فیبرومیالژیا اختلالی است که باعث ایجاد درد پراکنده در سراسر بدن، مشکلات خواب، خستگی و مشکلات خلقی می شود. افراد مبتلا به فیبرومیالژیا به دلیل پردازش غیر طبیعی درد در مغز، معمولا نسبت به افراد دیگر به درد حساس تر هستند.

علائم فیبرومیالژی

مهم ترین علائم فیبرومیالژی در بدن عبارت است از درد، خستگی و اختلال خواب که در ادامه هر کدام را بررسی می نماییم.

• درد

درد یکی از علائم فیبرومیالژی و مهم‎ ترین علت مراجعه این بیماران است. اکثرا درد های گسترده در تمام بدن دارند. معمولا درد با هوای سرد و مرطوب، اضطراب و استرس‎ های روانی و بد خوابی تشدید می‎ شود.
برای بیان درد از اصطلاحات درد های گنگ، درد های فرورونده (مثل فرو رفتن سوزن در بدن)، درد های ضربان دار، درد های نافذ و سوراخ کننده و سوزش بدن استفاده می ‎کنند.

• خستگی

از دیگر علایم مهم فیبرومیالژیا خستگی است و گاهی در تمام مدت روز وجود دارد و گاهی بسیار شدید می ‎شود. تعدادی فقط به علت خستگی به پزشک مراجعه می ‎کنند.
خستگی با فعالیت بدنی تشدید می ‎شود و بسیاری از بیماران می‎ گویند من ضعیف تر از آن هستم که بتوانم کوچک ترین کاری انجام دهم. برای بیان خستگی از اصطلاحات من همیشه خسته ‎ام، همیشه حالت کوفتگی دارم، من انرژی ندارم استفاده می‎ کنند.

• اختلال خواب

اختلال خواب جزء علایم شایع بیماری فیبرومیالژی است. بیمارانی که خستگی صبحگاهی آن‎ ها بیشتر است از اختلال بیشتری در خوابیدن رنج می ‎برند که به آن ‎ها بد خواب گفته می‎ شود. درد و حالت خشکی خصوصا در هنگام صبح و گاهی عصر ها وجود دارد.

سایر علائم شایع در بیماری فیبرومیالژیا

سایر علائم بیماری فیبرومیالژیا شامل موارد زیر می شود:

• سردرد های فراوان که از نوع سردرد های میگرنی و عضلانی هستند.
• اختلالات شناختی پارستزی شامل کم شدن قدرت تمرکز، کم شدن حافظه کوتاه مدت، عدم توانایی کافی در فکر کردن که همه این ‎ها می‎ تواند مربوط به کمبود خواب باشد.
• سندرم روده تحریک پذیر با علایم درد شکمی، نفخ، یبوست و اسهال متناوب
• سندرم مفصل گیجگاهی فکی
• حساسیت به صدا های بلند، نور زیاد و بو، و حساسیت به مواد شیمیایی
• سندرم پای بی‎ قرار

علت فیبرومیالژیا

پزشکان نمی دانند که علت اصلی فیبرومیالژیا چیست، اما به احتمال زیاد شامل عوامل مختلفی است که با هم کار می کنند. این موارد ممکن است شامل:

• ژنتیک :ژنتیک در بروز این بیماری بسیار دخیل است، چنان که فیبرومیالژی در بعضی خانواده ها بیشتر دیده می شود. و گاهی جهش های ژنتیکی سبب ساز این بیماری می شود . اما مطالعات در این زمینه هنوز ادامه دارد.
• عفونت ها : به نظر می رسد بعضی از بیماری های عفونی سبب ساز بیماری فیبرومیالژیا می باشد و یا آن را تشدید می نماید. بسیاری از عوامل بیماری های عفونی مانند ویروس هپاتیت C یا B در ابتلا به فیبرومیالژی نقش دارد. حدود 10 درصد افراد مبتلا به فیبرومیالژی پیش از این دچار بیماری عفونی بوده اند.
• آسیب فیزیکی یا عاطفی: گاهی اوقات فیبرومیالژیا ممکن است از یک آسیب جسمی مانند یک تصادف اتومبیل منجر شود . استرس روانشناختی نیز ممکن است باعث ایجاد این وضعیت شود. در بسیاری از موارد آسیب های جسمانی مانند تصادف می تواند زمینه ساز فیبرومیالژی گردد. آسیب های روحی و هیجانی مانند تجاوز جنسی، خشونت و... نیز در بعضی موارد تأثیرگذار است.
• ضعف در محور غدد هیپوتالاموس- هیپوفیز- فوق کلیه یا استرس: به نظر می رسد یک اتفاق بسیار شدید هیجانی مانند آزار و اذیت وحشتناک در دوران کودکی یا نوجوانی و سپس در سنین بزرگسالی بروز استرس شدید دیگری در فاصله سنی 30 تا 50 سال، احتمال ابتلا به سندورم فیبرومیالژی رادر فرد تشدید کند.
• تضعیف آستانه ادراک درد: افراد مبتلا به فیبرومیالژی بیشتر از دیگران درد را احساس می کنند. به عبارت دیگر، سیستم عصبی به گونه ای غیر عادی به محرک های بیرونی پاسخ می دهد، چنان که فشاری خفیف برای فرستادن پیام درد در این افراد کافی است. این حساسیت شدید نسبت به درد با عدم عملکرد بخشی از قسمت های مغز و نا هنجاری در انتقال پیام های عصبی مربوط است.
• ناهنجاری های فیزیولوژیک سیستم عصبی: مطالعات بسیاری نشان می دهد که کاهش مقدار ناقل های عصبی مانند سروتونین در افراد مبتلا به فیبرومیالژی وجود دارد. همچنین، ناهنجاری های هورمونی مربوط به هیپوفیز یا تالاموس نیز در بعضی بیماران تشخیص داده می شود. البته هیچ یک از این موارد به تنهایی برای تشخیص دقیق بیماری کافی نیست.
• عوامل بیولوژیک: برخی از اختلالات متابولیک حساسیت نسبت به درد را افزایش می دهد. ارتباط با استرس، اضطراب و افسردگی نیز شناخته شده است.
• کمبود خواب : کمبود مزمن خواب مطلوب نیز در بروز این بیماری نقش دارد. خواب نا مطلوب، نه تنها علامتی از بیماری است، بلکه علت فیبرومیالژی نیز محسوب می شود.

عوامل خطر

عوامل خطر فیبرومیالژیا عبارتند از:

• جنسیت : فیبرومیالژیا بیشتر در زنان تشخیص داده شده است نسبت به مردان.
• سابقه خانوادگی: اگر فردی از اعضای خانواده شما دچار این بیماری شده باشد ،احتمال بروز این بیماری در شما بیشتر است .
• اختلالات دیگر مانند: در افرادی که دچار بیماری هایی چون استئوآرتریت، آرتریت روماتوئید یا لوپوس ، هستند امکان فیبرومیالژیا بیشتر است .

مدیریت وزن و پیشگیری از چاقی در فیبرومیالژیا

هر التهابی می تواند علائم فیبرومیالژیا را تشدید کند و از آنجایی که چاقی یک وضعیت التهابی مزمن برای تمام سلول های بدن ایجاد می کند، کاهش اصولی وزن و پیشگیری از چاقی از اولویت های درمان بیمار مبتلا به فیبرومیالژی است. بیماران فیبرومیالژیا وقتی به طور اصولی وزن کم می کنند، افزایش انرژی قابل توجهی را تجربه می نمایند.
قطعا در مدیریت وزن این افراد، عوامل زمینه ای و فرا تغذیه ای باید مورد توجه قرارگیرد. تمرین های ذهن آگاهی و پرداختن به توانایی های بالقوه این افراد از اصول نانوشته ای است که تجربه نشان می دهد باید در رژیم غذایی در فیبرومیالژیا، روی آن متمرکز بود.

شواهد علمی در مور حذف برخی از گروه های غذایی در فیبرومیالژیا

• قند و شکر ساده و شیرین کننده های موجود در نوشابه ها و غذاها و دسرها: شیرین کننده های الکلی مثل سوربیتول، مانیتوا و اسپارتام معمولا درد این افراد را تشدید می کند.
• الیگوساکاردید های تخمیر شده که به (FOODMAP (fermentable oligo, di, mono saccharide and polyols)) معروفند. حذف این ترکیبات، می تواند محدودیت های گسترده ای در مصرف بهترین منابع غذایی این افراد ایجاد کند. لذا حتما ضرورت حذف آن ها باید توسط متخصص تغذیه بررسی شود و به صورت شخصی سازی شده باشد. معمولا، حذف این گروه در بیمارانی که هم زمان سندرم روده تحریک پذیر دارند، موثرتر است.
• گندم، جو، بسیاری از سبزیجات حتی سیر، پیاز، شیر، ماست، پنیر خامه ای، انجیر، انبه، عسل، انواع توت ها در این گروه هستند.
• گلوتن و پروتئین موجود در گندم و جو: رژیم بدون گلوتن حتما باید با نظر متخصص تغذیه باشد. چون حذف اشتباه منابع کربوهیدراتی باعث تشدید خستگی می شود. حذف گلوتن در همه مبتلایان جوابگو نیست.
• گلوتامات در غذا ها که بیشتر در غذا های آماده و کنسروی به صورت مونوسدیم گلوتامات وجود دارد و در برچسب ها MSG ذکر می شود.

فیبرومیالژیا و گزگز

در وضعیت فیبرومیالژی یا فیبرومیالژیا فرد درد عضله و خستگی را تجربه می کند و به همین دلیل در برخی مواقع این وضعیت با سندرم خستگی مزمن اشتباه گرفته می شود ، در این وضعیت ممکن است خستگی خیلی شدید باشد و درد در نقاط حساس متعددی در کل بدن وجود دارد ، افراد مبتلا به فیبرومیالژیا علائمی مانند بی حسی و مور مور شدن دست و پا و صورت را ممکن است تجربه کنند ، از دیگر علائم آن افسردگی ، اشکال در تمرکز و مشکلات خواب ، سردرد و دل درد ، یبوست و اسهال می باشد .

درمان های جدید فیبرومیالژیا

درد فیبرومیالژیا می تواند خفیف بوده و یا تا حدی جدی باشد که بتواند فعالیت های روزانه ی فرد را مختل نماید. خوشبختانه درمان می تواند به کاهش درد کمک کند.

1. مسکن ها
دارو ها گزینه ای برای کاهش درد فیبرومیالژیا هستند. پزشک شما ممکن است از دارو های مسکن بدون نسخه مانند آسپیرین، ایبوپروفن و ناپروکسن سدیم استفاده کند. این دارو ها می توانند کمک کنند که:

• التهاب را کاهش دهید
• درد عضلانی-اسکلتی را کم کنید
• کیفیت خواب را بهبود بخشید

2. دارو های ضد افسردگی

این دارو ها می توانند به کاهش درد و خستگی کمک کنند. راجع به اثرات جانبی احتمالی استفاده از دارو های ضد افسردگی برای فیبرومیالژیا با پزشک خود صحبت کنید. برای برخی افراد، دارو های ضد افسردگی می تواند انواع عوارض جانبی نا خوشایند مانند حالت تهوع، افزایش وزن و از دست دادن میل جنسی را ایجاد کنند.

3. دارو های ضد صرع

این دارو های درمان تشنج ممکن است به کاهش درد کمک کنند. FDA داروی پرگابالین (Lyrica)، اولین داروی ضد تشنج برای درمان فیبرومیالژیا را تایید کرده است. گاباپنتین، که موجب کاهش درد عصب می شود نیز ممکن است پیشنهاد شود. اما این دارو ها با عوارض جانبی احتمالی همراه هستند، شامل:

• سرگیجه
• افزایش وزن
• ورم
• خشکی دهان

4. یوگا

تحقیقات نشان داده است که افراد مبتلا به فیبرومیالژیا که در کلاس های یوگا شرکت کرده اند حالت روحی بهتر و درد و خستگی کمتری را تجربه می کنند. کلاس ها شامل موارد زیر هستند:

• پوز های ملایم
• مدیتیشن
• تمرینات تنفسی
• بحث گروهی
• شرکت در کلاس یوگا را امتحان کنید. انجام تمرینات قدرت عضلات شما را افزایش می دهد، در مدیتیشن شرکت کنید و تکنیک های مختلف ریلکس کردن را بیاموزید. فقط اطمینان حاصل کنید که مربی در مورد وضعیت شما مطلع شود تا بتواند پوز ها را با شرایط شما انطباق دهد.

5. طب سوزنی

ممکن است بخواهید طب سوزنی را برای تسکین درد امتحان کنید. طب سوزنی ورود سوزن هایی به پوست است برای:

• ترویج بهبود طبیعی بدن
• ترغیب ایجاد تغییر در گردش خون
• تغییر سطوح انتقال دهنده های عصبی در مغز
• درمان انواع بیماری های مختلف مانند درد مزمن
• مطالعه ای در مجله پزشکی توانبخشی نشان داد که افراد مبتلا به فیبرومیالژیا که از طب سوزنی استفاده کردند، در مقایسه با افرادی که طب سنتی را بکار نبردند، حداقل دو سال تسکین درد را تجربه نموده اند. برای افرادی که تحمل سوزن را ندارند، طب فشاری ممکن است گزینه ی مناسبی باشد.
• خطرات طب سوزنی شامل درد، خونریزی جزئی و کبودی پس از درمان است. برای کاهش احتمال عفونت و استفاده از سوزن های غیر استریل همیشه مطمئن شوید که متخصص طب سوزنی شما دارای مجوز است.

6. فیزیوتراپی

تکنیک های فیزیوتراپی به منظور افزایش دامنه حرکات و تقویت عضلات است. فیزیوتراپی همچنین می تواند به کاهش درد فیبرومیالژیا کمک کند. درمانگر شما برنامه ای برای کمک به مدیریت علائم خاص طراحی می کند. متخصص همچنین می توانند تکنیک های مراقبت از خود را برای فیبرومیالژیا و دیگر مشکلات آموزش دهند، تا به شما کمک کند خستگی و درد خود را مدیریت کنید. تحقیقات نشان می دهد که آموزش مدیریت درد می تواند منجر به افزایش عملکرد در ورزش شود.

چگونه می توانم خستگی فیبرومیالژیا را درمان کنم؟

خستگی یک علامت رایج فیبرومیالژیا است. ممکن است با وجود خواب در طول شب، صبح با خستگی از خواب بیدار شوید. فعالیت های ساده روزانه می توانند خسته کننده باشند. گزینه های درمان خستگی فیبرومیالژیا عبارتند از:

7. ویتامین D

افراد مبتلا به فیبرومیالژیا اغلب سطح ویتامین D کمی دارند. در تحقیقی در سال 2013 محققان دریافتند افرادی که دارای فیبرومیالژیا هستند، زمانی که مکمل های ویتامین D را مصرف می کنند، از لحاظ جسمی بهتر بوده و خستگی کمتری احساس می کنند. قبل از مصرف مکمل های ویتامین D با پزشک خود صحبت کنید زیرا بیش از حد ویتامین D می تواند مسموم کننده باشد.

8. ورزش

ورزش نیز یک راه موثر برای مبارزه با خستگی و بهبود سطح انرژی است. ورزش، تولید اندورفین مغز را افزایش می دهد، خواب را بهبود می بخشد و افسردگی را کاهش می دهد. فعالیت های پیشنهادی برای افراد دارای فیبرومیالژیا شامل پیاده روی، دوچرخه سواری و شنا است. برای بعضی ها شروع فعالیت با درد فراوانی که دارند دشوار است؛ به آرامی شروع کنید و به تدریج شدت را افزایش دهید. در حالی که این مقاله گزینه های درمانی زیادی برای امتحان کردن ارائه داده است، ورزش تنها راه حلی است که در آزمایش های کنترل شده همچنان فواید خود را نشان داده است.

سایر روش های جایگزین برای درمان فیبرومیالژیا چیست؟

شما می توانید درمان های جایگزین را برای تسکین علائم فیبرومیالژیا بکار ببرید. در مورد گزینه های زیر با پزشک خود صحبت کنید.

9. بازخورد زیستی (BIOFEEDBACK)

بازخورد زیستی یا بیوفیدبک در مورد یادگیری نحوه کنترل توابع بدن شما است. اینکار می تواند به کاهش تنش عضلانی و درد فیبرومیالژیا کمک کند. هیچ عارضه جانبی برای این تکنیک وجود ندارد، اما بعضی از افراد پس از جلسه ی درمانی احساس خستگی می کنند. با پزشک خود صحبت کنید تا ببینید که آیا کاندید مناسبی برای بیوفیدبک هستید.

10. تای چی

این روش ذهنی-بدنی شامل تنفس عمیق، مدیتیشن و حرکات کنترل شده است. تای چی می تواند قدرت عضلانی، تعادل و استقامت را بهبود بخشد. تای چی روش شدیدی نیست، اما اگر آن را بیش از حد انجام دهید، می توانید دچار درد یا گرفتگی عضلانی شوید.

11. ماساژ درمانی

ماساژ می تواند ماهیچه های شما را تسکین دهد، دامنه حرکات را بهبود بخشد و استرس و اضطراب را کاهش دهد. اگر درمانگر شما فشار بیش از حدی اعمال کند، ممکن است دچار کبودی، تورم و درد موقت شوید.

12. درمان رفتاری شناختی (CBT)

اساس درمان رفتاری شناختی در مورد کمک به افراد برای تعیین اهداف واقع بینانه است. بیماران روی شناسایی الگو های تفکر نا سالم و ایجاد تکنیک برای مدیریت افکار منفی کار می کنند. تکنیک هایی که از CBT یاد می گیرید می تواند موجب کاهش درد فیبرومیالژیای شما شود.

نسخه اصلی مطلب بیماری فیبرومیالژیا (درد مزمن عضلات) چیست؟ را در سایت دکتر بیژن فروغ بخوانید.

---