عارضه ی زانتلاسما Xanthelasma مجموعه ای از کلسترول و لیپیدها هستند. این پلاک ها زمانی تشکیل می شوند که لیپیدهای موجود در خون به بافت پوست بچسبند یا به دلیل مشکل دیگری در متابولیسم چربی های موضعی تغییری ایجاد شود. زانتلاسما وضعیتی است که پلک ها را تحت تأثیر قرار می دهد و با ایجاد یک پلاکت چربی و کلسترول مشخص می شود که می تواند در نواحی مختلف چشم به ویژه رو یا پشت چشم ظاهر شود. به طور معمول، زانتلاسما می تواند ناشی از سطوح بالای کلسترول باشد و مسری نمی باشد؛ اما اگر پلاکت های چربی مشخصه زانتلاسما با کمک یک متخصص پوست برداشته نشود، می توانند رشد کنند. زانتلاسما قابل درمان است و می توان آن را با کمک پزشک از طریق روش های کم تهاجمی در مطب تخلیه کرد. اگر زانتلاسما بسیار بزرگ باشد، تخلیه آن می تواند باعث ایجاد اسکار شود، بنابراین درمان زودهنگام این بیماری برای جلوگیری از علائم دائمی مهم است.

زانتلاسما چیست؟

چربی پلک یا زانتلاسما برآمدگی زرد رنگ، سفت و کوچکی است که زیر پوست پلک بنا به علتی که به خوبی مشخص نیست، تشکیل می شود و بی ضرر است. چربی پلک اختلال شایعی است که روی سطح قدامی پلک ایجاد می شود و معمولاً به طور دوطرفه، نزدیک زاویه داخلی چشم ظاهر می گردد. این ضایعات به صورت لکه های زرد رنگ چروکیده روی پوست ظاهر می شوند و اکثراً در افراد مسن دیده می شوند. زانتلاسما مربوط به رسوب چربی در برخی سلول های پوست سطحی پلک است.

علل ایجاد زانتلاسما

چربی پلک معمولاً در اثر وجود مقادیر زیاد لیپید خون یا چربی ها به وجود می آید. این مورد ممکن است علامت یکی از بیماری های زیر باشد:

• هایپرلیپیدمی یا کلسترول بالای خون
• دیابت، گروهی از بیماری ها که باعث بالا رفتن قند خون می شوند.
• کم کاری تیروئید، شرایطی که تیروئید هورمون کافی و مورد نیاز بدن را تولید نمی کند.
• سیروز صفراوی اولیه، بیماری که در آن مجاری صفراوی در کبد به آرامی از بین می رود.
• کلستاز، وضعیتی که در آن جریان صفرا از کبد کند یا متوقف می شود.
• سندرم نفروتیک، اختلالی که باعث آسیب عروق خونی در کلیه ها می شود.
• بیماری خونی مانند اختلالات لیپید متابولیک مونوکلونال گاموپاتی. این مورد نوعی بیماری ژنتیکی است که بر توانایی بدن در تجزیه مواد و حفظ عملکردهای مهم بدن از جمله هضم چربی ها تأثیر می گذارد.
• سرطان، یک بیماری جدی که در آن سلول های بدخیم با سرعت و به صورت کنترل نشده در داخل بدن رشد می کنند.
• اثرات جانبی مصرف برخی از داروهای خاص مانند تاموکسیفن، پردنیزون (ریوس) و سیکلوسپورین (نئورال، گنگراف، ساندیمون)
• بروز این بیماری بیشتر در بین خانواده ها و افراد آسیایی یا مدیترانه ای شایع است.

علائم زانتلاسما

چربی پلک علیرغم اینکه یک بیماری پزشکی است، علائم جدی در بیمار ایجاد نمی کند؛ اما می تواند باعث کاهش عزت نفس و همچنین خجالت فردی شود که از این عارضه رنج می برد. مشخصه اصلی زانتلاسما ظهور کیسه هایی است که بیشتر از رنگ پوست معمولی، زرد بوده و به خوبی مشخص هستند و می توانند روی پلک یا حتی زیر چشم، معمولاً نزدیک بینی ظاهر شوند. کیسه های چربی پلک با گذشت زمان، رشد می کنند و می توانند اندکی در حرکت چشم بیمار اختلال ایجاد و در برخی موارد بینایی را مختل کنند.

عوامل خطر زانتلاسما

در صورت ابتلا به هرکدام از موارد و بیماری های گفته شده در قسمت بالا، احتمال ابتلا به این بیماری در شما افزایش خواهد یافت. همچنین در صورت داشتن کلسترول بالا یا تری گلیسرید، احتمال ابتلا به چربی پلک در فرد افزایش خواهد یافت. در صورتی که دچار هر کدام از بیماری ها یا مشکلات گفته شده هستید، بهتر است برای کاهش احتمال ابتلا به عارضه چربی پلک با پزشک مشورت کنید.

تشخیص زانتلاسما

پزشک شما با بررسی پوست اطراف چشم می تواند زانتلاسما را با معاینه چشمی تشخیص دهد. بیوپسی پوست می تواند وجود رسوب چربی در زیر پوست را تأیید کند. پزشک شما ممکن است برای شما آزمایش خون هم تجویز کند تا سطوح لیپیدهای خون شما را بررسی کند، عملکرد کبد را ارزیابی کرده و یا وجود دیابت را بررسی کند.

روشهای درمان زانتلاسما

پزشک با توجه به شرایط شما و حجم توده زانتلاسما به شما مشورت میدهد تا بهترین روش بدون بازگشت را برای خودتان انتخاب کنید. بعد از درمان زانتلاسما ممکن است رنگ پوست در محل ضایعه تغییر کند یا اسکار به جا بماند. در صورتی که کلسترول شما کنترل نشود یا کلسترول بالا ارثی داشته باشید احتمال برگشت مجدد عارضه وجود دارد. در برخی موارد پایین آوردن سطح کلسترول میتواند به صورت خود به خود باعث از بین رفتن زانتلاسما شود. تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی سالم و افزایش فعالیت بدنی و کاهش وزن روش های طبیعی برای پایین آوردن سطح کلسترول هستند.

درمان زانتلاسما با پلکسر یا پلاسما تراپی

پلکسر یکی از روش های درمانی رایج برای انواع مشکلات پوستی بدون برش و بخیه است که بدون نیاز به بی هوشی و با بی حسی موضعی انجام می شود. پلکسر یا دستگاه پلاسما جت انجام می شود که تاباندن اسپارک های بسیار ظریف 1/0 میلیمتری به محل درمان باعث تصعید یا SUBLIMATION چربی داخل توده می شود یعنی چربی از حالت جامد مستقیم به حال بخار در آمده و از بین می رود. گرمای شدید ایجاد شده توسط پلاسما تراپی باعث تحریک کلاژن سازی در لایه های عمیق پوست می شود.

درمان زانتلاسما با کرایوتراپی

انجماد توده چربی با نیتروژن مایع یا ماده شیمیایی دیگر که باعث یخ زدن، خشک شدن و افتادن آن می شود.

جراحی لیزری برای درمان زانتلاسما

از لیزر CO2 برای برداشتن توده چربی استفاده می شود. در مطب هایی که لیزر ندارند از روش جراحی الکتروکوتر برای برداشتن عارضه استفاده می شود یا این که از تیغ جراحی به روش سنتی برای برداشتن زانتلاسما بهره می برند.

درمان زانتلاسما با لایه برداری شیمیایی

معمولاً درمان با استفاده از اسید تریکولرواستیک انجام می شود و مقداری از آن روی سطح عارضه کشیده می شود و با لایه برداری در یک یا چند جلسه توده چربی از سطح پوست خارج می شود.

پیشگیری از زانتلاسما

پایین آوردن کلسترول ممکن است به درمان زانتالاسما نیز کمک کند. برای برخی افراد تغییر در رژیم غذایی و انتخاب سبک زندگی ممکن است برای درمان کلسترول کافی باشد. برای کاهش کلسترول نیاز با رعایت نکات و انجام اقدامات زیر است:

• حداقل 30 دقیقه در بیشتر روزهای هفته ورزش کنید.
• مصرف چربی های اشباع را که در موادی مانند کره یافت می شود محدود کنید.
• از مصرف سیگار خودداری کنید و میزان مصرف الکل را محدود کنید.
• وزن را کنترل کنید.

نسخه اصلی مطلب زانتلاسما چیست و چگونه درمان می شود؟ را در سایت دکتر لادن ناظمی بخوانید.

---