نقش نالترکسون در ترک اعتیاد

دکتر محمد والی پور [ متخصص روانپزشکی ]آدرس وب سایت : www.drvalipour.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان آمادگاه ، ساختمان سپاهان ، طبقه 4 تلفن مطب : 32241146 - 031

در سیستم اعصاب مرکزی هورمونی به نام اندورفین وجود دارد که در استرس های شدید ترشح شده و باعث ایجاد تسکین و بالا رفتن سطح تحمل در انسان می شود.
اگر ندیده باشید حتما شنیده اید که فرضا در جنگ یا در یک سانحه، دست شخصی قطع شده ولی وی در ابتدا دردی را احساس نکرده است! علت عدم احساس درد در چنین شرایطی، می تواند ناشی از ترشح و تاثیر اندورفین باشد.ضرب المثل هنوز داغه حالیش نیست! در حقیقت اشاره به تاثیر اندورفین در بدن دارد. مثال دیگری که شاید اشاره به آن خالی از لطف نباشد بی خوابی بعد از ورزش است! حتما برای شما هم اتفاق افتاده است که بعداز فعالیت بدنی یا ورزشی به شدت خسته شده اید ولی از خستگی خوابتان نبرده است! در این شرایط می توان گفت شما دچا نئشگی ناشی از ترشح اندورفین شده اید! پس اینکه می گویند: ورزش دشمن اعتیاد است کاملا واقعیت علمی دارد. ورزش می تواند منجر به ترشح اندورفین شده و ایجاد تسکین و نشاط کند.

بصورت طبیعی در سطح سلول های بدن گیرنده هایی وجود دارند تا اندورفین که در بین عوام به مورفین داخلی معروف است بتواند با چسبیدن به این گیرنده ها اثرات خود را در شرایط بحرانی در بدن ایجاد کند.ساختمان شیمیایی مورفین شباهت زیادی به ساختمان شیمیایی اندورفین دارد. مورفین موجود در مواد مخدر وارد بدن شده و به شدت به این گیرنده ها می چسبد و شرایطی را پیش می آورد که سلول تصور می کند گیرنده مذکور از بین رفته است پس یک گیرنده جدید دیگر می سازد. با مصرف دوباره مواد مخدر، گیرنده جدید نیز با مورفین پوشیده می شود و سلول باز هم گیرنده جدید دیگری می سازد. به این ترتیب تعداد این گیرنده ها در افرادی که مواد مخدر را بصورت طولانی مدت استفاده می کنند زیاد می شود. زیاد شدن گیرنده ها باعث ایجاد اثرات ناخوشایندی می شود و شخص مصرف کننده مواد مخدر مجبور است برای جلوگیری از این علایم همچنان مصرف خود را ادامه دهد یا بالاتر ببرد!

وقتی شخصی بطور طبیعی پاک می شود یا با هر روشی مورد سم زدایی قرار می گیرد، تنها مورفین موجود در بدنش خارج می شود ولی گیرنده های مورفین همچنان به تعداد زیاد در بدن وی باقی می مانند که منجر به علایمی از جمله ولع مصرف مواد مخدر می شوند. بدون مصرف نالترکسون به شرط پاک ماندن بیمار، تقریبا شش ماه طول می کشد که این گیرنده ها کم شده و به تعداد طبیعی نزدیک شوند. با مصرف نالترکسونopium antagonist) به مدت حداقل شش ماه این مدت زمان به سه تا چهار ماه کاهش می یابد.نالترکسون آنتاگونیست یا داروی ضد مواد مخدر است. وقتی وارد بدن فرد وابسته به مواد مخدر می شود،مورفین را از گیرنده های مورفین جدا کرده و در اندک زمانی شخص به شدت دچار علایم ترک یا همان خماری می شود. این علایم به قدری شدید است که گاها تیم درمانی را نیز دچار وحشت می کند. دردهای شدید اسکلتی عضلانی و شکمی، اسهال و استفراغ شدید، پرشهای عضلانی و ... که کنترل آن نیز نسبتا مشکل است شخص را راهی بیمارستان می کند!

اگر این دارو توسط شخصی که از مواد مخدر پاک شده است مصرف شود نه اینکه علایم خاصی ایجاد نمی کند بلکه با از بین بردن گیرنده های مورفین با عث کاهش ولع مصرف مواد مخدر نیز می گردد. پس باید زمانی این دارو را به بیمار تجویز کنیم که مطمئن باشیم سم زدایی با موفقیت انجام شده و بیمار کاملا پاک است. برای اطمینان از پاک بودن بیمار بعد از قطع داروهای سم زدایی باید بیمار حداقل به مدت ده تا چهارده روز پاک مانده و هیچ ماده مخدر یا شبه مخدری در طول این مدت استفاده نکند. بعد از این مدت بیمار به کلینیک مراجعه می کند و در کلینیک از بیمار تست مورفین گرفته می شود و در صورت منفی بودن تست مورفین تست دیگری به نام تست چالش نالوکسان انجام می شود. در صورتیکه جواب هر دو تست منفی باشد بیمار می تواند از فردای همان روز روزانه 50 میلیگرم نالترکسون بصورت خوراکی مصرف کند.

علاوه بر کاهش ولع مصرف مواد مخدر از مزایای دیگر نالترکسون می توان به چند مورد زیر اشاره کرد :
1 . وقتی شخص نالترکسون را در حضور خانواده مصرف می کند می توان از پاک بودن شخص اطمینان حاصل کرد.
2. اگر شخصی بعداز مصرف نالترکسون اقدام به مصرف مواد مخدر کند سه حالت زیر ممکن است اتفاق بیافتد:
مصرف مواد مخدر هیچ گونه اثری روی فرد نمی گذارد.
شخص به شدت خمار شده و راهی بیمارستان یا کلینیک می شود.
مرگ به علت مسمومیت با مواد مخدر
پس شخصی که نالترکسون مصرف کرده است اگر دچار هوس شود می داند که در صورت مصرف مواد مخدر خطر مرگ را بالقوه بر خود تحمیل می کند. به همین خاطر هوس خود را بخوبی کنترل می نماید. مدت زمان اثر نالترکسون بیست و چهار ساعت بوده و مصرف مرتب آن از اهمیت زیادی برخوردار است. نالترکسون ایجاد وابستگی نمی کند و بر عکس در بسیاری از موارد بیماران به بهانه های مختلف سعی می کنند از خوردن آن سر باز زنند که در این مورد در کلاس های آموزش خانواده در کلینیک تخصصی ترک اعتیاد آینده به خانواده های بیماران آموزش های لازم داده می شود.
نالترکسون باید حداقل به مدت شش ماه روزانه مصرف شود. در برخی بیماران ممکن است مصرف آن حتی برای بیشتر از دوسال نیز توصیه شود.
نالترکسون عوارض جانبی خاصی ندارد. در صورت بروز عوارض جانبی حتما باید این مسئله توسط پزشک درمانگر تایید شود. بدون تایید پزشک درمانگر به هیچ وجه نباید مصرف نالترکسون را قطع یا کم کرد. در برخی بیماریها نیز برا ساس نظر پزشک درمانگر باید تعیین دوز انجام شود.
بعداز سم زدایی و شروع نالترکسون به بیمار کارت مصرف نالترکسون داده می شود. بیمار باید این کارت را همواره با خود همراه داشته باشد تا در صورت بروز شرایط اورژانسی برای وی داروهای مخدر یا شبه مخدر تجویز نشود.
در مواردی که استفاده خوراکی این دارو برای بیمار مشکل است می توان از پلت یا کپسول زیر پوستی آن استفاده کرد. به این ترتیب دارو در زیر پوست کاشته شده و روی آن بخیه زده می شود. و بر اساس نوع کپسول در طول دو، سه یا شش ماه به تدریج جذب می شود.