هر ساله میلیون ها نفر از مردم جهان، در سنین مختلف و برای اولین بار دچار سكته مغزی می شوند. همچنین هر سال هزاران نفر در ایران، در اثر سكته مغزی جان می دهند و كلاً سكته مغزی، سومین علت مرگ و میر در دنیاست. نكته قابل توجه این است كه: این بیماری به طور ناگهانی اتفاق نمی افتد و پزشكان می توانند افرادی را كه در معرض ابتلا به آن هستند مشخص كنند.
شما هم با شناختن عوامل خطرساز برای سكته مغزی قادر خواهید بود از آن جلوگیری نمایید. قبل از هر چیز باید گفت دو نوع سكته مغزی وجود دارد:

1- سكته مغزی ایسكمیك
این نوع سكته مغزی، زمانی اتفاق می افتد كه یك لخته خون یا چربی، موجب انسداد رگ و قطع جریان خون در مغز شود. انسداد شریان می تواند داخل یا اطراف مغز رخ دهد، همچنین لخته های خونی می توانند توسط جریان خون از دیگر نقاط بدن به مغز آورده شوند. علل این نوع سكته عبارت اند از:
رسوب چربی و ایجاد پلاك در شریان های گردنی و اختلالات قلبی كه منجر به تشكیل لخته های خونی می گردد.
این علائم سكته گذرا یا خفیف، حدود چند دقیقه تا چند ساعت طول كشیده و سپس به كلی از بین می رود.
ولی به خاطر داشته باشید كه هرگز سكته گذرا را نادیده نگیرید چرا كه این سكته، نشانگر در راه بودن یك سكته مغزی شدیدتر است. پس سعی كنید دوره ی درمان سكته گذرا را كامل كنید، حتی اگر نشانه های آن از بین رفته باشند.

2- سكته مغزی خونریزی دهنده
این نوع از سكته های مغزی، ناشی از پاره شدن یك رگ خونی در داخل یا سطح مغز می باشد. وقتی كه یك رگ خونی پاره می شود، دیگر حس به سلول های مغزی نمی رسد، به علاوه نشت خون از رگ پاره شده، می تواند به بافت مغزی آسیب جدی وارد نماید.

علل این نوع سكته عبارت اند از:
- فشاربالا كه موجب تضعیف عروق خونی می گردد.
- سخت شدن رگ ها كه عروق مغزی را شكننده می كنند.
- آنوریسم یعنی ضعیف شدن یك نقطه در دیواره عروق كه می تواند پاره شود.
- ضربه مغزی.
- مصرف مشروبات الكلی.

عوامل خطرساز سكته مغزی
شناخت عوامل سكته مغزی، كلید پیشگیری از آن هستند. این عوامل عبارت اند از:
سن: سكته مغزی در تمام سنین ممكن است اتفاق بیفتد ولی بروز آن در افراد مسن تر بیشتر احتمال دارد.
جنسیت: مردان بیش از زنان به سكته مغزی مبتلا می شوند.
سابقه سكته مغزی: احتمال سكته در افرادی كه سابقه قبلی سكته مغزی یا سكته گذرا دارند، بیشتر است.

سابقه خانوادگی: احتمال سكته مغزی در افرادی كه یكی از اعضای خانواده آنها به سكته دچار شده ، بیشتر است. دیابت و بیماری های خاص فشارخون بالا: فشارخون بالای كنترل نشده می تواند زمینه سازی بسیاری از سكته های مغزی باشد. بیماری های قلبی: یكی از عوامل ایجاد كننده سكته مغزی، صداهای اضافی و ضربان های سریع و ناكامل قلبی است. تنگی شریانها: تشكیل پلاك ها در شریان های مغزی می تواند احتمال سكته مغزی را بالا ببرد كه البته تشخیص این امر با شنیدن به وسیله گوشی پزشكی میسر است. كشیدن سیگار: سیگار می تواند موجب افزایش فشارخون و صدمه به سرخرگ ها گردد. چاقی: چاقی خطر ابتلا به فشار خون بالا، بیماری های قلبی، دیابت و بالاخره سكته مغزی را افزایش می دهد. اعتیاد: الكل و كوكائین علاوه بر افزایش فشارخون، احتمال بروز سكته مغزی را نیز افزایش می دهند.

كنترل سكته مغزی
معمولاً پزشكان قبل از وخیم شدن بیماری ها، می توانند از تشدید آنها جلوگیری كنند. لذا حتماً با پزشك متخصص خود مشورت كنید. این كار به شما كمك خواهد كرد كه وزن و فشار خود را كنترل كرده و از مسائلی كه سلامتی شما را تحت الشعاع قرار می دهند جلوگیری كنید. به خاطر داشته باشید! مصرف كمِ نمك و ورزش كردن شما را در پایین نگه داشتن فشار خون، یاری می دهد.

علائم سكته مغزی
همواره علائم سكته مغزی را جدی بگیرید. سكته مغزی یا گذرا می تواند به همراه همه یا تعدادی از علائم زیر باشد:
- ضعف، سوزن سوزن شدن یا مور مور شدن دست و پا یا هر دو؛ ممكن است این علائم در یك طرف بدن ظاهر شوند. فلج اندام ها هم ممكن است رخ دهد.
- مشكلات بینایی از جمله تاری دید، كاهش بینایی، دوربینی و حتی نابینایی كامل، می تواند از علائم سكته مغزی باشد.

- مشكلات تكلم، برخی از بیماران توان روان صحبت كردن را از دست می دهند.
- گاهی افرادی كه دچار سكته مغزی می شوند، هوشیاری خود را نسبت به زمان و مكان حاضر از دست می دهند، به طوری كه ممكن است تلوتلو خورده و بر اثر گیجی به زمین بیفتند.
- این بیماران احتمال دارد هوشیاری خود را نیز از دست داده و دچار اغماء شوند.
- سردرد شدید، تهوع، استفراغ و سفت شدن گردن نیز ممكن است ایجاد شود.

اگر سكته مغزی رخ داد:
عملكرد سریع می تواند زندگی بیمار را نجات داده و عوارض مغزی ایجاد شده را به حداقل برساند، پس حتماً اورژانس را خبر كنید، حتی اگر علائم پس از مدتی از بین رفته باشند. اقدامات اورژانس جهت بهبود وضع مصدوم با ارزیابی های لازم و پیشگیری از عوارض می تواند در نجات جان بیمار مؤثر باشد.

پس از انتقال بیمار به بیمارستان، اقداماتی همچون تصویربرداری، سی تی اسكن، الكتروكاردیوگرافی و سایر آزمایشات از قلب انجام می شود. در پاره ای از موارد نیز، به وسیله جراحی، خونریزی یا انسداد كه موجب سكته مغزی شده از میان برداشته می شود. البته حیات دوباره افرادی كه دچار سكته مغزی شده اند، بستگی به خفیف یا شدید بودن سكته و دائمی یا برگشت پذیر بودن آن دارد.

منبع :
دكتر عباس دقاق زاده -متخصص طب فيزيكي

---