زرد زخم یک عفونت پوستی شایع و بسیار مسری است که به طور عمده بر نوزادان و کودکان ۲ تا ۵ ساله تأثیر می گذارد؛ اما با این وجود می تواند در هر سنی دیده شود. اولین علامت زرد زخم لکه های قرمز پوستی و خارش پوست است. زرد زخم معمولاً به صورت زخم های قرمز روی صورت، به ویژه در اطراف بینی و دهان کودک و در دست و پا ظاهر می شود. زخم ها گسترش یافته و پوسته های عسلی رنگ را تشکیل می دهند. ‏با این وجود زرد زخم به ندرت یک بیماری جدی محسوب می شود و معمولاً علائم آن در عرض ۲ هفته از بین می روند. با این حال، گاهی اوقات همراه با عوارض دیده می شود، بنابراین پزشک ممکن است پماد آنتی بیوتیکی یا آنتی بیوتیک خوراکی تجویز کند. به طور کلی درمان با آنتی بیوتیک ها به منظور جلوگیری از انتقال بیماری به سایر افراد توصیه می شود.

علت زرد زخم

زرد زخم عفونتی است که در اثر باکتری استافیلوکوک اورئوس یا استاف ایجاد می شود. این باکتری می تواند از طریق شکاف در پوست از جمله بریدگی، خراش، نیش حشرات یا بثورات وارد بدن شود و سپس حمله می کنند. این بیماری به شدت مسری بوده و در صورت لمس وسایل شخصی فرد مبتلا، باکتری می تواند به راحتی منتقل شود. از دیگر علل بروز زرد زخم می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. آب و هوای گرم و مرطوب
2. ابتلا به دیابت
3. درمان دیالیز
4. ضعیف بودن سیستم ایمنی، مثلاً به دلیل ابتلا به ایدز
5. بیماری های پوستی مانند اگزمای پوستی ، درماتیت و پسوریازیس
6. آفتاب سوختگی یا سوختگی های دیگر
7. مبتلا شدن به عفونت های خارش دار، مانند زخم، تبخال، آبله مرغان و شپش
8. نیش حشرات و پیچک سمی

عوامل خطرزای زرد زخم

چند عامل می تواند باعث بالا رفتن خطر گسترش زرد زخم بشود. این عوامل شامل:

• سن: بچه های کم سن بویژه کودکان مهد کودک، پیش دبستانی و دبستان بیشتر در معرض خطر ابتلا به زرد زخم قرار دارند. با این حال هر رده ی سنی ممکن است مبتلا به این بیماری بشود.
• فصل: زرد زخم در تابستان های گرم رایج تر است.
• شلوغی: زرد زخم در مراکز شلوغ آسان تر پراکنده می شود.
• دیابت و بیماری های دیگری که بر روی توانایی سیستم دفاعی بدنمان تأثیر می گذارند.
• ورزش های تماسی: ورزش هایی مانند راگبی که دارای تماس فیزیکی هستند باعث افزایش زرد زخم می شوند.
• بریدگی ها، خراش ها، آبله مرغان، اگزما و شرایطی از این قبیل که باعث بازشدن سطح پوست می شوند.
• بهداشت ضعیف
• استفاده ی مشترک از حوله و لباس فرد مبتلا

راههای انتقال بیماری زرد زخم چیست؟

زرد زخم مسری بوده و در بیشتر موارد از طریق تماس مستقیم فرد آلوده به زرد زخم با فرد سالم یا استفاده از وسایلی مثل حوله، اسباب بازی، لباس و وسایل خانه مشترک انتقال پیدا خواهد کرد. بعد از ابتلای فرد ابتدا قسمتی از پوست فرد درگیر شده و سپس ضایعات به قسمت های دیگر پوست بدن نیز انتقال پیدا می کند. باکتری به وجود آورنده زرد زخم می تواند به راحتی از طریق آسیب پوستی مثل زخم و بریدگی وارد پوست شود. شایع ترین نشانه بروز زرد زخم در کودکان بروز زخم در ناحیه بینی همراه با گرفتگی بینی و سرما خوردگی خواهد بود. بعد از ابتلای کودک، والدین نیز از طریق تماس مستقیم با کودک به این بیماری دچار می شوند. افزایش گرما و رطوبت محیط یا ابتلا به اگزما می تواند احتمال ابتلای فرد به زرد زخم را تا حد قابل توجهی افزایش دهد. گاهی اوقات با مخفی شدن باکتری های staph و strep در داخل بینی ممکن است فرد به دفعات دچار این بیماری شده و ضایعات پوستی به قسمت های مختلف بدن او انتقال پیدا کند.

علائم بیماری زرد زخم

1. زخم های قرمز روی پوست اغلب در اطراف بینی و لب
2. زرد شدن زخم ها پس از ترکیدن تاول ها
3. خارش و درد در اطراف زخم ها
4. تاول های چرکی به خصوص در ناحیه پوشک نوزادان
5. تب

زخم های ناشی از زرد زخم ممکن است خارش دار و بعضاً دردناک باشند. بعد از مرحله پوسته، این زخم ها علائم قرمزی ایجاد می کنند. زرد زخم در کودکان بعد از شروع در یک نقطه از بدن، غالباً به سایر قسمت های بدن نیز سرایت می کند. زرد زخم در نوزادان گاهی اوقات به صورت تاول هایی در اطراف ناحیه پوشک یا چین های پوستی ظاهر می شود.

انواع زرد زخم

زردزخم بر اساس نوع باکتری ایجادکننده آن و زخم هایی که به وجود می آید، به سه نوع تقسیم می شوند. در ادامه این سه نوع زرد زخم را معرفی می کنیم.

۱. زرد زخم غیر تاولی

این نوع زخم توسط باکتری استافیلوکوکوس اورئوس به وجود می آید. شایع ترین شکل زرد زخم بوده و ۷۰% بیماران به این نوع عفونت مبتلا می شوند. معمولاً با زخم های قرمز و خارش دار در اطراف بینی و دهان شروع شده که شبیه دانه های پوستی هستند. زخم ها به مرور باز می شوند. پوست قرمز و تحریک شده و سپس پوسته زرد مایل به قهوه ای ایجاد می شود.

۲. زرد زخم تاولی

این نوع عفونت نیز توسط باکتری استافیلوکوکوس اورئوس ایجاد می شود. معمولاً تاول های بزرگی تشکیل می دهد که با مایع شفاف پر شده اند. تاول ها به مرور تیره تر و کدر می شوند. بعد از مدتی تاول باز شده و زخم زردرنگ و پوسته داری در ناحیه تاول به وجود می آید. معمولاً پس از بهبودی دیگر اثری از تاول باقی نمی ماند.

۳. اکتیما

این نوع عفونت بسیار جدی تر بوده، اما کمتر شایع است. اکتیما مرحله ای است که زرد زخم به عمق پوست نفوذ کرده و شدت گرفته است. زمانی که در مراحل خفیف، بیماری درمان نشود، ممکن است اکتیما ایجاد شود. این نوع عفونت باعث ایجاد تاول های دردناک روی پوست باسن، ران، ساق پا یا مچ پا می شود. تاول ها به مرور به زخم های چرکی با پوسته ای ضخیم تبدیل می شوند. ممکن است پس از بهبودی جای زخم ها برای همیشه باقی بماند.

عوارض احتمالی بیماری زرد زخم

عفونت بافت نرم

گاهی اوقات باکتری عامل زردزخم تهاجمی شده و منجر به بروز سلولیت و لنفانژیت می شود؛ باکتری ناشی از این عارضه می تواند منجر به استئومیلیت (عفونت چرکی استخوان)، آرتروز عفونی (عفونت چرکی مفصل) یا ذات الریه (عفونت چرکی ریه) شود.

سندرم پوست فلسی استافیلوکوکی

گاهی اوقات، در کودکان زیر 6 سال و بزرگسالان مبتلا به نارسایی پیشرفته کلیه، زرد زخم تاولی متمرکز ناشی از سروتیپ های استافیلوکوکی خاصی منجر به سندرم پوست فلسی استافیلوکوکی می شود. در اینجا، دلمه بستن سطحی و متعاقباً تخریب سطح پوست در ناحیه صورت، در چین های پوست و جاهای دیگر، به دلیل اپیدرمولیسین یا اکسفولیاتین متحرک رخ می دهد، نه به خاطر عفونت مستقیم پوست. این عارضه جای زخمی به جا نمی گذارد.

سندرم شوک سمی

سندرم شوک سمی عارضه ای نادری بوده و در موارد نادری به دنبال زرد زخم بروز می کند. این عارضه باعث تب، آریتمای پراکنده و سپس رَش پوسته پوسته ای، فشار خون پایین و درگیر شدن سایر اندام ها می شود.

گلومرولونفریت حاد متعاقب استرپتوکوکی

عفونت استرپتوکوکی گروه آ در موارد نادری، 3 تا 6 هفته بعد از عفونی شدن پوست، منجر به گلومرولونفریت حاد متعاقب استرپتوکوکی می شود. این عارضه با آنتی بادی های آنتی- دی ان آز B و آنتی استرپتولیزین O (ASO) ارتباط دارد.

تب روماتیسمی

در کشورهای گرمسیری، عفونت های پوستی استرپتوکوکی گروه آ به ندرت باعث تب روماتیسمی و بیماری روماتیسم قلبی می شوند. گمان می رود که دلیل این امر این است که انواعی از استرپتوکوک های گروه آ که معمولاً روی پوست وجود دارند به گلو (که محل رخ دادن بیشتر عفونت های ناشی از تب روماتیسمی است) وارد می شوند.

راه ها و روشهای درمان بیماری زرد زخم

معمولاً پزشک با بررسی و معاینه زخم های به وجود آمده روی سطح پوست این بیماری را تشخیص داده و نیازی به انجام آزمایش و نمونه برداری نخواهد بود؛ اما اگر زخم های به وجود آمده نسبت به درمان آنتی بیوتیک واکنش نشان نداده و بهبود نیافت، پزشک ممکن است از مایع ترشح شده از زخم ها نمونه برداری کرده و برای تشخیص بهترین شیوه درمانی آن را برای آزمایشگاه ارسال کند. این کار به انتخاب بهترین آنتی بیوتیک برای از بین بردن زرد زخم کمک خواهد کرد؛ زیرا بعضی از انواع زرد زخم نسبت به داروهای آنتی بیوتیک به خصوصی مقاوم شده و نیاز به تغییر رویه درمانی خواهد بود.

پیشگیری از زرد زخم

زردزخم بسیار واگیردار است و به راحتی از طریق تماس با پوست آلوده، استفاده از اشیاء، لباس و ملحفه مشترک به دیگران منتقل می شود. بهترین راه برای جلوگیری از زرد زخم، اجتناب از تماس با افراد بیمار و اشیاء آلوده است. شستن دست ها در کاهش گسترش عفونت بسیار مؤثر است. لازم به ذکر است که این عفونت تنها در زمان هایی وارد پوست می شود که یک شکاف یا برش روی پوست وجود داشته باشد، بنابراین باید به کودکان آموزش داد که از خاراندن پوست و زخم کردن آن خودداری و ناخن های خود را همیشه کوتاه کنند. بعد از ۴۸ ساعت استفاده از آنتی بیوتیک، شخص مبتلا به زرد زخم دیگر واگیردار نیست.

نسخه اصلی مطلب علائم و راههای انتقال بیماری زرد زخم را در سایت دکتر جمال الدین حسن زاده بخوانید.

---