آلوپسی آراه آتا یک بیماری رایج پوستی اتوایمیون (خودایمنی) است که معمولا باعث ایجاد نواحی سکه ای، مانند طاسی روی پوست سر می شود. گرچه ممکن است این بیماری غیر از پوست سر، ابروها، مژه ها، ناحیه تناسلی و زیر بغل را نیز درگیر کند. دکتر مریم ملکی متخصص پوست و مو در این مقاله به بررسی بیشتر در مورد این بیماری می پردازد.

شکل 1 آلوپسی آراه آتا

این بیماری معمولا به صورت ناگهانی بروز می کند، به شکل نواحی گرد بدون مو کوچک یا بزرگ، روی پوست سر ایجاد و تا جایی که تمام موی سر (آلوپسی total) یا کل موهای بدن (آلوپسی universal) ریزش پیدا کند، می تواند پیشروی کند.

شیوع و همه گیری شناسی

به طور کلی شیوع این بیماری ۱ تا ۲ در هزار نفر است و در هر دو جنس زن و مرد اتفاق می افتد. معمولا ناحیه طاسی با موهای اطراف پوشیده و مخفی است مگر این که روی فرق سر باشد و بیماران به طور اتفاقی مثلا در آرایشگاه متوجه آن می شوند. پوست ناحیه طاسی صاف و طبیعی است و تنها قطعات کوتاهی از مو در آن دیده می شود. ممکن است ریزش مو در سایر قسمت های بدن هم دیده شود. موهای ابروها، مژه ها، ریش و سبیل هم در معرض ریزش هستند. در هر زمان ممکن است مو مجدد شروع به رشد یا ریزش کند و دوره این بیماری در هر فردی متفاوت است.

علایم ناشی از بیماری

• ریزش ناگهانی موها در یک منطقه دایره شکل با حاشیه کاملا مشخص، شایع ترین علامت این بیماری است. در موارد نادر، ریزش مو ممکن است کامل باشد (طاسی کلی).
• معمولا هیچ درد یا خارشی وجود ندارد.
• این بیماری ممکن است فقط به ریش محدود شود که در آن صورت «کچلی منطقه ای ریش» نامیده می شود.
• در ناخن ها ممکن است ضایعاتی به نام تراکیونشیا Trachyonychia ایجاد شود.

انواع آلوپسی آراه آتا

سه نوع آلوپسی آراه آتا شناخته شده است:

1. آلوپسی آراه آتا سکه ای
2. آلوپسی آراه آتا totalis
3. آلوپسی آراه آتا universalis

آلوپسی آراه آتا سکه ای

شایع ترین نوع این بیماری ناشی از اختلالات خودایمنی (سیستم دفاعی بدن) بوده و ریزش در آن به صورت سکه ای در اندازه های مختلف می باشد.

آلوپسی آراه آتا total

در آلوپسی آراه آتا total تمام موهای سر شروع به ریزش پیدا می کنند.

آلوپسی آراه آتا universal

نادرترین نوع این بیماری، آلوپسی آراه آتا universal می باشد که منجر به ریزش موی پوست سر و صورت و کل بدن می شود.

علت بیماری آلوپسی آراه آتا

هنوز علت دقیق بیماری شناخته شده نیست. احتمالا یک عامل ناشناخته باعث تحریک سیستم ایمنی می شود. سیستم ایمنی بدن فرد فولیکول مو را خودی تشخیص نداده و به عنوان یک غریبه با آن برخورد می کند و پاسخ ایمنی ایجاد شده توسط بدن اغلب به صورت ریزش سکه ای مو روی پوست سر است. لنفوسیت های T در اطراف فولیکول مبتلا تجمع یافته و باعث التهاب و متعاقب آن ریزش مو می شوند. پژوهش ها حاکی از آن است که این بیماری ممکن است ریشه ژنتیکی داشته باشد و قابل سرایت نمی باشد. نواحی طاس شده معمولا به اندازه یک سکه است اما در برخی افراد ریزش مو ممکن است شدیدتر باشد و حتی به طاسی کامل منتهی شود.

به نظر می رسد که سلول هدف سیستم ایمنی، ملانوسیت های فولیکول های (رنگدانه های پیاز مو) مو هستند زیرا در این بیماری موهای سفید نمی ریزند. نمونه برداری از پوست ناحیه بدون در زیر میکروسکوپ، تجمع گلبول های سفید لنفوسیتی (لنفوسیت های T) در اطراف پیاز موها را نشان می دهد. گاها در خون و در فولیکول های مو آنتی بادی ممکن است یافت شود. در این بیماری آسیب فولیکل مو دائمی نیست و همیشه امکان رشد دوباره موها وجود دارد.

شکل 2 مراحل آلوپسی آراه آتا

همراهی آلوپسی آراه آتا با سایر بیماری ها

فردی که دچار آلوپسی آراه آتا است نسبت به بقیه افراد جامعه شانس بیشتری برای سایر بیماری ها خو دایمنی دارد.

اغلب مبتلایان به ریزش موی سکه ای از هر لحاظ سالم هستند ولی همراهی با سایر بیماری های سیستم ایمنی مانند بیماری تیرویید، لوپوس، ویتیلیگو (لک و پیس)، آدیسون، کولیت اولسرو، دیابت نوع ۱ (مرض قند)، آتوپی ( اگزمای سرشتی یا درماتیت آتوپیک ، آسم، رینیت آلرژیک)، لیکن پلان و میاستنی گراو گزارش شده است. ریزش موی سکه ای در مبتلایان به سندرم داون بیشتر از افراد دیده شده است.

شکل 3 بیماری های همراه با آلوپسی آراه آتا

بسیاری از بیماران تصور می کنند که به دنبال یک شوک روانی یا استرس شدید دچار ریزش موی سکه ای شده اند ولی از لحاظ علمی این موضوع اثبات نشده است. در ریزش موی سکه ای پیاز مو در اثر التهاب آسیب می بیند و فولیکول های در حال رشد (فاز آناژن) به طور زودرس وارد فاز تلوژن می شوند. در اثر این واقعه ساقه مو نازک و ضعیف می شود و در نتیجه موها هنگامی که به سطح پوست می رسند، می شکنند. موهای مبتلا که در حاشیه ناحیه طاس باقی مانده اند قاعده باریک و ساقه طبیعی دارند (شبیه علامت تعجب!).

تشخیص بیماری آلوپسی آراه آتا

معمولا تشخیص بیماری آلوپسی آراه آتا با معاینه فیزیکی به راحتی توسط پزشک انجام می شود. ممکن است پزشک جهت بررسی بیماری های همراه، تیرویید و موارد دیگر را آزمایش کند.

عوامل افزایش دهنده ی خطر

استرس و به خصوص حوادثی مثل داغ دیدگی، جدایی و تصادف عوامل افزایش دهنده خطر برای بعضی از افراد با سابقه خانوادگی طاسی سکه ای می باشند. این بیماری ربطی به رژیم غذایی یا کمبود ویتامین ندارد.

مراقبت های لازم

در حال حاضر راهی برای پیشگیری از این بیماری شناخته نشده است. معمولا بیماری خوب می شود به نحوی که رشد مجدد مو در عرض ۱۸ ماه تا ۳ سال ناحیه طاسی را ترمیم می کند. در بیمارانی که تعداد این نواحی کم و اندازه آن ها کوچک است معمولا بهبودی کامل است. این اختلال در ۲۵ درصد موارد در ناحیه دوباره رخ می دهد. ریزش کل موها و کند بودن یا ناکامل بودن رشد مجدد مو از عوارض احتمالی است.

درمان آلوپسی آراه آتا

در تمام انواع آلوپسی آراه آتا فولیکول های مو تا هنگامی که سیگنال مناسبی دریافت کنند، زنده می مانند و آماده برای رشد مجدد مو خواهند شد. بنابراین فولیکول های مو زنده اند و از بین نمی روند. در تمام موارد، رشد مجدد مو ممکن است بدون درمان حتی پس از گذشت سال ها صورت گیرد. طاسی های کوچک نیاز به درمان ندارند زیرا رشد مجدد موها ظرف ۳ تا ۱۲ ماه صورت می گیرد. البته اگر طاسی در معرض دید باشد بیماران ترجیح می دهند زودتر معالجه شوند .

در حال حاضر درمان قابل تاییدی از طرف FDA برای انواع آلوپسی های آراه آتا نوع universal و total وجود ندارد. با این وجود پزشکان متخصص زیادی سعی در به دست آوردن راهی برای درمان این بیماری دارند.

درمان آلوپسی آراه آتا خفیف (سکه ای)

راه های درمانی مختلفی برای آلوپسی آراه آتا خفیف (سکه ای) وجود دارد (ریزش موی سر کمتر از ۵۰ درصد) اگرچه در حال حاضر هنوز درمان قابل قبولی که در همه موارد نتیجه بخش باشد وجود ندارد.

1. تزریق کورتیزون

رایج ترین روش درمان، تزریق آمپول کورتیزون به قسمت های بدون موی پوست است. تزریقات معمولا توسط یک متخصص پوست که از یک سوزن ریز استفاده می کند و به صورت ماهی یک بار، طی یک یا چند نوبت، در پوست اطراف ناحیه ای که دچار ریزش سکه ای شده و بدون مو است، انجام می شود. انجام این تزریق کاملا بدون درد و سوزش است چرا که از قبل از تزریق ناحیه مورد نظر را با کرم بی حس کننده، بی حس کرده اند. اگر موی جدید رشد کرد معمولا طی ۴ تا ۶ هفته نمایان خواهد شد. این درمان همچنین از گسترش ریزش مو در حاشیه ناحیه گرفتار جلوگیری می کند. در نواحی تزریق کورتیزون اثرات جانبی کمی ممکن است حاصل می شود. گاهی اوقات گودشدگی موقتی روی پوست در محل تزریق ایجاد می شود که این گودرفتگی معمولا خودبه خود پر می شود.

شکل 4 تزریق کورتیزون

۲. ماینوکسیدیل موضعی

استفاده ۲ بار در روز از محلول ماینوکسیدیل پنج درصد ممکن است موجب رشد مجدد مو در قسمت های پوست سر، ابروها و ریش در بیماری آلوپسی آراه آتا شود. اگر موی سر به طور کامل رشد کند، درمان با ماینوکسیدیل متوقف خواهد شد و نیازی به ادامه نیست. استفاده از محلول ماینوکسیدیل موضعی دو درصد به تنهایی در درمان این بیماری موثر نخواهد بود. اگر از کرم یا لوسیون کورتونی مانند بتامتازون ۳۰ دقیقه بعد از ماینوکسیدیل استفاده شود تاثیر بیشتری خواهد داشت. ماینوکسیدیل موضعی، بی خطر و استفاده از آن آسان است و فشار خون افراد نرمال را پایین نمی آورد.

شکل 5 ماینوکسیدیل موضعی

۳. پماد یا کرم آنترالین (anthralin)

یکی دیگر از درمان ها در آلوپسی آراه آتا استفاده از پماد یا کرم آنترالین می باشد. آنترالین روی نواحی بدون مو روزانه یک بار استعمال می شود و بعد از مدت کوتاهی، معمولا بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه شسته می شود. اگر موی جدیدی رشد کرد، درمان بین ۸ تا ۱۲ هفته ادامه خواهد داشت. آنترالین، به طور موقتی بر روی پوست ایجاد سوزش کرده و پوست تحت درمان قهوه ای کمرنگ خواهد شد. پس از استعمال دست ها باید شسته شوند.

در طاسی های کوچک اگر علی رغم درمان، موها بعد از ۱ تا ۲ سال رشد نکند می توان کاشت مو انجام داد.

درمان آلوپسی آراه آتا universal/total

راه های درمانی کمی برای آلوپسی آراه آتای وسیع وجود دارد (فقدان موی سر بیشتر از ۵۰ درصد).

در طاسی های خیلی وسیع پاسخ افراد به درمان رضایت بخش نبوده یا موها چند ماه بعد از درمان دوباره می ریزند. این افراد تحت استرس شدید بوده و مجبورند سال ها از کلاه گیس یا تاتو استفاده کنند. البته بیماران نباید ناامید شوند زیرا این احتمال نیز هست که روزی موها خودبه خود یا با درمان های جدیدتر دوباره رشد کند.

1. قرص های کورتیزون

گاهی اوقات قرص های کورتونی برای درمان ریزش موی شدید و وسیع تجویز می شود. استفاده از قرص های کورتون خیلی قوی تر از تزریق موضعی کورتون در پوست است. ضروری است قبل از مصرف قرص های کورتون در خصوص عوارض احتمالی آن با پزشک مشاوره کنید. با این درمان موها شروع به رشد کرده و شوربختانه وقتی که مصرف قرص های کورتون متوقف شد، معمولا دوباره موها ریزش می کند. عوارض جانبی قرص های کورتون در مبتلایان جوان و سالم قابل تحمل است. به طور کلی به علت طولانی بودن مدت درمان با قرص های کورتون و عوارضی که سلامتی را تهدید می کند و همچنین احتمال ریزش موها به دنبال قطع قرص های کوروتونی این روش درمانی چندان زیاد استفاده نمی شود.

2. ایمونوتراپی موضعی

روش دیگری که برای درمان آلوپسی آراه آتا وسیع یا universal/total استفاده می شود، ایمونوتراپی موضعی می باشد که منجر به حساسیت و خارش می شود و همانند بلوط سمی یا پیچک عمل می کند. تقریبا موها در ۴۰ درصد از بیماران با درمان ایمونوتراپی موضعی، شروع به رشد مجدد می کنند و بعد از ۶ ماه درمان می شوند. دیفن سیپرون ماده حساسیت زایی است که در این بیماری استفاده می شود. آن دسته از افرادی که به رشد مجدد موی سر دست یافته اند، نیاز دارند که جهت حفظ رویش مو حداقل تا زمانی که رشد موها به حالت قبل برنگشته درمان را ادامه دهند. این درمان ها در اکثر نقاط آمریکا در دسترس نیست اگرچه در اروپا و کانادا زیاد انجام می شود.

شکل 6 ایمونوتراپی

۳. شیمی درمانی

در موارد طاسی وسیع درمان های شیمی درمانی شامل سیکلوسپورین و متوترکسات ممکن است استفاده شود.

۴. نوردرمانی (فتوتراپی)

فتوتراپی یا نوردرمانی عبارت است از درمان توسط تابش نور ماوراء بنفش که با طول موج بین 400-290 نانومتر می تواند اثرات متعددی بر روی عملکرد فولیکول مو داشته باشد. اثر اول آن تحریک و تکثیر سلول های رنگدانه ساز پوستی، ملانوسیت می باشد و دیگر اثر مفید آن تنظیم و مهار سیستم ایمنی پوستی. روش های مختلف نوردرمانی شامل پوواتراپی PUVA THERAPY و NBUVB است که با تعداد جلسات بیش از ۵۰ تا ۹۰ جلسه در درمان ریزش مو استفاده می شود ولی با قطع درمان احتمال ریزش مو وجود دارد.

شکل 7 عملکرد نوردرمانی (فتوتراپی)

۵.لیزر درمانی

اخیرا از تابش لیزر اگزایمر نیز برای تحریک رویش موها استفاده شده است. لیزر را می توان در کنار سایر درمان های اصلی مثل محلول ماینوکسیدیل استفاده کرد. موهای جدید در ابتدا نازک و سفیدرنگ هستند ولی به تدریج رنگ و جنس اولیه را پیدا می کنند.

۶. کلاه گیس

به طور کلی درمان ها در آلوپسی آراه آتا نوع پیشرفته زیاد موثر واقع نمی شوند (به ویژه آلوپسی آراه آتا universal/total). برای این منظور یک کلاه گیس مناسب گزینه خوبی برای این سری از افراد است. دقت مناسب در انتخاب کلاه گیس باعث می شود که کاملا طبیعی به نظر برسد. هرکلاه گیس باید کوتاه، کم پشت و سبک باشد. اغلب برای حفظ کلاه گیس، بر روی سر یک نوار مخصوصی که می توان آ ن را از داخل به کلاه گیس گره زد، چسبانده می شود و با این کار مانع از افتادن کلاه گیس (حتی در طول بازی های ورزشی) از سر می شود.

آلوپسی آراه آتا در کودکان

آلوپسی آراه آتا یک مشکل شایع است که در بین زنان و مردان و در تمام سنین اتفاق می افتد و بیشتر مواقع افراد جوان را درگیر می کند. آلوپسی آراه آتا در هر سنی تجربه متفاوتی دارد و این وضعیت هنگامی که در دوران کودکی بروز می کند علاوه بر بیمار، اعضای خانواده را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. انجمن آلوپسی آراه آتا (NAAF) برنامه های زیادی برای تحمل راحت این بیماری در خانواده هایی که فرزندشان مبتلا به این بیماری هستند، ترتیب داده است.

• کودکان کمتر از ۵ سال:

کودکان زیر ۵ سال واکنش کمتری به این بیماری نشان می دهند و طبیعتا آسیب روحی کمتری می بینند. کودک کودکستانی که ظاهرش مورد توجه برای خود و هم سن و سال هایش است، سرگرم کاوش در دنیای اطراف و کسب مهارت و استقلال است. نداشتن مو ممکن است فقط باعث ایجاد ناهنجاری شود و بیشتر هم سن و سال هایش توجه زیادی به ظاهر متفاوت او ندارند.

• کودکان بین ۶ تا ۱۲ سال:

بین سنین ۶ تا ۱۲ سال، کودکان به دنبال برقراری ارتباط با دیگران به منظور کشف مهارت های ارتباطی با دنیای اطراف هستند و این که دیگران چه فکری یا چه حسی نسبت به آن ها دارند برای آن ها بسیار مهم است. توجه به مسائلی که دیگران به آن می اندیشند به کودک می آموزد تا محتاط باشند.

برای کودکان در سن بلوغ این که دیگران در مورد آن ها چه می گویند، چگونگی تفاوت آن ها با دیگران و آیا دیگران آن ها را مسخره می کنند یا نه، خیلی نگران کننده است زیرا آن ها در این سن در مورد تفاوت های فردی آگاهی به دست می آورند. متاسفانه آن ها بیشترین لطمه را از کسانی می خورند که نگاهشان به این کودکان، نگاه عادی و معمولی نیست.

حتی اگر کودکی از زمان نوزادی مبتلا به آلوپسی آراه آتا باشد، اکنون با مشکلاتی جدیدی از سازگاری روبرو می شود. هم سن و سالی ها مهمترین قسمت در زندگی او هستند، حتی یک کودک با داشتن روحیه ای شاد ممکن است از این بیماری احساس ترس کند، با این وجود اگر کودکی حس خوبی نسبت به خود و کارهایی که از آن لذت می برد داشته باشد احتمال این که بتواند این مشکلات را با موفقیت پشت سر بگذارد وجود دارد.

درمان های طبیعی آلوپسی آراه آتا

برخی از افراد مبتلا به آلوپسی آراه آتا روش های درمانی دیگری را برای درمان این بیماری انتخاب می کنند، مانند موارد زیر:

1. رایحه درمانی
2. ماساژ پوست سر
3. طب سوزنی
4. میکرونیدلینگ
5. پروبیوتیک ها
6. لیزردرمانی با لیزر کم توان (LLLT)
7. ویتامین ها مانند روی و بیوتین
8. نوشیدنی های آلوئه ورا
9. مالیدن آب پیاز به پوست سر
10. استفاده از روغن های اساسی مانند درخت چای، رزماری، اسطوخودوس و نعناع فلفلی
11. روغن های دیگر، مانند نارگیل، کرچک، زیتون و جوجوبا
12. یک رژیم غذایی ضدالتهابی که همچنین به عنوان پروتکل خودایمنی شناخته می شود و شامل یک رژیم محدود است که عمدتا از گوشت و سبزیجات است.
13. مکمل های گیاهی مانند جینسینگ، چای سبز، گیاه گلیس چوبی و نخل اره

بیشتر این روش های درمانی جایگزین در نظر بالینی آزمایش نشده اند بنابراین اثربخشی آن ها در درمان ریزش مو مشخص نیست.

پیش آگهی آلوپسی آراه آتا

پیش آگهی آلوپسی آراه آتا برای هر فرد متفاوت است و قابل پیش بینی نیست.برخی از بیماران فقط یک بار ریزش مو را تجربه کنند و عود مجدد ندارند ولی برخی دیگر ممکن است تا پایان عمر با دوره های ریزش مو مواجه شوند.

جهت مطالعه بیشتر درمورد درمان های ریزش مو مقاله های پی آر اف ، پی آر پی ، مزوتراپی و اسکالپ را مطالعه فرمایید.

لطفا از عکس های قبل و بعد بیماران در گالری عکس دیدن فرمایید.

---