عوامل شغلی ایجاد کننده کم شنوایی

دکتر سعید ملایری [ شنوایی شناسی ]آدرس وب سایت : www.samakonline.ir
آدرس مطب : تهران ،انتهای خیابان امام خمینی سپه غربی نرسیده به بزرگراه یادگار امام خمینی ،پلاک 1386 تلفن مطب : 66845959 - 021

کم شنوایی علل مختلفی دارد که یکی از مهمترین آنها کار در محیط های صنعتی بدون رعایت اصول ایمنی است، به گونه ای که طبق آمارهای جهانی 30 درصد شاغلین صنایع به درجاتی از کم شنوایی مبتلا هستند.کم شنوایی یا کاهش میزان شنوایی دارای انواع انتقالی، حسی- عصبی، مرکزی و ترکیبی است؛ کم شنوایی انتقالی به حالتی گفته می شود که فرد احساس انسداد یا پری در گوش خود دارد و صدای خود را بلندتر از حالت معمول می شنود به همین دلیل آرام صحبت می کند.کم شنوایی انتقالی ناشی از بروز اختلال در عملکرد گوش میانی یا خارجی است که می توان آن را با دارو یا عمل جراحی درمان کرد.

کم شنوایی حسی عصبی، شایع ترین نوع کم شنوایی به شمار می رود و در اثر اختلال در عصب دهلیزی حلزونی گوش یا در اثر ناهنجاری های گوش داخلی بروز می کند. این عارضه درمان دارویی ندارد اما می توان با استفاده از سمعک تا حد زیادی افت شنوایی را جبران کرد.کم شنوایی مرکزی نیز نوع دیگری از کم شنوایی است که در اثر آسیب بافت های مغز به وجود می آید. مبتلایان به این نوع از کم شنوایی برای بهبود شنوایی خود از سمعک استفاده می کنند.کم شنوایی ترکیبی به کم شنوایی ناشی از کم شنوایی حسی- عصبی و کم شنوایی انتقالی گفته می شود و روش درمان آن، استفاده از دارو و سمعک به صورت توامان است.

علل کم شنوایی
علل مختلفی در بروز کم شنوایی وجود دارد که از جمله آنها می توان به انواع عفونت ها در اثر ابتلا به بیماری های سرخجه، آنفلوانزا، سرخک و اریون و علل وراثتی که از بدو تولد یا بعد از 20 سالگی خود را نشان می دهد، اشاره کرد.ضربه هایی مانند سیلی، سوانح رانندگی، برخورد اجسام مختلف به سر و گوش، اختلالات سیستم عصبی، اختلالات عروقی، مصرف برخی داروها نیز از جمله علل بروز کم شنوایی هستند.علاوه بر این، شنیدن صداهای بلند و به مدت طولانی از دیگر عوامل ایجادکننده کم شنوایی به شمار می رود که بیشتر شاغلین در مشاغل صنعتی به ویژه در صورت رعایت نکردن صحیح اصول ایمنی در کار به آن مبتلا می شوند.

یکی از علت های کم شنوایی در بین تمام سنین، قرار گرفتن در معرض صداهای بلندتر از حد مجاز است.حد مجاز صدا طبق استانداردهای بین المللی، حداکثر 85 دسیبل برای هشت ساعت کار مداوم روزانه بدون استفاده از وسایل محافظت شنوایی است.شنیدن صداهای بلند علاوه بر ایجاد کم شنوایی، با ایجاد بیماری ها و عوارض غیرشنوایی مانند استرس، اضطراب، دلشوره، مشکلات قلبی- عروقی یا سقط جنین بر سلامت افراد تاثیر می گذارند.

کم شنوایی
به طور کلی کم شنوایی به دو صورت موقت و دائم بروز می یابد که به گفته پزشکان کم شنوایی موقت معمولا بعد از 24 ساعت استراحت صوتی (در معرض صدای بلند قرار نگرفتن) برطرف می شود و میزان شنوایی به حالت اول بازمی گردد.کم شنوایی دائم نیز به حالتی گفته می شود که در معرض صداهای بلند بودن به صورت دائم ادامه می یابد و در نهایت کم شنوایی دائم رخ می دهد که در این حالت فرد نیازمند استفاده از سمعک می شود.

عوامل شغلی ایجاد کننده کم شنوایی
صداهای ناشی از دستگاه های مختلف مانند مته ها برای کندن زمین و محیط های کاری مانند کارخانه ها و مراکز تولیدی می توانند ایجادکننده کم شنوایی باشند.طبق استانداردهای بین المللی در مورد حد مجاز صدا، شاغلین در محیط هایی که 85 دسیبل صدا در آن وجود دارد، باید روزانه حداکثر 8 ساعت در این محیط قرار بگیرد.اگر صدا 90 دسیبل شود، باید ساعت کاری شاغلین به 4 ساعت کاهش یابد، یعنی به ازای هر پنج دسیبل افزایش صدا باید ساعت کار فردی که در معرض این میزان صدا قرار دارد، به نصف کاهش یابد و به همین ترتیب اگر شدت صدا به 95 دسیبل افزایش یافت، ساعت کاری باید به 2 ساعت و در 100 دسیبل ساعت کاری باید به یک ساعت در روز برسد.

صداهای ناشی از مته هایی که زمین را با آن می کنند، حدود 120 دسیبل است، توضیح داد: فردی که با این دستگاه ها کار می کند، در طول روز باید حداکثر به مدت 15 دقیقه با این دستگاه کار کند تا آسیبی به شنوایی او وارد نشود.البته این استانداردها برای کار کردن بدون استفاده از وسایل حفاظت شنوایی است و اگر از وسایل حفاظت شنوایی یعنی گوشی های محافظ استفاده شود، می توان روزانه 8 ساعت در معرض صدایی با 100 دسیبل نیز قرار گرفت.

راه های پیشگیری از کم شنوایی
اولین اقدام در این زمینه ممانعت از ایجاد صداهای بلند و خودداری از قرار گرفتن در معرض صداهای بلند است.بوق خودروها و موتورسیکلت ها، صداهای ناشی از برخی اسباب بازی ها و ترقه ها و صداهای موجود در کارخانه ها و دستگاه های صنعتی بیش از حد مجاز است.گاهی مجبور هستیم به لحاظ زندگی شهری و یا کار در مشاغل صنعتی در معرض برخی صداها باشیم که در این صورت می توانیم از محافظ های شنوایی به صورت گوشی هایی که روی گوش گذاشته می شود، استفاده کنیم.

البته این وسایل نیز تاحدی می توانند از بروز این گونه عوارض پیشگیری کنند، بنابراین راه حل اساسی در این زمینه تولید نکردن این صداها و کنترل و کاهش آنها است که مستلزم رعایت استانداردهای لازم در مورد دستگاه ها و محیط های صنعتی است.محافظ های گوش تنها می توانند 25 دسیبل از شدت صدا بکاهند و ورود صدا از طریق راه های هوایی را کم کنند اما نمی توانند از انتقال ارتعاشات صدا که به اندام بدن وارد می شود، بکاهند چرا که صدا از طریق استخوان ها نیز به گوش ها منتقل می شوند.

پایش شنوایی شاغلین در محیط های صنعتی
افرادی که برای کار در محیط های صنعتی مشغول به کار می شوند، باید پیش از آغاز کار شنوایی آنها مورد پایش و بررسی قرار گیرد و بعد از آن نیز میزان شنوایی آنها هر 6 ماه یک بار بررسی شود تا در صورت بروز عارضه، از پیشرفت آن پیشگیری شود.این مساله در بسیاری از کارخانه ها و محیط های صنعتی انجام می شود اما برنامه کشوری مدونی در این زمینه تهیه نشده است، بنابراین لازم است مسئولان مربوطه به این موضوع توجه داشته باشند.

وی درباره سنجش شنوایی پایه (ادیوگرام) توضیح داد: لازم است افراد در بدو ورود به مشاغل صنعتی مورد سنجش شنوایی قرار گیرند چراکه ممکن است در ابتدای ورود، درجاتی از کم شنوایی داشته باشند بنابراین برای پیشگیری از شدت آن و همچنین به خاطر بسیاری از شکایات کارگران از کارفرمایان صنایع باید مشخص شود که فرد از ابتدا کم شنوا بوده و یا در اثر کار در محیط های صنعتی دچار این عارضه شده است.

اگر مشخص شود که فرد در محیط کار دچار عارضه کم شنوایی شده، باید بررسی شود که آیا محافظ های لازم در اختیار او قرار داده شده، کنترل های لازم برای کاهش صدای محیط انجام شده و آموزش های لازم به او داده شده بود که چگونه از محافظ ها استفاده کند و آیا محافظ ها استاندارد بوده اند یا خیر.اگر فردی با رعایت تمام این موارد دچار کم شنوایی شده باشد، باید محیط کار او عوض شود و یا به او غرامت و یا بازنشستگی پیش از موعد و یا از کار افتادگی داده شود تا دچار گرفتاری هایی نشود که اکنون بسیاری از بازنشستگان مشاغل صنعتی به آن دچار هستند.

اگر کم شنوایی عامل دیگری مانند پارگی پرده گوش، از هم گسیختگی زنجیره استخوانی یا پارگی گوش میانی نداشته باشد، می توان این عارضه را با استفاده از سمعک برطرف کرد.علاوه بر شاغلین صنایع، شهرنشینان نیز به لحاظ زندگی ماشینی روزانه در معرض صداهای بلند و بعضا ناهنجاری هستند که می تواند به شنوایی آنها آسیب برساند.صدای موتورسیکلت ها و بوق آنها، صدای بوق ماشین ها و هزاران صدای ناخوشایند که گاه و بی گاه در کوچه و خیابان و یا حتی منازل آنها را می شنویم، ازجمله این صداها به شمار می روند.

یکی از اقدامات لازم در این زمینه که می تواند از بروز مشکل کم شنوایی و هزینه های متعاقب آن بر خانواده ها و نظام سلامت کشور مانند افسردگی، کناره گیری از اجتماع و همچنین تحمیل هزینه های سنگین درمانی مانند تهیه وسیله کمک شنوایی سمعک و یا استفاده از روش های درمانی مانند برخی جراحی ها پیشگیری کند، رعایت استانداردهای جهانی در صنایع خودروسازی و موتورسیکلت سازی است که به گفته کارشناسان ، صداهای ناشی از این وسایل و بوق آنها استاندارد جهانی ندارد.

شنیدن این گونه صداها به لحاظ زندگی ماشینی برای شهروندان امری اجتناب ناپذیر بنابراین لزوم توجه به این امر بیش از همه متوجه مسئولان مربوطه و کارفرمایان صنایع سنگین است که علاوه بر رعایت استانداردهای لازم در ساخت تولیدات خود، ضروری است برای پیشگیری از بروز عوارض شنوایی در بین جامعه بزرگ کارگری شاغل در محیط های صنعتی استانداردهای لازم برای کاهش صدا در محیط کار و ارایه وسایل حفاظت شنوایی و آموزش های لازم را با دقت بیشتری در دستورکار خود قرار دهند.به گفته متخصصان، صداهای بلند و ناهنجار علاوه بر کم شنوایی می توانند سبب بروز استرس، اضطراب، سردرد، زخم معده، اختلال در عملکرد سیستم گوارش، افزایش کلسترول خون، انقباض رگ های خونی و پرخاشگری شوند.
منبع: خبرگزاری ایرنا