شانه یکی از پر تحرک ترین مفصل های بدن انسان است. به همین دلیل است که شاید بیشتر از دیگر مفاصل و عضلات بدن دچار مشکلاتی مانند در رفتگی شانه می شود. استخوانی سه گوش و صاف در اندام فوقانی آناتومی بدن انسان، کتف یا اسکاپولا می باشد. استخوان کتف به ترقوه و استخوان بازو متصل می باشد و دارای سه کنار، سه زاویه، سه زائده و دو سطح می باشد که هریک از آنها بسیار حساس و شکننده می باشند و باید مراقب باشید تا دچار دررفتگی کتف نشوید.

کتف از جمله اندام هایی در بدن می باشد که بسیار حساس بوده و در صورتیکه دچار در رفتگی شود باید حتماً به متخصص مراجعه کنید؛ زیرا در صورتیکه این مشکل را نادیده بگیرید ممکن است دچار مشکلات دیگری شوید و حتی نیاز به این باشد که کتف خود را عمل جراحی کنید تا بتوانید مانند قبل از دست خود استفاده کنید. در رفتگی کتف بر اثر یک ضربه به سمت بیرون کتف و یا مستقیم می باشد. برای اینکه بتوان این درد ها را در مفصل شانه به مقدار زیادی رفع کرد، نیاز است تا از طب فیزیکی استفاده نمود. طب فیزیکی کمک می کند تا بسیاری از درد های عضلانی در قسمت شانه رفع شود و التهابات کاهش پیدا کند و میزان قدرت شانه افزایش پیدا کند. این روش درمانی شامل تکنیک های مختلفی می شود که در ادامه معرفی میگردد.

علت در رفتگی کتف چیست؟

شانه ممکن است پس از وارد شدن آسیب جدی به آن همچون افتادن یا کشیدگی بیش از حد دست یا به دلیل ضربه مستقیم به شانه، دچار در رفتگی شود یا ممکن است این شرایط بدون آسیب دیدگی جدی (در رفتن شانه بدون دلیل) در بیمارانی مشاهده شود که دچار شلی ذاتی مفاصل هستند (بیماران مبتلا به نرمی مفاصل). در بعضی بیماران همچون ورزشکاران فعال در حوزه پرتاب وزنه، تکرار حرکت پرتاب وزنه با فشار باعث کشیدگی کپسول جلوی شانه شده و این شرایط می تواند باعث در رفتن شانه یا نیم در رفتگی آن شود (در رفتگی در نتیجه آسیب های جزئی).

علائم در رفتگی کتف و شانه

مهمترین علائم در رفتن شانه عبارتند از:

• التهاب
• بی حسی
• ضعف
• کبودی

گاهی اوقات ممکن است در رفتن شانه منجر به پارگی رباط یا تاندون در شانه شود و یا ممکن است به عصب آسیب برساند. مفصل شانه می تواند رو به جلو، رو به عقب یا رو به پایین جابجا شود. یکی از انواع معمول در رفتگی شانه وقتی است که شانه به جلو سر می خورد؛ یعنی استخوان بالای بازو از فصل خود به سمت جلو و پایین جابجا میشود. این حالت ممکن است هنگام پرت کردن بازو به جلو اتفاق بیافتد.

انواع در رفتگی کتف

در رفتگی قدامی (به سمت جلو و پایین) شایع ترین نوع در رفتگی شانه است و استعداد وقوع مجدد دارد.
دررفتگی خلفی (به سمت عقب) معمول نیست. تشخیص و گاهی اوقات درمان این عارضه دشوار است.

تشخیص در رفتگی کتف

در طول معاینه فیزیکی، پزشک ناحیه درگیر را از لحاظ وجود حساسیت به لمس، تورم یا بدشکلی بررسی می کند. یک عکس رادیولوژی از مفصل شانه دررفتگی را نشان داده و می تواند وجود هرگونه شکستگی استخوان یا سایر آسیب های وارده به مفصل شانه را مشخص کند.

عوارض در رفتگی کتف

1. آسیب عروقی - عصبی در ناحیه بازو
2. آسیب عضلانی همراه عضلات ناحیه بازو
3. عوارض ناشی از شکستگی در همراهی شکستگی و دررفتگی شانه
4. استعداد به دررفتگی های مکرر شانه: به خصوص در افراد زیر 18 سال چنانچه یک بار دررفتگی قدامی شانه رخ دهد بسیار مستعد به بروز مجدد آن هستند و چنانچه این امر سه الی چهار بار تکرار گردد نیاز به درمان جراحی دررفتگی شانه برای پایدار کردن مفصل شانه داریم.

درمان دررفتگی مفصل شانه، کتف و بازو

• جا انداختن شانه: پزشک ممکن است بعد از تشخیص در رفتگی شانه سعی کند با استفاده از حرکت های آرام، استخوان های شانه را به محل صحیح آنها باز گردانده و در اصطلاح جا اندازد. در این حالت با توجه به مقدار درد و ورم، ممکن است نیاز به استفاده از مسکن یا ماده بی حسی وجود داشته باشد یا در مواقع نادر ممکن است قبل از دستکاری استخوان های شانه، بیمار در حالت بیهوشی عمومی قرار گیرد. هنگامی که استخوان های شانه به محل مناسب برگردانده شدند، درد شدید می بایست بلافاصله بهبود پیدا کند.
• بی حرکت کردن: پزشک ممکن است از آتل برای چند روز تا چند هفته به منظور بی حرکت کردن وضعیت شانه و بازو استفاده کند.
• دارو: پزشک ممکن است داروهای مسکن یا شل کننده عضلات برای شما با هدف راحتی بیشتر در زمان درمان و بهبود شانه و بازو تجویز کند.
• توانبخشی: پس از اینکه آتل شما برداشته شد، مهم است که برنامه توانبخشی تدریجی برای بازیابی دامنه حرکت، نیرومندی و ثبات مفصل شانه شما شروع شود.
• عمل جراحی: در موارد نادر، در صورتی که اعصاب یا رگ های خونی شما آسیب دیده باشد، طبق تشخیص جراح شانه ممکن است به عمل جراحی برای بیمار نیاز باشد.
• طب فیزیکی

درمان طب فیزیکی برای درمان دررفتگی شانه برای تسریع فرآیند درمان و اطمینان از دستیابی به نتایج بهینه و پیشگیری از دررفتگی مکرر شانه لازم و ضروری است. این درمان ممکن است شامل ورزش های شانه درد و موارد زیر باشد:

1. ماساژ بافت های نرم
2. استفاده آتل
3. حرکت دادن مفاصل (قفسه سینه یا گردن)

• طب سوزنی
• گرما یا سرما درمانی
• اولتراسوند
• ورزش های مخصوص برای بهبود توانایی چرخش، پایداری، تقویت، انعطاف پذیری و ایجاد ثبات در مفاصل کتف از سوی فیزیوتراپیست تجویز می شود.
• آب درمانی
• ارائه توصیه برای اصلاح فعالیت ها
• اصلاح وضعیت قرار گیری شانه
• اصلاح بیومکانیک (برای مثال اصلاح تکنیک های حرکتی، نحوه شنا کردن، ورزش تنیس، تکنیک برداشتن وزنه و موارد مانند آن)
• ارائه یک برنامه برای بازگشت به فعالیت های عادی و نظارت بر این برنامه

متخصصان طب فیزیکی با بهره گیری از ابزارها و روش های گفته شده در درمان دررفتگی شانه و کتف اهداف زیر را دنبال می نمایند:

1. بازیابی دامنه حرکتی: ورم و درد می تواند باعث کاهش دامنه حرکتی شانه شود. متخصص طب فیزیکی می تواند به انجام تمرین های ورزشی ایمن و مؤثر برای بازیابی دامنه حرکتی کامل شانه به شما کمک کند. علاوه بر این، پزشک متخصص ممکن است از تکنیک های خاص تحت عنوان درمان دستی یا کایروپراکتیک برای کمک به کاهش درد در ناحیه شانه، بازو و کتف استفاده کند.
2. تقویت شانه و بهبود عدم پایداری آن: در این حالت با توجه به میزان آسیب وارد شده و میزان پیشرفت شما در زمان ریکاوری، متخصص می تواند از تمرین های تقویتی مناسب برای بهبود وضعیت شانه شما استفاده کند. در صورتی که فعالیت های لازم برای تقویت عضلات شانه استفاده نشود، همواره امکان باقی ماندن عدم پایداری مفصل شانه و دررفتگی های مکرر مفصل شانه به دلیل این مسئله وجود دارد.
3. آموزش مجدد عضلات شانه: متخصصان حرکت درمانی می توانند به عضلات شانه شما برای یادگیری نحوه عکس العمل های صحیح به فشارهای تصادفی وارد شده کمک کنند. این متخصصان، تمرین های تجویز شده برای بیمار را برای کمک به وی جهت بازگشت به فعالیت های عادی طراحی کرده اند.
4. آموزش های خاص برای انجام فعالیت های عادی یا فعالیت های ورزشی: بر اساس الزامات شغلی یا نوع ورزشی که شما انجام می دهید، ممکن است نیاز به استفاده از یک برنامه توانبخشی اضافی برای کمک به عضلات شانه با توجه به فعالیت های انجام شده وجود داشته باشد.

• ورزش و حرکات اصلاحی

پزشک می تواند به شما مشاوره لازم را در زمینه مناسب بودن زمان شروع تمرین ها و حرکات اصلاحی ارائه کند و به تدریج برای شما از تمرین های متوسط و پیشرفته استفاده نماید. به عنوان یک قاعده عمومی، هنگامی که حرکت های اصلاحی پیشرفت کرده و جدی تر می شوند، نباید علائم بیماری از جمله درد، در فرد افزایش پیدا کند. در غیر این صورت نباید از تمرین مورد نظر استفاده کرد. تمرین های قابل استفاده به شرح زیر هستند:

1. خم کردن شانه

در حالت نشسته قرار بگیرید. بازوی آسیب دیده خود را با دست دیگر از زیر آرنج بگیرید. به آرامی به جلو خم شوید. بازوی خود را تا هنگامی که درد به شما اجازه می دهد به سمت بالا و پایین حرکت دهید.

2. حرکت پروانه شانه

در حالت نشسته قرار بگیرید. بازوی آسیب دیده خود را با دست دیگر از زیر آرنج بگیرید. به آرامی به جلو خم شوید. بازوی آسیب دیده خود را تا هنگامی که درد به شما اجازه می دهد به طرفین حرکت دهید.

3. چرخش شانه به پهلو

در حالت نشسته قرار بگیرید. آرنج خود را به طرفین بدن چسبانده و مچ دست آسیب دیده (دستی که دچار دررفتگی شانه شده است) را با دست دیگر بگیرید. به آرامی دست خود را در حالت زاویه 90 درجه نسبت به بدن خود حرکت دهید. بیشتر از این دست خود را حرکت ندهید و پس از این حرکت به وضعیت عادی باز گردید.

4. خم کردن شانه

در حالت ایستاده روبروی یک دیوار قرار بگیرید. سعی کنید مشت خود را به سمت دیوار فشار دهید.

5. انبساط شانه

در حالت ایستاده به صورتی قرار بگیرید که پشت شما به یک دیوار باشد. سعی کنید آرنج خود را از پشت به سمت دیوار فشار دهید.

6. حرکت دور کردن شانه

در حالت ایستاده به صورتی قرار بگیرید که سطح خارجی بازوی آسیب دیده شما به دیوار باشد. سعی کنید کل بازوی خود را به طرف دیوار فشار داده و حرکت دهید.

7. حرکت جمع کردن شانه

در حالت ایستاده به صورتی قرار بگیرید که یک حلقه دستمال دستشویی زیر بازوی آسیب دیده شما قرار داشته باشد. سعی کنید کل بازوی خود را به اطراف حرکت دهید.

8. چرخش خارجی

در حالت ایستاده روبروی دیوار قرار گرفته و سطح خارجی دست خود را بر روی دیوار یا یک در نیمه باز قرار دهید. سعی کنید دست خود را به سمت خارج حرکت دهید و در این حالت نباید آرنج از پهلوی شما جدا شود.

9. چرخش داخلی

در حالت ایستاده به صورتی قرار بگیرید که داخل دست آسیب دیده شما به یک دیوار یا در نیمه باز باشد. سعی کنید دست خود را به سمت داخل حرکت دهید. در این حالت نباید آرنج از پهلوی شما جدا شود.

زمان مراجعه به پزشک

• وجود درد در ناحیه شانه به خصوص هنگام انجام فعالیت هایی که نیازمند وارد کردن فشار به عضلات است.
• وجود احساس «حرکت» یا «لغزیدن» در ناحیه شانه
• شنیدن صدای غیر عادی از مفصل شانه

نسخه اصلی مطلب علائم و علت در رفتگی کتف و شانه چیست؟ را در سایت دکتر بیژن فروغ بخوانید.

---