخت علل، علائم و روش های درمانی موثر برای این مشکلات از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا درمان مناسب می تواند بهبود قابل توجهی در عملکرد روزانه و کاهش درد بیماران به همراه داشته باشد. در این مقاله، به بررسی علل، علائم و روش های درمان دیسک کمر و گردن می پردازیم تا راهکارهای موثری برای مدیریت و بهبود این مشکلات ارائه دهیم.

دیسک چیست؟

دیسک­ کمر و دیسک گردن نقش تشک­های بادی را بین مهره­ ها دارند تا مهره­ ها بتوانند به راحتی حرکت کنند.دیسک­ها قوام ژله ای قرار دارند که بسیار مستعد ساییدگی مهره کمر و پارگی ناشی از افزایش سن یا صدمات می باشند.

فتق دیسک یا بیرون زدگی دیسک چیست؟

دیسک­های ضعیف شده به دلیل سن یا ضربه، دچار برآمدگی یا پارگی میشوند که موجب فشار بر روی ریشه ­های عصبی نخاعی شده که می­توانند درد شدید در گردن و دستها یا کمر و پاها ( سیاتیک ) ایجاد کنند که به این حالت فتق دیسک گردن یا کمر می ­گویند.

درد سیاتیک چیست؟

همان درد کمری است که به دلیل فشار به عصب سیاتیک ایجاد می­شود. عصب سیاتیک عصب بزرگی است که از قسمت تحتانی کمر به سمت پاها می­رود. وقتی به آن صدمه یا فشاری وارد می شود (مثلا به دلیل فشار دیسک بیرون زده) موجب درد پایین کمر شده که به لگن، باسن و پاها انتشار می­یابد. درد سیاتیک در افراد بالغ بر 95 درصد بدون جراحی بهبود میابد .

عوامل ایجاد کننده دیسک کدامند؟

• افزایش سن
• اضافه وزن
• مصرف سیگار
• مشاغلی که خطر عوارض بلند کردن اجسام سنگین در آن زیاد است .
• خم کردن بیش از حد گردن

راههای جلوگیری از ایجاد کمردرد کدامند؟

هیچ راه مطمئنی برای جلوگیری از درد کمردرد وجود ندارد. اما شما می توانید اقدامات موثری برای کاهش ریسک کمردرد انجام دهید. مانند:
۱- کنترل وزن و جلوگیری از چاقی و کمر درد بیش از حد
۲- درمان کمر درد با ورزش منظم
۳- پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین
۴- اطمینان حاصل کنید که نوع شغل شما از شغل های پرخطر برای ابتلا به کمردرد نیست

علت درد کمر من چیست؟

برای تشخیص علت کمردرد باید با پزشک خود مشورت کنید. نوع درد و علائم مربوطه را توصیف و سابقه ی هر گونه بیماری مزمن را برای پزشک خود بازگو کنید. پزشک شما قبل از شروع درمان احتمالا برای تشخیص دقیق تر منشا درد نیاز به اقدامات پارا کلینیکی مانند عکس ساده ی کمر، سی تی اسکن و یا MRIدارد.

آیا زمان جراحی دیسک فرا رسیده است؟

در صورتی که بیمار با هر یک از علائم زیر مواجه شود جراحی دیسک کمر (بسته یا باز) لازم می­شود:
۱- پا دردی که با ۶ هفته درمان طبی و استراحت بهبود نیابد
۲- اختلال در حرکات پا و یا اختلال اسفنگتری از دست دادن کنترل ادرار و مدفوع ( بی­ اختیاری ادرار و مدفوع)
۳- دردهای مکرر که باعث اختلال در انجام فعالیت­های روزانه شود

آیا درمان درد های ناشی از دیسک کمری، گردنی فقط و فقط جراحی های باز است؟

خیر، امروزه با پیشرفت علم و تکنولوژی روشهای تهاجمی و پر عارضه جای خود را به روشهای کمتر تهاجمی داده است.در بین این روشها برای درمان بیرون زدگی دیسک کمر روش PLDD یا جراحی لیزری دیسک جایگاه ویژه ای پیدا کرده است.

آیا امکان جراحی دیسک بدون بیهوشی و برش جراحی وجود دارد؟

بله،روشهای نوینی وجود دارد که بدون بیهوشی و برش جراحی با کمک یک سوزن نازک انجام می شود، در این روش استخوان یا ساختار بیومکانیک مهره ها درگیر نمی شوند و موجب کمترین آسیب به بافت های اطراف دیسک می شود، بنابراین ریسک درد بعد از عمل و چسبندگی های ناشی از اعمال جراحی باز در این روشها به حد صفر می رسد،این روشها نیازی به بیهوشی و برش جراحی ندارند و بیمار همان روز یا صبح روز بعد، از بیمارستان ترخیص می شود.
تمام این موارد با کمک یک سوزن انجام می شود که تحت راهنمایی اشعه ایکس وارد دیسک بیرون زده شده و حجم دیسک را کم می کند و فشار از روی کانال نخاعی و ریشه های عصبی برداشته می شود.

انواع روش­های جراحی بسته دیسک کدامند؟

۱- عمل جراحی بسته دیسک با لیزر(PLDD)

جراحی لیزری دیسک کمر به صورت سرپایی و تحت بیحسی موضعی انجام میشود. در طول این عمل، سوزن باریکی به کمک تصاویر اشعه ایکس (فلوروسکوپ) وارد دیسک بیرون زده میشود. فیبر نوری داخل سوزن قرار داده شده و انرژی لیزر از طریق فیبر به درون دیسک می­تاباند و ماده ژله ای وسط دیسک را تا حد استاندارد تبخیر می کند. در نتیجه فشار منفی ایجاد شده موجب جمع شدن دیسک بیرون زده شده و در نتیجه فشار را از روی ریشه عصب بر می­دارد و درد بیمار را تسکین میدهد. تأثیر جراحی لیزری دیسک کمر معمولاً سریع است.

جراحی لیزری دیسک از سال ۱۹۸۶ تا کنون در سرتاسر جهان انجام می شود و عملی بی خطر، مؤثر و کم تر تهاجمی است و چون بیمار سریعأ از بیمارستان ترخیص مشود، عفونتهای بیمارستانی در این بیماران کمتر بوده است.نتایج این بررسی، اکنون در دست جراحان لیزر در سرتاسر دنیاست و بیان کننده این است که عمل دیسک کمر با لیزر ، اولین خط درمانی دیسکهای بیرون زده ستون فقرات است.

۲- دیسکوژل

در این روش ماده شیمیایی خاصی به داخل دیسک تزریق شده و با تغییری که در ساختار مولکولی ماده ژله­ای دیسک ایجاد می­کند سبب کاهش فشار داخل دیسک و جمع شدن قسمت بیرون زده دیسک می­شود. تمامی مراحل این روش بدون نیاز به بیهوشی و برش جراحی انجام میشود.

۳- نوکلئوتومی

در این روش یک لوله باریک وارد ناحیه میانی دیسک شده و با فشار آب دیسک را از بدن خارج می­کند. انداره لوله آن در مقایسه با دستگاه دکمپرسور(دستگاهی برای انجام نوع دیگری جراحی بسته) بیشتر بوده و حجم تخلیه شده آن نیز بیشتر می­باشد. تمامی مراحل این روش بدون نیاز به بیهوشی و برش جراحی انجام میشود.

۴- دکمپرسور

دستگاه دکمپرسور مانند سوزن بسیار نازکی است که بعد از انجام بی­حسی داخل دیسک فرستاده شده و از طریق یک میکروموتور قسمت داخلی دیسک خرد شده و از طریق این لوله به بیرون مکش می­شوند. . تمامی مراحل این روش بدون نیاز به بیهوشی و برش جراحی انجام میشود.

۵- عمل جراحی بسته دیسک کمر با پلاسما(PDCT)

یکی از روشهای جراحی های بسته دیسک انعقاد و تبخیر دیسک بوسیله نور پلاسما میباشد. این روش دارای ماکزیمم اثر در درمان دیسک بیرون زده نسبت روشهای دیگر است. نور پلاسما در سیستم دی ۳۰ قدرتمند و کنترل شده است که موجب انعقاد و تبخیر دیسک با گرما شده بدون اینکه به ریشه عصبی اطراف آسیبی وارد کند.

وضعیت بیمار پس از عمل جراحی بسته دیسک چگونه است؟

1. چند ساعت پس از اتمام عمل جراحی بسته دیسک کمر بیمار مرخص می شود.
2. بیمار نباید تا مدت ۲۴ ساعت پس ازعمل جراحی بسته دیسک کمر خم شود.
3. ممکن است که بیمار تا چند روز پس ازعمل جراحی بسته ستون فقرات و دیسک کمر به داروهای ضددرد نیاز داشته باشد.
4. پس از گذشت یک هفته از عمل جراحی بسته دیسک کمر بیمار می تواند فعالیت های طبیعی خود را آغاز کند.
5. بیمار پس از عمل جراحی بسته دیسک کمر می تواند با انجام ورزش های مناسب زندگی سالم ، فعال و بی دردی را آغاز کرده و از حس خوب سلامتی برخوردار شود.
6. همیشه پزشکان متعهد به این اعتقاد دارند که با روش های کمتر تهاجمی، به درمان درد بیمار کمک کنند و از انجام روش های پرخطر با عوارض و هزینه بالا جلوگیری شود. در نهایت با راهنمایی پزشکتان و مشورت با او بهترین روش درمانی برای شما به کار می رود. همیشه به یاد داشته باشید جراحی باز تنها راه درمانی نیست، بلکه آخرین راه درمانی است.

نسخه اصلی مطلب دیسک کمر و گردن و نکات آن را در سایت دکتر علی نقره کار بخوانید.

---