عوارض روآکوتان یا راکوتان (Roaccutane)

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

ایزوترتینوین از مشتقات ویتامین A است که به صورت طبیعی با میزان خیلی کم در بدن انسان وجود دارد و داروئی برای درمان آکنه است. آكوتان (ایزوترتینوئین) برای درمان آكنه شدید یا آکنه های خفیف تا متوسطی که به سایر داروهای موضعی یا آنتی بیوتیک ها پاسخ نمی دهند، تجویز می شود. روآکوتان موثرترین داروی در دسترس جهت درمان آکنه التهابی و کیستیک می باشد که طی ۳۰ سال گذشته، انقلابی در درمان آکنه شدید ایجاد نموده است. این دارو تمام عوامل اصلی دخیل در ایجاد آکنه را تحت تاثیر قرار داده و به شکل چشمگیری سبب کنترل آکنه و دوره های طولانی مدت بهبود می شود. دکتر مریم ملکی متخصص پوست و مو به توضیحات بیشتری در مورد عوارض این دارو می پردازد.

شکل 1 قرص راکوتان

موارد استفاده از روآکوتان

موارد انتخابی برای شروع روآکوتان موارد زير می باشند:

1. بیماران دچار آکنه های شدید، به خصوص انواع کیستیک آن
2. آکنه هایی که باعث ایجاد اسکار می شوند.
3. چرب بودن بیش از حد پوست
4. آکنه التهابی متوسط که به سایر درمان ها پاسخ نمی دهد.
5. انواع غیرمعمول یا بدفرم آکنه که در فرد ایجاد افسردگی می نماید.

شکل 2 موارد استفاده از راکوتان

راکوتان چگونه اثر می کند؟

روآکوتان تمام عوامل اصلی دخیل در ایجاد آکنه را تحت تاثیر قرار می دهد و تشکیل چربی توسط غدد سباسه، باکتری های پوست و نیز میزان التهاب را کاهش می دهد.
این دارو از طریق کاهش چربی پوست (وادار کردن غدد چربی پوست به کم کردن تولید چربی) باعث کم شدن آکنه در پوست می شود.

شکل 3 مکانیسم اثر راکوتان

عوارض جانبی راکوتان چیست؟

هر دارویی دارای یک سری فواید و یک سری عوارض نامطلوب است. رواکوتان نیز از این قاعده مستثنی نیست و علی رغم تاثير قابل ملاحظه دارو بر آكنه، عوارض متعددی از اين دارو گزارش شده است. لذا توصيه می شود، اين دارو حتما زير نظر پزشک متخصص تجويز و مصرف گردد. هر بیمار کاندید مصرف روآکوتان، باید کاملا در مورد عوارض احتمالی آن مطلع گردد. بیشتر عوارض، وابسته به دوز هستند. البته تمام عوارض در یک فرد دیده نمی شود، ولی احتمال وقوع هر یک وجود دارد.

عوارض خفیف راکوتان

شایع ترین عوارض روآکوتان، عوارض خفیف تر آن هستند. این عوارض عموما ملایم و زودگذر هستند. اکثر آن ها پس از اتمام دوره درمان رفع می شوند. اين عوارض شامل موارد زير می شود:

1. خشکی پوست به ویژه ناحیه صورت و لب ها که ممکن است با خارش و پوسته ریزی مختصر همراه باشد.
2. قرمزی و خشکی پوست و خشکی گلو که می تواند منجر به خشونت صدا گردد.
3. خشکی غشا مخاطی داخل بینی که گاهی با خونریزی توام است.
4. خشکی و تحریک پذیری چشم ها که ممکن است در آن دسته از بیماران که از لنز تماسی استفاده می نمایند، مشکل ایجاد کند.
5. دردهای عضلانی و کمردرد که در این صورت باید از ورزش های شدید اجتناب شود.
6. افزایش موقت ریزش مو و غیره.

در ادامه این مقاله شما را با یک سری عوارض آشنا خواهیم کرد که به ندرت اتفاق می افتند اما خیلی جدی و خطرناک می باشد که در صورت بروز هر یک از نشانه های زیر باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.

عوارض جدی تر راکوتان

1. سر درد، خستگی، خواب آلودگی، تهوع و استفراغ، تعریق، تغییرات سیکل قاعدگی، تغییرات بینایی، کاهش شنوایی، اختلال تمرکز، کاهش اشتها و وزن، کم خونی، تشنج، خشکی مفاصل و عضلات، افزایش پیگمانتاسیون پوست، التهاب ملتحمه، دیستروفی ناخن، حساسیت به نور، دفع خون یا پروتئین در ادرار، التهاب عروقی، عفونت های سیستمیک یا موضعی (نظیر عفونت بافت احاطه کننده بستر ناخن)، تغییرات سطح گلوکز خون (به ویژه در بیماران دیابتی)، افزایش سطح اسید اوریک خون که می تواند در مقادیر بالا عملکرد کلیه را مختل نموده یا در افراد مبتلا به نقرس سبب بروز حمله جدید شود، کاهش سلول های خونی، که تسهیل کبودشدگی و خونریزی و نیز افزایش استعداد ابتلا به عفونت را به دنبال دارد.
2. اثرات سمی روی کبد: عملکرد کبد باید قبل و نیز یک ماه بعد از شروع درمان، توسط تست های کبدی چک شده و سپس هر ۳ ماه یک بار تکرار گردد. مواردی از هپاتیت بالینی و نیز افزایش خفیف تا متوسط آنزیم های کبدی در تقریبا ۱۵% از افرادی که تحت درمان با روآکوتان هستند، دیده می شود. گاهی اوقات حین ادامه مصرف دارو یا با کاهش دوز آن، سطح این آنزیم ها به حد نرمال برمی گردد. چنانچه سطح آنزیم های کبدی به حد نرمال برنگشته یا شک به بروز هپاتیت وجود داشته باشد، باید دارو را قطع و به بررسی علت آن پرداخت.
3. مشکلات خلقی و روانی: روآکوتان می تواند منجر به بروز افسردگی، سایکوز و به صورت نادر تفکر خودکشی یا مبادرت به خودکشی شود. مکانیسم این وقایع هنوز شناخته نشده است. اضطراب، پرخاشگری، خشونت و تغییر حالات روحی نیز از عوارض این دارو است. چنانچه این علایم حین روآکوتان تراپی آشکار شوند، تنها قطع دارو کافی نیست و باید ارزیابی بیشتری صورت گیرد.
4. افزایش خوش خیم فشار داخل جمجمه: مصرف روآکوتان با افزایش فشار داخل جمجمه همراه بوده است. نشانه های اولیه آن سردرد، تهوع، استفراغ و اختلال بینایی هستند. بیمارانی که دچار این علایم می شوند، باید از لحاظ تورم دیسک بینائی معاینه و در صورت مثبت بودن نتیجه، روآکوتان سریعا قطع و به نورولوژیست ارجاع داده شوند.
5. کدورت قرنیه: در صورت بروز هر گونه مشکل بینایی در زمان مصرف این دارو باید مصرف آن را قطع کرده و حتما معاینه چشمی صورت گیرد. موارد مشاهده شده از کدورت قرنیه، اکثرا در پیگیری ۶ تا ۷ هفته بعد از قطع روآکوتان برطرف شده بودند.
6. متابولیسم چربی ها: قبل از شروع مصرف روآکوتان و بعد از آن با فواصل معین باید میزان چربی های خون را اندازه گیری نمود. برخی از بیماران دریافت کننده روآکوتان افزایش تری گلیسرید، کاهش HDL و افزایش سطح کلسترول خون را تجربه می کنند. این تاثیرات بر تری گلیسرید، HDL و کلسترول به دنبال قطع روآکوتان قابل برگشت هستند. معمولا تغییرات چربی خون با مصرف روآکوتان، ظرف ۴ هفته رخ می دهد. بیماران دیابتی، الکلی و دارای زمینه خانوادگی مثبت، بیشتر مستعد افزایش تری گلیسرید هستند. تری گلیسرید بیش از 800 میلی گرم، درصد ریسک ابتلا به پانکراتیت را هم بالا می برد.
7. دیابت: در بیماران دیابتی، تعیین مکرر قند خون در دوران استفاده از روآکوتان توصیه می شود. همچنین موارد جدید از بروز دیابت در زمان مصرف روآکوتان گزارش شده است.
8. کاهش دید شبانه: با توجه به این که وقوع این امر ناگهانی است، بیماران باید نسبت به این عارضه بالقوه آگاه شده و برای رانندگی یا کار با ماشین آلات در طی شب احتیاطات لازم را به عمل آورند.
9. هیپراستوزیس: به دنبال مصرف مقادیر بالای روآکوتان، به خصوص برای درمان مواردی غیر از آکنه، مواردی از افزایش بافت استخوانی ملاحظه شده است. رادیوگرافی های کنترل که در مطالعات آینده نگر از بیماران درمان شده با روآکوتان به عمل آمده، نمونه هایی از هیپراستوزیس استخوانی را نشان داده است.
10. بیماری التهابی روده: این عارضه بیشتر در بیماران دارای سابقه ناراحتی های روده ای مشـاهده می شـود. در کلـیه بیمارانی کـه درد شکـمی، خونریزی از مقعد یا اسهال شدید را تجربه می کنند، مصرف روآکوتان باید قطع شود.
11. نقایص مادرزادی: نقایص مادرزادی از جدی ترین عوارض جانبی راکوتان است. مصرف ایزوترتینوئین در دوران بارداری همچنین ممکن است منجر به سقط جنین، زایمان زودرس و مرگ نوزاد شود. این نقایص مادرزادی شامل مواردی از گوش، چشم و سایر ناهنجاری های مربوط به صورت گرفته تا رشد غیرطبیعی جمجمه است. زنان دارای توانایی باروری قبل از تجویز ایزوترتینوئین به دلیل خطرات دارو باید از عدم بارداری خود اطمینان حاصل کنند. از سال 1985برچسب ایزوترتینوئین حاوی یک جعبه سیاه است که جزئیات خطر بسیار زیاد نقص شدید هنگام تولد را نشان می دهد. حدود نیمی از کاربران راکوتان زنان در سنین باروری هستند. این امر نگران های قابل توجهی ایجاد می کند. از سال 1982 تا 2006 بیش از 2000 مصرف کننده ایزوترتینوئین باردار شده اند. این حاملگی ها منجر به سقط های خودبه خودی یا انتخابی زیادی شده است. زنانی که در حال مصرف ایزوترتینینوئین هستند و احتمال باروری دارند، باید برای آزمایش بارداری ماهانه آزمایش خون انجام دهند.

شکل 4 عوارض راکوتان بر روی جنین

نکاتی در خصوص مصرف رواكوتان

با توجه به شباهت ساختمانی روآکوتان به ویتامین A، بیماران باید از مصرف مقادیر بالای مکمل حاوی ویتامین A اجتناب کنند تا از بروز اثرات سمی آن جلوگیری به عمل آید. تجویز روآکوتان تنها باید توسط تشخیص و توصیه پزشک متخصص و معتبر پوست انجام گیرد. باید به بیماران یادآور شد که گاهی ضایعات پوستی در حین درمان با روآکوتان، به خصوص در دوره اولیه، بدتر می شوند که این حالت گذرا است. توصیه شده است که بیماران در طی درمان و یک ماه بعد از قطع این دارو، از اهدا خون خودداری کنند. عوارض جانبی این دارو نباید شما را نگران کند، ممکن است هیچ کدام از این عوارض در شما مشاهده نشود.

جلوگیری از عوارض رواكوتان

1. برای خشکی پوست و لب باید از روغن ها و مرطوب کننده استفاده نمایید و سعی کنید مدت زمان دوش گرفتن یا حمام را کاهش دهید.
2. در طول روز استفاده از ضدآفتاب (SPF15 به بالا) فراموش نشود. در طول دوره درمان آفتاب نگیرید و از روش های برنز کردن پرهیز نمایید.
3. برای درمان سوزش و خشکی چشم، اشک مصنوعی تنها راه حل می باشد.
4. برای خشکی گلو آدامس بدون قند بجوید.

موارد منع مصرف رواكوتان

• خانم های باردار یا شیرده
• واکنش آلرژیک به قرص راکوتان یا داروهای دیگر
• دارای اختلال گوارشی عدم تحمل فروکتوز
• مبتلایان به افسردگی شدید
• مبتلایان به بیماری های کبدی، کلیوی و دیابت
• در صورت داشتن کلسترول یا چربی خون بالا

شکل 5 موارد منع مصرف راکوتان

چه داروهایی در حین مصرف کپسول ایزوترتینوئین نباید مصرف کرد؟

1. از قرص های تقویتی که حاوی ترکیبات ویتامین A هستند همزمان با کپسول راکوتان استفاده نشود.
2. از مصرف همزمان آنتی بیوتیک های گروه تتراسایکلین، داکسی سایکلین و مینوسیکلین با راکوتان خودداری شوند.
3. استفاده از داروهای موضعی ضدجوش در حین مصرف کپسول راکوتان ممکن است باعث تحریک و التهاب پوستی شود.
4. حتما اگر داروی دیگری همزمان با مصرف راکوتان مصرف می کنید پزشک خود را مطلع کنید.
5. برای شروع مصرف روآکوتان عجله نکنید.

دکتر مریم ملکی اضافه می کند، پیش از آغاز استفاده کلیه مزایا و معایب آن را سنجیده و کاملا از پروسه ای که قصد شروع آن را دارید آگاه باشید. فراموش نشود که روآکوتان یک داروی بسیار مهم با دستورالعمل خاص مصرف است، نه یک عامل زیبایی که به راحتی در دسترس همگان قرار گیرد. به هیچ عنوان این دارو را بدون نظارت متخصص پوست شروع نکنید.

لطفا از عکس های قبل و بعد بیماران در گالری عکس دیدن فرمایید.

آدرس: اصفهان-خ چهارباغ بالا جنب مجتمع پارک ساختمان گلستان طبقه فوقانی بانک سپه مرکز لیزر هور (دکتر مریم ملکی)

• تلفن :03136662224