بیماران زیادی در مورد توانبخشی پس از فلج صورت سوال می نمایند. متاسفانه اکثر بیماران مراجعه کننده نیز اطلاعات ناقص و اشتباهی در این مورد دارند لذا به برخی از سوالات در اینجا پاسخ می دهیم.

ضعف ناگهانی عضلات صورت علل مختلفی دارد و باعث نگرانی افراد مبتلا می شود. اما شایعترین علت آن فلج بلز نام دارد که بلز پالسی هم به آن گفته می شود. اکثر موارد بلز پالسی کاملا بهبود می یابند اما در مواردی نیاز به اقدامات توانبخشی پیدا می کنند. اقدامات طب فیزیکی و توانبخشی در برخی از افراد مبتلا می توانند حتی سالها بعد نیز موثر باشند. بنابراین در این قسمت به شایعترین علت فلج صورت یا بلز پالسی اشاره می شود.بلز پالسی باعث ضعف ناگهانی در عضلات صورت می شود. این بیماری باعث افتادگی نیمی از صورت می شود.لبخند در یک طرف صورت دیده می شود و سمت مقابل لبخند با اشکال است ،و چشم را در آن طرف نمی توان بست یا بخوبی بسته نمی شود.

افراد مشهوری مثل جورج کلونی, لوستر استالونهو آنجلینا جولی به فلج بلز مبتلا بودند و با اقدامات درمانی و توانبخشی به سطح قابل قبولی از درمان رسیدند.

بلزپالزی چیست؟

بلز پالسی به نام فلج صورت هم شناخته می شود ودر هر سنی ممکن است روی دهد. در نتیجه ورم والتهاب عصبی است که عضلات یک طرف صورت را کنترل می کند. ممکن است این ورم واکنش بدن به عفونتهای ویروسی باشد.در بیشتر بیماران ،بلز پالسی یک بیماری موقتی وگذرا است. علائم بعد از چند هفته شروع به بهبودی می کند ودر ظرف 6 ماه کاملا رفع می شود. در تعداد کمی از افراد بصورت مادام العمر باقی می ماند. یکی از نگرانی های افراد مبتلا عود فلج صورت است. بندرت بلز پالسی عود می کند در چنین مواردی نیاز به بررسی دقیق علت عود است.

علائم بلز پالسی
علائم بلز پالسی بطور ناگهانی شروع شده وشامل موارد زیر است :
شروع ناگهانی ضعف ملایم تا حد فلج کامل در یک سمت صورت- که ظرف مدت چند ساعت تا چند روز روی می دهد و در سمت گرفتار صورت، لبخند زدن وبستن چشم را مشکل می کند.
افتادگی صورت یا مشکل شدن تغییر حالات چهره
درد در ارواره در داخل یا اطراف گوش در طرف گرفتار بلز پالسی
افزایش حساسیت به صدا در سمت مبتلا به بلز پالسی
سردرد
کاهش حس چشایی
تغییر در مقدار تولید اشک و بزاق
در موارد نادر بلز پالسی می تواند بصورت دو طرفه باشد وهر دو سمت صورت را درگیر کند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد ؟
در هنگام ایجاد هر گونه فلج باید به پزشک مراجعه کرد، زیرا ممکن است علت آن سکته مغزی باشد. سکته مغزی باعث فلج صورت می شود ولی بیماری بلزز پالسی بعلت سکته مغزی ایجاد نمی شود. در صورت وجود هرگونه ضعف و هر گونه شلی یا افتادگی در صورت باید به پزشک مراجعه نمود تا علت بیماری و شدت آن مشخص شود.

علل بلز پالسی
گرچه علت دقیق ایجاد بلز پالسی مشخص نیست،اغلب به تماس با ویروس ها نسبت داده می شود. ویروسهایی که با بلز پالسی ارتباط داده شده اند شامل موارد زیر می باشند :
زخمهای سرد و هرپس ژنیتال(هرپس تناسلی) که علت آن ویروس هرپس سیمپلکس یا ویروس تب خال است.
ویروس آبله مرغان و هرپس زوستر( ویروس زونا)
ویروس مونوکلئوز عفونی(اپشتین بار)
عفونت های سیتومگالو ویروس
عفونت های تنفسی(آدنو ویروس)
ویروس سرخجه(روبلا)
ویروس اوریون( ایجاد ورم بنا گوش می کند)
ویروس آنفلوانزا نوع ب
کوکساکی ویروس(بیماری دستها، پا ودهان)
در بلز پالسی عصب کنترل کننده عضلات صورت که از یک کریدور یاراهرو استخوانی به صورت می رسد،دچار التهاب و ورم می شود که معمولا با عفونت ویروسی ارتباط دارد. عصب صورت علاوه بر عضلات صورت،اشک،بزاق و حس چشائی و یک استخوانچه در گوش میانی را کنترل می کند.

عوامل خطر برای ایجاد بلز پالسی ( فلج بلز ) :
بلز پالسی اکثرا در افراد زیر ایجاد می شود :
زنان حامله بخصوص در طی سه ماهه یا تریمستر سوم حاملگی ویا زنان حامله ای که یک هفته از زمان زایمان آنها گذشته است.
افرادیکه دچار عفونت دستگاه تنفسی فوقانی هستند مانند بیماران سرماخوردگی و آنفلوانزا
بعضی افراد دچار حملات عود کننده بلز پالسی می شوند که مسئله نادری است و این افراد سابقه فامیلی حملات عود کننده بلز پالسی را دارند. در موارد عود ممکن است ،بیمار از نظر ژنتیکی مستعد بازگشت بیماری باشد

عوارض بلز پالسی
گرچه بلز پالسی خفیف در طی یک ماه بهبود پیدا می کند، در افراد دچارفلج کامل بهبودی متفاوت است. عوارض بلز پالسی شامل موارد زیر است:
آسیب بازگشت ناپذیر به عصب صورت
رشد دوباره عصب در مسیری نادرست که باعث انقباضات غیرارادی در عضلات مشخصی می شود، هنگامی که فرد تلاش می کند که سایر عضلات را حرکت دهد، اینحالت سینکینزی نامیده می شود، بعنوان مثال زمانی که فرد تلاش می کند لبخند بزند، ممکن است چشم در سمت مبتلا بسته شود.
کوری ناکامل یا کامل چشمی که بسته نمی شود که در اثر خشکی وخراش قرنیه است. قرنیه قسمت شفاف چشم است که ازآن محافظت میکند بنابراین مراقبت از چشم در طی بازگشت فلج صورت بسیار مهم است.

مراجعه به پزشک :
در هنگام راجعه به پزشک،بیمار فهرست داروهای خود را همراه داشته باشد و در صورت لزوم بهتر است یک نفر همراه فرد دچار بلز پالسی باشد.

درمان اولیه برای درد صورت بلز پالسی
مسکن های ساده مانند ایبوپروفن،آسپرین و استامینوفن برای بهبود درد مناسب هستند. مصرف آسپرین در سنین زیر 21 سال فقط باد ستور پزشک صورت می گیرد زیرا خطر سندرم ری که بیماری خطرناکی است و کبد ومغز را بیمار می کند ،وجود دارد. به عوارض گوارشی مصرف ایبوپروفن و آسپرین باید توجه نمود.

استفاده موضعی از گرمای مرطوب :
گذاشتن پارچه ای که در آب گرم فرو برده شده،بر روی صورت و چند بار در روز می تواند در بهبود درد صورت کمک کند.

اگر چشم فرد بطور کامل بسته نمی شود میتواند کارهای زیر را امتحان کند :
با استفاده از انگشتان دست روزی چند بار چشم را ببندد.
از قطره چشمی لوبریکانت(لیز کننده) استفاده کند.
در طی روز از عینک برای محافظت از چشم استفاده کند.
در هنگام شب از یک پوشش چشمی استفاده کند.

تشخیص و تستهای تشخیصی
پزشک با معاینه تشخیص را تعیین می کند. سایر بیماریها مانند سکته مغزی، عفونت ها، بیماری لایم وتومورها می توانند باعث ایجاد ضعف عضلات صورت شوند که مشابه بلز پالسی است. در صورت لزوم پزشک متخصص طب فیزیکی ممکن است تستهای زیر را توصیه کند :
نوار عضله (الکترومیوگرافی). این تست وجود آسیب عصب را مشخص کرده و شدت آسیب را معین می کند.نوارعضله آزمایشی است که در آن فعالیت الکتریکی عضله در پاسخ به تحریک و ماهیت وسرعت هدایت ایمپالس های الکتریکی در طول عصب اندازه گیری می شود. در موارد خفیف فلج نیازیی به انجام تست نیست. اما در موارد متوسط تا شدید فلج صورت، نوار عصب و عضله صورت می تواند محل ضایعه، شدت آن و احتمال برگشت عصب را مشخص نمایید. در مواردی که نگرانی از برگشت فعالیت عصب وجود دارد نگرانی بیمار را برطرف کند. تست نوار عصب صورت در فاصله چند روز بعد از آسیب انجام می شود.

تصویر برداری :
عکسبرداری ایکس ری، ام آرآی یا سی تی اسکن ممکن است انجام شود تا علل دیگر احتمالی فلج صورت بررسی شود. این عکسبرداری ها همچنین مشخص می کند که آیا فشاری به عصب وارد شده وعلت آن چیست. عللی مانند تومور وغدد و شکستگی جمجمه باعث فشار به عصب می شوند. گاهی در موارد خاص آزمایش خون انجام می شود.لزومی به انجام نوار مغز در موارد مشخص فلج صورت نیست.

درمان بلز پالسی
درمانهای گوناگونی برای بلز پالسی وجود دارد. پزشک ممکن است درمانهای طب فیزیکی و توانبخشی و دارو را تجویز کند.

داروها :
کورتیکو استروئید :
داروهای کورتیکو استروئید مانند پردنیزولون که یک عامل ضد التهاب قدرتمند است از این دسته دارو می باشد. این دارو ورم عصب صورت را کم کرده وباعث می شود که عصب در مسیر عبور خود از دالان یا کریدور استخوانی اطراف آن ،راحت باشد.کورتیکو استروئیدها موقعی بهتر اثر می کنند که ظرف چند روز از شروع علائم بلز پالسی مصرف شوند.

داروهای ضد ویروسی :
داروهایی مانند آسیکلوویر(زوویراکس) و والاسیکلوویر(والترکس) ممکن ست پیشرفت عفونت ویروسی را( در صورتی که عامل بیماری ویروس باشد) متوقف کرده و به درمان کمک کنند.

درمان های طب فیزیکی :
عضلات فلج شده می توانند چروک خورده و کوتاه شوند که باعث کنتراکچر ( جمع شدگی) دائمی گردند. انجام تحریکک الکتریکی در فلج صورت ممنوع است و باعث رشد نالبجای عصب می شود. ورزشهای صورت و ماساژ به حفظ عضلات کمک می کند. در مواردی که تقارن صورت بهم خورده یا انقباضات نابجای عضلات وجود دارد یا عضلات هماهنگ نمی باشد انجام بیوفیدبک به برگشت عملکرد ماهیچه های صورت کمک می کند . بیوفیدبک در سایر مواردی که عصب صورت آسییب می بیند مثل آسیب پس از جراحی نیز موثر است. به شرط آنکه عصب قطع کامل نشده باشد.

جراحی :
در گذشته در موارد حاد جراحی انجام می شد اما اکنون دیگر برای درمان بلز پالسی عمل جراحی توصیه نمی شود. آسیب عصب صورت و از دست دادن دائمی شنوائی از عوارض عمل جراحی هستند.در موارد نادر، جراحی پلاستیک برای مشکلات طول کشیده عصب صورتی توصیه می شود.

سایر درمانها :
درمانها ومراقبتهای شخصی توصیه می شود وشامل موارد زیر است :
محافظت از چشمی که بسته نمی شود :
استفاده از قطره چشمی لوبریکانت در هنگام روز و استفاده از پماد استریل چشمی هنگام شب وخواب،ممکن است به مرطوب شدن چشم کمک کند.استفاده از عینک های محافظ چشم هم تو صیه می شود. استفاده از پوشش چشمی در هنگام شب مناسب است ومی تواند از خراش ضربه در چشم پیشگیری کند.

مسکن ها مانند آسپرین، ایبوپروفن(ادویل،ژلوفن) واستامینوفن(تیلنول) ممکن است در بهبود درد موثر باشند. عوارض گوارشی داروهای مانند آسپرین وایبو پروفن باید در نظر گرفته شود. مصرف آسپرین در سنین زیر 21 سال ممنوع است مگر با تجویز پزشک.

استفاده از گرمای مرطوب :
گذاشتن پارچه ای که در آب گرم فرو برده شده بر روی صورت، چند بار در روز می تواند به درمان درد کمک کند.انجام ورزش وماساژهای توصیه شده توسط پزشک متخصص طب فیزیکی می تواند به ریلکس شدن عضلات صورت کمک کند.

درمانهای مکمل :
ممکن است کمک کننده باشند وشامل موارد زیر است:
تکنیک های ریلا کسیشن. ممکن است باعث کاهش تنش ودرد عضلانی شوند.

طب سوزنی
انجام طب سوزنی بوسیله پزشک متخصص مانند متخصصین طب فیزیکی ممکن است باعث احساس بهبودی شود. طب سوزنی اکثرا در موارد طول کشیده که دچار اسپاسم یا کوتاه شدن عضلات می باشند موثر است. در طب سوزنی از سوزن های باریک استریل یکبار مصرف برای تحریک عصب وعضله وکمک به درمان استفاده می شود.از مراجعه به افراد غیر متخصص در طب سوزنی خودداری شود زیرا عوارض زیادی بهمراه دارد.

درمان با ویتامین ها :
ویتامین ب 12 و ویتامین ب یک و مکمل های روی ممکن است به رشد عصب کمک کنند.
توانبخشی فلج صورت2
بیماران زیادی به بخش طب فیزیکی بیمارستان فیروزگر و مطب جهت درمان و توانبخشی فلج صورت می کنند. متاسفانه توانبخشی فلج صورت در بسیاری مراکز بدرستی انجام نمی شود و بصورت گسترده ای از تحریکات الکتریکی استفاده می شود که علاوه بر اتلاف وقت و هزینه بیماران ، در مواردی ر فلج صورتی ممنوعیت دارد. درقبلا در مورد فلج صورتی صحبت کردیم.در اینجا اشاره گذرایی به درمان و توانبخشی فلج صورت می کنیم.

ارزیابی فلج صورت :
شدت اولیه فلج صورت و پیش آگهی بیماری توسط نوار عصب و عضله انجام می شود. نوار عصب ممکن است با تشخیص پزشک در فواصلی تکرار شود. از فرمهای برای ارزیابی قدرت عضلات صورت استفاده می کنیم. از جدول House-Brackmann Classification of Facial Function جهت ارزیابی عملکرد عضلات صورت استفاده می کنیم.برای ارزیابی های بعدی از صورت بیمار عکس گرفته و فیلم حرکات مختلف ثبت می گردد. حرکاتی مثل بستن چشمها، خندیدن و فوت کردن ثبت می شود.به بیماران توصیه می شود از اقداماتی که رشد عصب را به مخاطره می اندازد خود داری نمایند مثلا کشیدن سیگار، خوردن قهوه ،چای زیاد و کوکا باعث انقباض عروق عصب شده و فرایند رشد عصب را به تاخیر می اندازد. گاهی برای کنترل درد بیمار از دارو استفاده می شود.

اهداف توانبخشی :
آموزش بیمار در مورد بیماری ومراقبتهای آن بخصوص مراقبت از چشمان جهب پیشگیری از زخم شدن قرنیه کنترل درد در مواردی که درد وجود دارد مثلا فلج صورت در اثر زونا دردناک است پیشگیری از لاغر شدن عضلات صورت

بهبود انقباض عضلات
تمرین عضلات و اعصاب بخصوص برگشن اعصاب به نحوی باشد که عملکرد مناسبی داشته باشند.تمرینات حسی برای افرادی که دچار اختلال در حس صورت می شود مثل خواب رفتن، گزگز، مورمور، حس سرما و گرما

بهبود تقارن صورت
پیشگیری از عوارض مثل انقباض ناهماهنگ و ناخواسته عضلات که به آن سینکینزی می گویند مثلا با بستن چشم عضلات صورت نیز منقبض می شود. یا اسپاسم عضلات صورت.

دوره جلسات توانبخشی
معمولا جلسات درمانی ابتدا سه روز در هفته است با بهبودی نسبی و کاهش سرعت پیشرفت به دو جلسه در هفته و سپس یک جلسه در هفته تقلیل می یابد.

دوره بهبودی :
در 6 ماه اول بیشترین بهبودی دیده می شود اما تا 18 ماه احتمال بهبودی وجود دارد. اگر بیمار دوره توانبخشی استاندارد را نگزرانده باشد احتمال بهبودی پس از این مدت نیز وجود دارد. متاسفانه اکثر بیماران ما فقط برق درمانی دریافت کرده اند و تمرینات مناسب را دریافت نکرده اند و بعد از چند سال با تمرینات مناسب و بیوفیدبک بهبودی دیده می شود.

آموزش بیمار
اگر چشم بیمار بسته نمی شود و اشک چشم خشک باشد باید از قطره چشمی بر اساس دستور پزشک استفاده کند. اگر چشم بیمار دچار آسیب قرنیه شود گاهی حتی پلک بیمار برای مدتی دوخته می شود تا از عوارض چشمی پیشگیری شود.بیمار نباید در معرض نور مستقیم خورشید قرار گیرد، باید از عینک آفتابی استفاده کند.از قرارگرفتن در معرض باد و جریان هوای کولر که باعث خشکی بیشتر چشم می شود خودداری نماید.گاهی در فلج صورتی که در اثر ویروس زونا است اختلا در گوش داخلی و سرگیجه دیده می شود.

الکتروتراپی ( درمان با تحریکات الکتریکی ) :
شواهدی علمی مبنی بر اینکه استفاده از تحریکات الکتریکی باعث بهتر شدن فلج صورتی شود وجود ندارد و حتی گزارشاتی وجود دارد که تحریکات الکتریکی باعث بیشتر شدن عارضه سینکینری( انقباض نا خواسته عضلات صورت) می شود. بنابراین در برخی بیماران استفاده از تحریک الکتریکی ممنوع است. اما در مواردی که درد وجود دارد استفاده از انواعی از تحریکات الکتریکی توسط افراد مجرب می تواند کمک کننده باشد.

استفاده از اولتراسوند و لیزر :
هنوز هیچ اثر ثابت شده ای از استفاده از لیزر و اولتراسوند در فلج صورت وجود ندارد. در افرادی که درد صورت دارند استفاده از لیزر می تواند کمک کننده باشد اما تابش لیزر به چشم بسیار خطرناک است و باید از پوشش مناسب و تنها در موارد ضروری استفاده شود.

تمرینات عصبی عضلانی :
تمرینات اعصاب و عضلات که با استفاده از تمرین در برابر آینه و یا با استفاده از بیوفیدبک انجام می شود مهمترین بخش درمان فلج عصب صورت است.

بیوفیدبک :
درمان بیوفیدبک در افرادی که تاحدی انقباض عضلات صورت را دارند در درمان فلج صورت کمک کننده است و در درمان اسپاسم صورت و حرکات غیر طبیعی صورت نیز موثر است. این روش از سه سال پیش در بیمارستان فیروزگر بخش طب فیزیکی و توانبخشی برای بیماران فلج صورتی بکار می رود و نتایج بسیار خوبی داشته است.از بیمار خواسته می شود که حرکتی را در صورت بصورت قرینه انجام دهد با استفاده از آینه بیمار این حرکت را می بیند و با استفاده از بیوفیدبک صدای انقباض عضله و شدت آنرا می بیند و حرکات صورت را به این ترتیب بصورت قرینه تمرین می کند. نتایج بسیار خوبی در بیماران ما حتی چند سال پس از فلج صورتی دیده می شود. با استفاده از ثبت مقدار تحریکات ایجاد شده از پوست و مقایسه آن با سمت مقابل و نتایج قبلی می توان به مقدار پیشرفت بیمار در هر جلسه پی برد.

برای بیماران برنامه ورزشی در منزل نیز تجویز می شود اما با توجه به اینکه هیچ دو بیماری شبیه به هم نمی باشند برنامه یکنواختی برای این بیماران وجود ندارد و بر اساس نوع ضعف عضلات ورزشها برای هر بیمار طراحی می گردد.حرکات صورت باید به آرامی و شروع شده و بتدریج مشکل تر شود تا اعصاب و عضلات بتدریج خود راتطابق دهند. با بهتر شدن حرکات بیمار می تواند در مقابل حرکات با انگشت مقاومت ایجاد کند تا قدرت عضلات بیشتر شود. ایجاد مقاومت و خستگی عضلانی در ابتدا و قبل از اینکه عضله قدرت کافی را پیدا کند می تواند عضلات صورت را خسته تر کند.

ماساژ :
استفاده از انواع ماساژ می تواند به بهتر شدن فلج صورت کمک کند. ماساژ جریان خون صورت را زیادتر کرده از چسبندگی عضلات پیشگیری می کند و به درمان اسپاسم عضلات کمک می کند.تحریکات مکرر مغزی: تحقیقاتی برای بررسی اثر تحریکات مکرر مغزی در فلج صورت بخصوص د اسپاسم صورت در بخش طب فیزیکی و توانبخشی دانشگاه تهران در جریان است.

روش توانبخشی کبت :
این روش بر اساس روش تسهیل حس عمقی عضلانی عصبی proprioceptive neuromuscular facilitation (PNF) می باشد. در جریان این کار ابتدا از ماساژ یخ (سرما) برای افزایش قدرت عضلانی استفاده می شود سپس کشش وبعد انقباض عضلات صورت داده می شود این کار همراه با تماس با صورت و صحبت و ایجاد انگیزه در بیمار است.

تزریق ديسپورت(بوتاكس) :
گاهی برای ایجاد تقارن عضلات سمت سالم را با تزریق بوتوکس ضعیف می کنیم. گاهی عضلاتی که دچار انقباض ناهماهنگ می باشند(سینکینزی) را با ديسپورت فلج می کنیم.

داروها :
گاهی داروهای ضد درد عصبی مثل گاباپنتین یا پره گابالین یا لیریکا را برای بیمار تجویز می کنیم.گاهی از این داروها برای اسپاسم صورت استفاده می شود. داروهای مثل تیزانیدین نیز برای اسپاسم صورت استفاده می شوند.

طب سوزنی :
طب سوزنی اثر زیادی بر روند بهبود فلج صورت ندارد اما در مواردی که اشکال حسی، درد یا اسپاسم عضلانی وجود دارد می تواند به بیمار کمک نماید.
پی نوشت: افراد معروف زیادی به فلج صورت مبتلا شده اند از جمله جورج کلونی و سیلوستر
مطالب مرتبط :

فلج اکتسابی صورت محیطی در کودکان

فلج بل علت اصلی فلج حاد محیطی حاد صورت در کودکان است (حدود 40 تا 50 درصد)، اما 2 تا 4 برابر کمتر از بزرگسالان است. بروز سالانه آن در حدود 6 مورد در هر 100000 در سنین 1-15 سال است، اما در یک مطالعه اپیدمیولوژیک بزرگ مبتنی بر جمعیت، 18.8 مورد در هر 100000 نفر در سال که با افزایش سن افزایش می یابد گزارش شده است . هیچ کارآزمایی بزرگ تصادفی سازی و کنترل شده درمان فلج بل بر روی تأثیر کورتیکواستروئیدها و/یا ضد ویروس ها در جمعیت کودکان وجود ندارد. عواملی که می توانند باعث فلج محیطی در کودکان شوند، شبیه عواملی است که در بزرگسالان وجود دارد. علل عفونی ناشی از اوتیت میانی و بیماری لایم (به ویژه در مناطق آندمیک بورلیا) در کودکان بیشتر از بزرگسالان است. سایر علل عفونی در کودکان (و همچنین بزرگسالان، عبارتند از: هرپس زوستر (سندرم رامسی هانت)، ویروس اپشتین بار، سیتومگالوویروس، آدنوویروس، سرخجه، اوریون،HIV، هموفیلوس آنفولانزا، مایکوپلاسما پنومونیه، ، سل و جذام. سیفلیس. بیماری کاوازاکی (سندرم غدد لنفاوی پوستی-مخاطی) یک بیماری حاد واسکولیتی سیستمیک نادر است که عمدتاً کودکان زیر پنج سال را تحت تأثیر قرار می دهد و ممکن است با فلج محیطی صورت همراه باشد. ارتباط بین فشار خون شدید و فلج صورت محیطی عمدتاً در کودکان توصیف شده است. فلج صورت می تواند در آسیب سر همراه با شکستگی استخوان تمپورال، آسیب گونه، جراحی پاروتید و گوش، و در جراحی شوانوم دهلیزی برای نوروفیبروماتوز نوع 2 رخ دهد. کلستئاتوم گوش نیز ممکن است باعث فلج صورت محیطی در کودکان شود. تومورها و اختلال خونی به عنوان علت عبارتند از رابدومیوسارکوم استخوان تمپورال، هیستوسیتوز سلول لانگرهانس، شوانوم دهلیزی و صورت، تومور پاروتید، لوسمی و هموفیلی. پیشرفت آهسته (بیش از هفته ها) پس از شروع فلج یا عدم بهبودی پس از 3 ماه نشان دهنده یک علت نئوپلاستیک یا عصبی است. فلج مکرر صورت ممکن است به فلج بل یا سندرم ملکرسون-روزنتال (ادم دهانی مکرر یا مداوم، زبان شیار دار و فلج عودکننده صورت محیطی) مرتبط باشد. فلج عود کننده متناوب به ندرت ثانویه به نئوپلاسم است، اما فلج عودکننده همان طرف نیاز به بررسی جامع تری دارد. فلج صورت دو طرفه اکتسابی ممکن است به دلیل بیماری عصبی مانند سندرم گیلن-باره، بورلیوز لایم، بیشتر عفونت های ویروسی و باکتریایی ذکر شده در بالا (از جمله مننژیت)، بیماری کاوازاکی و سارکوئیدوز باشد.

نقش درمان کورتیکواستروئیدی برای فلج بل در کودکان به دلیل عدم وجود کارآزمایی های کنترل شده نامشخص است. دستورالعمل های عمل بالینی آکادمی آمریکای گوش و حلق و بینی بنیاد جراحی سر و گردن از سال 2013 اشاره می کند که علیرغم عدم وجود کارآزمایی های باکیفیت در حمایت از مصرف کورتیکواستروئید در کودکان، و با توجه به روند بیماری مشابه و نسبت سود به ضرر فلج بل در بزرگسالان و کودکان، کورتیکواستروئیدها ممکن است در بیماران اطفال با مشورت والدین برای همفکری در تصمیم گیری در نظر گرفته شوند . پردنیزولون ممکن است در دوزهای 1 میلی گرم بر کیلوگرم (حداکثر 60 میلی گرم در روز) در روز به مدت 7 روز با کاهش در روزهای بعد، در عرض یک هفته پس از شروع (در حالت ایده آل 72 ساعت) تجویز شود . هیچ مدرکی مبنی بر استفاده از درمان ضد ویروسی به تنهایی وجود ندارد، اما افزودن داروهای ضد ویروسی به پردنیزولون (به ویژه در فلج شدید) به عنوان درمان در کودکان مبتلا به فلج بل پیشنهاد شده است. همانطور که برای بزرگسالان، محافظت از چشم برای جلوگیری از زخم قرنیه در کودکان مبتلا به فلج صورت محیطی مهم است.

جدید ترین تحقیقات

کورتیکواستروئید خوراکی:

در کارآزمایی بالینی ، شواهدی مبنی بر اثربخشی درمان باکورتیکواستروئید خوراکی(در مقایسه با بدون پردنیزولون) در 72 ساعت پس از شروع فلج نشان داده شده است. در مطالعه توسط سالیوان و همکاران ، درمان اولیه با پردنیزولون 25 میلی گرم دو بار در روز به مدت 10 روز به طور قابل توجهی شانس بهبودی کامل را در 3 و 9 ماه در بیمار مبتلا به فلج بلز افزایش داد. در کارآزمایی انگستروم و همکاران ، بیمارانی که 60 میلی گرم پردنیزولون در روز به مدت 5 روز دریافت کردند و سپس به 10 میلی گرم در روز کاهش یافت (کل زمان درمان 10 روز) زمان قابل توجهی کوتاه تری برای بهبودی کامل داشتند و نرخ بهبودی قابل توجهی در 3 سال داشتند. ، یک دوره 10 روزه پردنیزولون 50 میلی گرم به مدت 10 روز یا پردنیزون 60 میلی گرم به مدت 5 روز با کاهش 5 روزه که طی 72 ساعت از شروع علائم شروع می شود توصیه می شود. اثربخشی کورتیکواستروئیدها همچنین در پایگاه داده های مرورهای سیستماتیک کاکرین منتشر شده در سال 2016 بیان شد که در آن نویسندگان به این نتیجه رسیدند که شواهد با کیفیت متوسط​​تا بالا از کارآزمایی های تصادفی سازی شده کنترل شده، مزایای قابل توجهی را از درمان فلج بل با کورتیکواستروئیدها نشان می دهد . مزایای درمان کورتیکواستروئیدی برای فلج بل پس از 72 ساعت کمتر مشخص است زیرا مطالعات درجه یک با شروع درمان پس از این زمان وجود ندارد . ورابک در دستورالعمل های خود بر اساس ترکیبی از داده ها و مکانیسم عمل نظری بحث می کند که پیش آگهی برای مبتلایان به فلج کامل (در مقایسه با ناقص) بسیار ضعیف تر است و حتی اگر درمان بیش از 1 هفته به تعویق بیفتد، بهتر است درمان شروع شود. پس از 2 هفته از شروع، بعید است که هیچ درمانی بر بهبودی تأثیر بگذارد .

آسیکلوویر و والاسیکلوویر

این نظریه که فلج بل به عفونت ویروسی تبخال مربوط می شود، منجر به آزمایشات درمانی متعددی بر روی تأثیر داروهای ضد ویروسی شده است که آسیکلوویر و والاسیکلوویر بیشتر مورد مطالعه قرار گرفته اند. از جمله مطالعات کلاس Iفوق الذکر درمان ضد ویروسی همراه با کورتیکواستروئیدها در دو کارآزمایی کلاسIتوسط سالیوان و همکاران و انگستروم و همکاران مورد مطالعه قرار گرفت و ثابت نشد که افزودن داروهای ضد ویروسی به کورتیکواستروئیدها برای فلج بل مفید است. چندین مطالعه فلج بل ، بهبودهای جزئی را در بازیابی عصب صورت با افزودن داروهای ضد ویروسی به کورتیکواستروئیدها گزارش کرده اند، بنابراین نمی توان یک مزیت کوچک با درمان ترکیبی را رد کرد . آکادمی آمریکای گوش و حلق و بینی بنیاد جراحی سر و گردن که در سال به این نتیجه رسید که اگر در 72 ساعت پس از شروع فلج درمان شوند، ممکن است به بیماران درمان ترکیبی پیشنهاد شود، که نقش بزرگی در تصمیم گیری مشترک دارد. . گاگیور و همکاران [19] در پایگاه داده های مرورهای سیستماتیک کاکرین که در سال 2015 منتشر شد به این نتیجه رسیدند که شواهد با کیفیت پایین از کارآزمایی های تصادفی سازی و کنترل شده، مزایای ترکیب ضدویروس ها با کورتیکواستروئیدها را در مقایسه با کورتیکواستروئیدها به تنهایی برای درمان فلج بل در درجات مختلف نشان می دهد. شدت اگر به بیمار درمان ترکیبی داده شود، والاسیکلوویر ضد ویروسی خوراکی 1000 میلی گرم 3 بار در روز به مدت 7 روز می تواند توصیه شود. به طور کلی، فلج خفیف و علائم بهبود در 2 هفته اول نشان دهنده زمان کوتاه تری برای بهبودی است. بیمارانی که پس از 8 هفته بهبودی ضعیفی دارند، در معرض ریسک بالایی برای باقی ماندن علایم هستند.بهبودی معمولاً پس از 9 یا 12 ماه به حداکثر خود رسیده است. در موارد شدید، سینکینز پس از تقریباً 3-4 ماه ایجاد می شود و ممکن است تا 12 ماه پس از شروع فلج بدتر شود . فلج بلز مکرر یا عود فلج بلز، در همان طرف یا طرف مقابل، در حدود 7 درصد موارد رخ می دهد. حدود 70 درصد از بیماران مبتلا به فلج بل در عرض 6 ماه بدون درمان به طور کامل بهبود می یابند . بقیه دچار عوارضی خواهند شد که شامل فلج باقیمانده، انقباض عضلانیو سینکینز است.

قطره های چشمی

به دلیل بسته شدن ناکافی چشم و/یا کاهش اشک در اکثر بیماران فلج بل، باید مراقبت موضعی چشم برای محافظت از قرنیه نسبت به خشکی و خراش در اسرع وقت آغاز شود:قطره های چشمیروان کننده حداقل 6 تا 8 بار در روز، بستن مکرر چشم با پلک بالایی توسط انگشت بیمار و عینک هایی که بخوبی به صورت بچسبند(عینک های آفتابی یا ورزشی) در روز، پماد چشمی در شب، چسب زدن گوشه پلک ، بستن چشم با گاز استریل باید جدی گرفته شود . در صورت بروز علائم چشمی مانند درد، سوزش یا خارش، بیمار باید سریعاً به متخصص چشم ارجاع داده شود. بیماران چشمشان بخوبی بشته نمی شوند و این حالت مداوم باشدنیز باید ارزیابی چشمی توسط چشم پزشک داشته باشند.

جراحی

تأثیر جراحی در مراحل اولیه برای درمان فلج بل هنوز ثابت نشده است و مقالات هیچ توصیه روشنی ارائه نمی دهد. از آنجایی که تصور می شود آسیب اولیه فقط در بخش مه آ/لابیرنتی عصب صورت قرار دارد، رفع فشار ترانس ماستوئید عصب صورت کافی نیست. کاهش فشار حفره میانی، از جمله قسمت مه آ، در بیمارانی که فلج شدید تشخیص داده شده است (نمره VIهاوس-براکمن، الکترونوروگرافی بیش از 90% دژنراسیون عصبی، و عدم پاسخ در الکترومیوگرافی) و در عرض 2 هفته پس از شروع جراحی،. در مقایسه با درمان کورتیکواستروئیدی برای بهبود گزارش شده است. پایگاه داده های مرورهای سیستماتیک کاکرین که در سال 2013 توسط مک آلیستر و همکارانش منتشر شد، به این نتیجه رسید که تنها شواهد با کیفیت بسیار پایین از کارآزمایی های تصادفی سازی و کنترل شده به دست آمده است و این برای تصمیم گیری درباره مفید یا مضر بودن مداخله جراحی در مدیریت فلج بل کافی نیست .دستورالعمل های آکادمی آمریکای گوش و حلق و بینی جراحی سر و گردن از سال 2013 بیان می کند که داده های محدودی از جراحی بخش عصب صورت در قسمت مه آ در بیماران مبتلا به فلج کامل و نشان دادن قطع عصب شدید در آزمایش الکترودیاگنوستیک در عرض 2 هفته پشتیبانی می کند. همچنین در مورد هزینه های قابل توجه و خطرات نادر اما جدی (از جمله تشنج، کاهش شنوایی یک طرفه، نشت مایع مغزی نخاعی و آسیب به عصب صورت) با این نوع جراحی را یاداوری کرده است. این موضوع هنوز بحث برانگیز است و در نتیجه گیری آنها، و نمی تواند هیچ توصیه ای در مورد رفع فشار جراحی برای فلج بلز ارائه دهد.

طب سوزنی

طب سوزنی با وارد کردن سوزن به تنهایی یا همراه با داروها یک روش درمانی است که برای فلج بل استفاده می شود. اما هنوز اثر درمانی آن بخوبی ثابت نشده است. به طور خلاصه، توصیه های مبتنی بر شواهد برای طب سوزنی برای درمان فلج بل در حال حاضر وجود ندارد.

توانبخشی

اساس درمان در فلج بلز طول کشیده؛ اقدامات توانبخشی است. انجام اشتباه درمانهای طب فیزیکی و توانبخشی می تواند باعث بدتر شدن علایم بیمار گردد. مثلا در حال حاضر استفاده از تحریکات الکتریکی در فلج صورت به استناد اکثر تحقیقات، ممنوع می باشد. اقدامات توانبخشی و بیوفیدبک در فلج صورت را در بخش دیگری توضیح داده ایم.

عواقب ناشی از فلج شدید بل عبارتند از: ضعف دائمی عضلات صورت، انقباض عضلات صورت و سینکینزیس. در مرحله حاد فلج شدید، صورت شل و با افتادگی گوشه دهان، نا مشخص شدن چین های نازولبیال و چشم گشاد با افتادگی پلک است. در مرحله بهبودی که بعد از 3 تا 6 ماه اتفاق می افتد، انقباض عضلات صورت همراه با کشیده شدن گوشه دهان (کوتاه شدن عضلات بالابر لب)، عمیق شدن چین نازولبیال و کوچکتر شدن یک چشم همراه با انقباض عضله چشمی ایجاد می شود. سینکینزیس، که 3 تا 6 ماه پس از شروع فلج ایجاد می شود، یک حرکت غیرارادی در یک ناحیه از صورت است که در حین حرکت عمدی در ناحیه دیگر صورت ایجاد می شود . تئوری غالب برای مکانیسم آن این است که آکسون های آسیب دیده تحت بازسازی نابجا قرار می گیرند که منجر به عصب دهی عضلات صورت غیر از ماهیچه های اولیه عصب دهی می شود . سینکینزیس خفیف در حدود 15 درصد و سینکینزی متوسط​​تا شدید در حدود 7 درصد از بیماران فلج بل یک سال پس از شروع وجود دارد. شایع ترین و دردسرسازترین سینکینز عضلات چشم و لب را تحت تاثیر قرار می دهد.درمان فلج قدیمی صورت و توانبخشی سینکینزیس و درمان آن در بخش دیگری توضیح داده شده است.

نسخه اصلی مطلب درمان و توانبخشی فلج صورتی را در سایت دکتر غلامرضا رئیسی بخوانید.

---