قارچ ناخن نوعی عفونت است که از طریق ترک های ناخن یا بریدگی های پوستی به وجود می آید. این عفونت می تواند باعث تغییر رنگ ناخن یا ضخیم تر شدن آن شده و با درد همراه باشد. از آنجا که انگشتان پا اغلب گرم و مرطوب هستند، در نتیجه محیط بسیار مناسبی برای رشد قارچ ها محسوب شده و انواع مختلف قارچ و گاه مخمرها می توانند قسمت های مختلف ناخن را درگیر کنند. در صورت عدم تشخیص و درمان عفونت ممکن است به سرعت گسترش یافته و ناخن های دیگر پا، پوست و حتی ناخن های دست را درگیر کند. به قارچ ناخن آنيكوميكوز (onychomycosis) نيز گفته مي شود. البته هنگامی که قارچ نواحی بین انگشتان پا و پوست پای فرد را آلوده می کند، به آن پای ورزشکار (tinea pedis) گفته خواهد شد.

علت قارچ ناخن

در افراد عادی و سالم، عفونت های قارچی ناخن ها بیشتر توسط قارچی که در رطوبت گرفتار شده است، ایجاد می گردد. قارچ های ناخن مکان های گرم، مرطوب و تاریک را دوست دارند. بسیاری از افراد به دلایل زیر به قارچ ناخن مبتلا می شوند:

• قدم زدن در اطراف استخرهای شنا
• استفاده از رختکن عمومی یا حمام مشترک (مانند حمام های سالن های ورزشی یا استخرهای شنا)
• راه رفتن با پای برهنه در یک منطقه عمومی
• رفتن به سالن های ارائه دهنده خدمات ناخن نامناسب
• زندگی و ارتباط با افراد دارای قارچ ناخن

ثابت شده است که ورزشکاران بیشتر مستعد ابتلا به قارچ ناخن هستند، که این موضوع می تواند به دلیل پوشیدن کفش های تنگ که از عرق خیس شده اند، همراه با ضربه های مکرر به ناخن های پا باشد. باید به این نکته نیز توجه نمود که فشارهای مکرر ناخن را ضعیف کرده و آن را مستعد ابتلا به عفونت قارچی می کند.

علائم قارچ ناخن

عفونت قارچی ناخن ممکن است بخشی از ناخن، کل ناخن یا چندین ناخن را درگیر کند. مسلما دکتر عفونی به راحتی قادر به تشخیص این علائم و نشانه ها است. علائم شایع عفونت قارچی ناخن عبارت ند از:

• یک ناخن منحرف شده که ممکن است از بستر ناخن بلند شده باشد.
• بوی نامطبوعی که از ناخن آلوده به مشام می آید.
• وجود یک ناخن شکننده یا ضخیم

افراد در معرض ابتلا به قارچ ناخن

علل مختلفی برای عفونت قارچ ناخن وجود دارد. هر علتی درمان مخصوص به خود را دارد. اگرچه بسیاری از علل عفونت قارچی ناخن قابل پیشگیری هستند، برخی از عوامل خطر، احتمال ابتلا به آن را افزایش می دهند. این عوامل خطر ساز عبارت اند از:

• ابتلا به دیابت
• بیماری که باعث گردش خون ضعیف می شود.
• سنین بالای ۶۵ سال
• استفاده از ناخن مصنوعی
• شنا در یک استخر عمومی
• وجود آسیب ناخن
• داشتن آسیب پوستی در اطراف ناخن
• وجود رطوبت طولانی مدت در انگشتان دست یا پا
• ضعف سیستم ایمنی
• استفاده از کفش های پنجه بسته مانند کفش تنیس یا چکمه

عفونت ناخن در مردان بیشتر از زنان رخ می دهد و این عفونت در بزرگسالان بیشتر از قارچ ناخن در کودکان دیده می شود. اگر یکی از اعضای خانواده شما اغلب به این نوع عفونت های قارچی مبتلا می شود، احتمال ابتلای سایر اعضای خانواده به آنها نیز بیشتر است. افراد مسن در معرض خطر بالایی برای ابتلا به عفونت قارچی ناخن هستند؛ زیرا گردش خون ضعیف تری دارند. همچنین با افزایش سن، ناخن ها کندتر رشد کرده و ضخیم تر می شوند.

انواع قارچ ناخن

عفونت زیر ناخنی انتهایی

عفونت زیرناخنی انتهایی رایج ترین نوع عفونت قارچی ناخن است که هم در ناخن های دست و هم در ناخن های پا دیده می شود. در صورت بروز عفونت، لبه ی بیرونی ناخن ناهموار میشود و رگه های زرد یا سفیدی روی ناخن به وجود می آید. عفونت، بستر ناخن و سطح زیرین آن را درگیر می کند.

عفونت سفید سطحی

عفونت های سفید سطحی، معمولاً در ناخن های پا دیده می شود. نوعی قارچ خاص لایه ی سطحی ناخن را درگیر می کند و نقاط سفیدی روی ناخن به وجود می آورد. در نهایت، این نقاط سفید کل ناخن را فرا گرفته و ناخن زبر، نازک و مستعد شکنندگی می گردد. این نقاط ممکن است به حفره تبدیل یا پوسته پوسته شوند.

عفونت زیر ناخنی پروکسیمال

عفونت های زیر ناخنی پروکسیمال رایج نیستند؛ اما می توانند در ناخن های دست یا پا دیده شوند. با رشد عفونت به سمت بالا، نقاط زرد رنگی در بستر ناخن به وجود می آید. این عفونت معمولاً در افرادی که ضعف سیستم ایمنی دارند رخ می دهد. همچنین می تواند در اثر زخم در ناخن به وجود آید.

عفونت کاندیدایی

عامل این نوع عفونت مخمر کاندیدا است. این مورد ناخن هایی را که قبلاً عفونت داشته یا صدمه دیده بوده را درگیر می کند. کاندیدا معمولاً ناخن های دست را درگیر می کند و اغلب در افرادی دیده می شود که دستانشان زیاد با آب در تماس است. این عفونت ها معمولاً در کوتیکول اطراف ناخن شروع می شود و باعث تورم، قرمزی و حساسیت نسبت به لمس می شود. ناخن ممکن است کمی از بستر جدا شود یا کاملاً کنده شود.

قارچ ناخن کاشت

زمانی که کاشت ناخن انجام می دهیم، در اثر وجود حباب های ریز هوا و همچنین ایجاد یک محیط تاریک و مرطوب محیط مناسبی برای رشد قارچ ایجاد می شود. اگر بدن ما به طور طبیعی میزبان اینگونه قارچ ها باشد به دلیل مساعد شدن شرایط، شروع به رشد و گسترش می کنند؛ اما ممکن است از طریق وسایل و مواد کاشت ناخن این عفونت به ما منتقل شود. به همین دلیل قبل از مراجعه به سالن های زیبایی برای انجام اموری مانند کاشت ناخن حتماً از بهداشت آنها و نحوه ضدعفونی کردن وسایل و مواد مورد استفاده اطمینان حاصل کنید؛ زیرا که این عفونت ها از فردی به فرد دیگر قابل انتقال هستند.

از جمله دلایل ایجاد قارچ در ناخن کاشت شده می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• چسباندن نادرست ناخن
• تغییر در ظاهر ناخن
• بهداشت ضعیف افرادی که در سالن کار می کنند.
• آسیب به ناخن های طبیعی
• استفاده از ناخن های کاشت شده برای مدت طولانی

تشخیص قارچ ناخن

برای تشخیص قارچ ناخن پزشک ناخن های فرد را معاینه خواهد کرد. برای تشخیص دقیق تر نیز پزشک ممکن است برخی از قسمت های ناخن یا ضایعات زیر ناخن را برداشته و برای تشخیص نوع قارچ به وجود آورنده عفونت به آزمایشگاه ارسال کند. بیماری های دیگری مانند پسوریازیس می تواند بسیار شبیه به عفونت قارچی ناخن بوده و با آن به اشتباه گرفته شود. میکروارگانیسم هایی مانند مخمر و باکتری ها نیز ممکن است ناخن ها را آلوده کرده و باعث بروز عفونت قارچی ناخن شود. در روند تشخیص، مشخص شدن علت بروز عفونت می تواند تا حد زیادی به انتخاب بهترین شیوه درمانی کمک کند.

عوارض عفونت قارچی ناخن

عوارض عمده ی عفونت قارچی ناخن عبارتند از:

• عود مجدد عفونت
• از دست دادن موقتی ناخن آلوده به عفونت
• تغییر رنگ ناخن
• گسترش عفونت به اعضای دیگر بدن یا جریان خون
• ایجاد عفونت باکتریایی پوستی به نام سلولیت

زمان مراجعه به پزشک

اگر اقدامات مراقبتی کمکی نکرده و ناخن به طور قابل توجهی شاهد تغییر رنگ، ضخامت یا تغییر شکل و ناخن هستید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. در صورتی که مبتلا به دیابت بوده و احتمال ابتلا به قارچ ناخن می دهید، حتماً برای پیگیری روند تشخیص و درمان به پزشک مراجعه کنید.

پیشگیری از قارچ ناخن

• دست و پاها را مرتب بشویید. دستان خود را بعد از لمس ناخن آلوده شسته و آنها را بعد از شستشو مرطوب کنید.
• ناخن ها را به خوبی گرفته و لبه ها و قسمت های ضخیم ناخن را با استفاده از یک ناخن گیر تیز بگیرید. پس از هر بار ناخن گرفتن، ناخن گیر را به خوبی ضد عفونی کنید.
• جورابهای جذب کننده و ضد عرق بپوشید یا هر روز جوراب های خود را عوض کنید.
• در طول روز از کفش های چرم که قابلیت تنفس دارند، استفاده کنید.
• کفش های قدیمی را دور انداخته یا آنها را با مواد ضد عفونی کننده یا پودرهای ضد قارچ ضد عفونی کنید.
• در استخرها و مکان های مرطوب از کفش یا دمپایی تمیز استفاده کنید.
• برای مانیکور و پدیکور ناخن ها به سراغ سالن هایی بروید که برای هر مشتری ابزار خود را ضد عفونی می کنند.
• از لاک ناخن و ناخن های مصنوعی استفاده نکنید.

درمان قارچ ناخن

درمان موضعی ممکن است به درمان عفونت خفیف کمک کند؛ اما در مواقعی می توانند عوارض جانبی خفیفی مانند تورم یا سوزش ایجاد کنند. درمان های موضعی امکان دارد شامل موارد زیر باشد:

• آمورولفین
• سیکلوپیروکس
• افیناکونازول
• تاوابورول

درمان های خوراکی قارچ ناخن برای موارد شدیدتر، پزشک ممکن است داروهای خوراکی تجویز کند. این داروها اغلب مؤثرتر و سریع تر از درمان های موضعی عمل می کنند. با این حال، این قرص ها می توانند عوارض جانبی داشته باشند. پزشک ممکن است به افراد توصیه کند که هنگام مصرف این ضد قارچ ها از قرار گرفتن در معرض الکل و آفتاب خودداری کنند. همچنین برای بررسی هرگونه مشکلی نیاز به آزمایش خون وجود دارد. درمان های خوراکی شامل موارد زیر است:

• فلوکونازول
• گریزئوفولوین
• ایتراکونازول
• تربینافین
• درمان با لیزر و جراحی

جراحی برداشتن ناخن عفونی تنها در شرایط وخیم، درد شدید ناخن و موفقیت آمیز نبودن دیگر درمان ها انجام می شود. صفحه ناخن جدید پس از برداشتن ناخن رشد می کند، البته رشد مجدد آن گاهی بیش از یک سال طول می کشد. در صورت مقاوم بودن عفونت قارچ ناخن پا می توان از درمان با لیزر بهره گرفت. لیزر مقادیر بالایی از انرژی نوری را منتشر می کند که قارچ ها را می کشد و نابود می سازد. بر اساس نتایج پژوهش های انجام شده، لیزر درمانی کاملاً ایمن است و 90 درصد موارد پس از 3 ماه با موفقیت درمان می شود. البته جهت حفظ نتیجه به دست آمده درمان باید به مدت یک سال هر سه ماه یک بار تکرار شود.

نسخه اصلی مطلب علت قارچ ناخن دست و پا چیست و چگونه درمان میشود؟ را در سایت دکتر محسن سلیمانی بخوانید.

---