ناخن ها از یک پروتئین به نام کراتین ساخته شده است و این پروتئین در ساختار پوست و مو نیز یافت می شود. در زیر ناخن، بافت نرمی حاوی عروق خونی ظریف وجود دارد که باعث صورتی رنگ شدن صدف ناخن می گردد. ناخن ها هر ماه تقریباً ۳ تا ۴ میلی متر رشد می کنند و این رشد در ناخن های پا کمتر است، به طوری که ۴۰% آهسته تر از ناخن های دست رشد می کنند. حال برخی شرایط ممکن است ظاهر و رشد ناخن شما را تحت تأثیر قرار دهند و ناخن را دچار مشکل کنند. در این مطلب انواع مشکلات و بیماری های ناخن معرفی میگردد.

علائم بیماری ناخن

برخی از تغییرات در ناخن های شما به دلیل شرایط پزشکی است که باید به آنها توجه کنید. در صورت مشاهده هر یک از این علائم زیر به پزشک مراجعه کنید:

1. تغییر رنگ کلی ناخن مانند زردی ناخن، ایجاد خطوط طولی مانند خطوط سفید عمودی یا خطوط تیره بر روی ناخن و یا ایجاد انواع لکه روی آن
2. تغییر در شکل ناخن مانند چماقی شدن ناخن، ناخن قاشقی و ایجاد حفره در ناخن
3. تغییر در ضخامت ناخن
4. شکنندگی ناخن
5. خونریزی در اطراف ناخن ها
6. تورم یا قرمزی در اطراف ناخن ها
7. درد ناخن ها یا اطراف آنها
8. جدا شدن ناخن از بستر

ناخن هماتوم یا خونمردگی

هماتوم، به علت ضربه به ناخن و خونریزی خفیفی بین ناخن و بستر آن ایجاد می شود. در زمان هماتوم شدید، پرده سیاه رنگی ناخن را فرامی گیرد که باعث جدا شدن ناخن از بستر می شودکه باید توسط پزشک تخلیه شود چون درمان خود به خود آن زمان زیادی لازم دارد. با جدایی ناخن از بستر محیط برای رشد قارچ ها و باکتری ها فراهم می شود.

عفونت های قارچی و میکروبی اطراف ناخن

این بیماری که پارونشیا نام دارد موجب درد و تورم و قرمزی و التهاب اطراف ناخن می شود و در خانم ها شایعتر است. این بیماری به دونوع حاد و مزمن تقسیم می شود که نوع حاد بر اثر جویدن ناخن، کوتاه کردن خشن یا مانیکور ناخن بروز می کند و محل آسیب دیده چرکی، گرم، متورم و دردناک است. برای درمان آن باید آنتی بیوتیک توسط پزشک تجویز شود. درمان پارونشیا حاد چند روزه است. در پارونشیا مزمن طول مدت بیماری زیاد است و علت آن شستشوی مداوم دست و انجام کارهایی که دائماً با آب و مواد شوینده شیمیایی همراه است.

کوئیلونشیا (Koilonychia)

کوئیلونشیا، وجود خمیدگی معکوس در محور عرضی و طولی ناخن است. این خمیدگی، سطح مقعری به ناخن می بخشد که منجر به ایجاد ناخن قاشقی می شود. کوئیلونشیا روی ناخن های دست بسیار بیشتر از ناخن های پا قابل تشخیص است.

پارونیشیا (Paronychia)

پارونیشیا یک عفونت است که باعث قرمزی و تورم در اطراف لبه های بستر ناخن می شود. دو نوع پارونیشیا وجود دارد: حاد و مزمن. پارونيشيای حاد زماني بروز مي كند كه عفونتي ناشي از ترومای مستقيم يا غيرمستقيم به كوتيكول يا چين ناخن برسد. پارونیشیای مزمن اغلب در نتیجه عوامل حساسیت زا یا تحریک کننده ایجاد می شود.

سندرم پاتلا (Nail Patella Syndrome)

یک اختلال ژنتیکی بسیار نادر است که با بدشکل شدن ناخن و اسکلت بدن همراه است.

پسوریازیس Psoriasis

پسوریازیس یک بیماری مزمن و گسترده پوستی است که ممکن است به ناخن نیز گسترش یابد. در این صورت سطح ناخن ناهموار، موج دار و دارای فرورفتگی های ریز فراوان می شود. تغییر رنگ ناخن به زرد تا قرمز قهوه ای و یا جدا شدن ناخن از بستر نیز ممکن است دیده شود.

ناخن پینسر (Pincer nail) یا گازانبری

ناخن گیره ای یا گازانبری هنگامی تشکیل می شود که انحنای عرضی ناخن در امتداد محور طولی ناخن افزایش پیدا کند. سپس به سمت نوک ناخن می رسد. این بیماری ممکن است ارثی یا اکتسابی باشد. مکانیسم پیشرفت ناخن گاز انبری ناشناخته باقی مانده؛ اما بیماری های سیستمیک یا داروها عوامل رایجی هستند. گسترش پشتی استخوان ناشی از اگزوستوز زیرزبانی (subungual exostosis) نیز ممکن است باعث ایجاد ناخن پینسر شود، بنابراین ناخن و اگزوستوز باید بریده شوند. در این حالت حاشیه های جانبی ناخن فشار ثابتی را اعمال می کنند. این فشار، صفحه تغییرشکل یافته ناخن را به طور دائم منقبض می کند.

اختلال ناخن کلابینگ (Clubbing)

کلابینگ با افزایش انحنای صفحه ناخن به صورت طولی و عرضی با هیپرتروفی (hypertrophy) بافت نرم پالپ دیجیتالی (digital pulp) مشخص می شود. این بیماری جزء لاینفک هر معاینه فیزیکی عمومی در آزمایش های بالینی است.

اختلال دولیکنیچیا (Dolichonychia)

در دولیکنیچیا، طول ناخن ها بسیار بیشتر از عرض ناخن است. این اختلال با سندرم مارفان (Marfan) و هیپوپیتوئیتاریسم (hypopituitarism) همراه است.

ناخن منقار طوطی (Parrot beak nail)

در این بیماری شکل ناخن مانند انحنای متقارن لبه آزاد ناخن منقار طوطی است. ناخن منقار طوطی به طور معمول در آکرواسکلروز (acrosclerosis) شدید با تحلیل دیستال فالانژیال (phalangeal) به دلیل اسکلرودرمی (scleroderma) دیده می شود. در این اختلال صفحه ناخن در اطراف قسمت کوتاه شده، خم می شود.

براکیونیشیا

در براکیونشیا، عرض صفحه ناخن در مقایسه با طول آن کاهش می یابد. این تغییر ممکن است یکی از ویژگی های هایپرپاراتیروئیدیسم (hyperparathyroidism) و آرتروپاتی پسوریاتیک (psoriaticarthropathy) به عنوان نشانه اولیه تحلیل استخوان باشد.

ماکرونیکیا (Macronychia) و میکرونیکیا (micronychia)

این ناخن ها در مقایسه با ناخن های دیگر، بسیار بزرگ یا خیلی کوچک هستند. ماکرونیکیا ممکن است به دلیل رشد غیرعادی موضعی باشد. در حالی که میکرونیکیا در ارتباط با نوروم های پلکسی فرم (plexiform neuromas) ایجاد می شود.

ناخنک ناخن

ناخنک ناشی از ایجاد جای زخمی است که شامل چین خوردگی ناخن بر روی ماتریس می شود.

بیماری ناخن آنیکولیز

آنیکولیز (Onycholysis) به جدا شدن دیستال صفحه ناخن از بستر ناخن اشاره دارد. به زبان ساده تر آنیکولیز زمانی اتفاق می افتد که ناخن یک یا چند انگشت پا بدون درد از بستر ناخن جدا می شود. این وضعیت به تدریج و در طول زمان رخ می دهد. نواحی جداشده به دلیل وجود هوا در زیر ناخن و بقایای این نواحی، سفید، سبز، زرد یا مات به نظر می رسد. آنیکولیز می تواند باعث ایجاد بافت اضافی پوست در زیر ناخن، گود شدن و ضخیم شدن ناخن یا خم شدن لبه های ناخن شود. شایع ترین علت آن آسیب موضعی ناخن است.

برجستگی طولی

خطوط طولی Onychorrhexis به صورت شیارهای دندانه دار یا برآمدگی های برجسته ظاهر می شوند. این خطوط ممکن است باعث ناهنجاری‎های طولانی مدت شوند. شکاف ناخن به احتمال زیاد به دلیل یک ترومای جزئی است.

چاله شدن ناخن/تراکیونیشیا

چاله های ناخن، ناشی از کراتینه شدن معیوب ماتریس پروگزیمال با ماندگاری سلول های پاراکراتوز (parakeratotic) در سطح صفحه ناخن است. تعداد زیادی از عوامل موضعی بر عملکرد ماتریس تأثیر می گذارند.

ناخن های شکننده

در این بیماری، ناخن ها شکننده، نرم، شکسته یا نازک می شوند. از علل متداول شکنندگی ناخن ها، خیس شدن و خشک شدن مکرر ناخن ها است. از علل دیگر که کمتر رایج است، فقر آهن یا بیماری زمینه ای است. تروما شایع‎ترین علت این بیماری است.

اختلال لوکونشیا

لوکونشیا به تغییر رنگ سفید ناخن اشاره دارد. این بیماری به طور سنتی به سه زیرگونه طبقه بندی می شود:

• لوکونشیای کاذب: وقتی آسیب صفحه ناخن برون زا باشد (به عنوان مثال، آنیکومایکوزیس (onychomycosis))
• لوکونشیای درست یا آشکار (واقعی): هنگامی که آسیب از ماتریس سرچشمه می گیرد و در صفحه ناخن ظاهر می شود.
• لوکونشیای ظاهری: وقتی آسیب در بستر ناخن روی می دهد.
• لوکونشیای مرتبط با بیماری های سیستمیک معمولاً آشکار است.

ناخن نیم یا ناخن لیندسی

ناخن لیندسی همان لوکونشیای ظاهری با نیمه پروگزیمال طبیعی و نیمه دیستال غیر طبیعی با تغییر رنگ قهوه ای است. ناخن نیم در بیماران مبتلا به بیماری مزمن کلیه با نارسایی کلیه اورمیک (uremic) دیده می شود.

ناخن های تری (Terry nails)

ناخن های تری در واقع لوکونشیای ظاهری همراه با ناخنی است که از ناحیه نزدیک به رنگ سفید و از نظر دیستال طبیعی است. این بیماری با نارسایی احتقانی قلب، دیابت بزرگسال، بیماری عروق محیطی، همودیالیز (hemodialysis) و HIV همراه است.

ملانونیشیا (Melanonychia)

ملانونیشیا رنگدانه سیاه مایل به قهوه ای طولی یا عرضی ناخن است. ملانونیشیا معمولاً به لیکن پلان (lichen planus) نسبت داده می شود. ملانونیشیا همچنین ممکن است بخشی از رنگدانه های نژادی باشد.

سیانوز (Cyanosis)

سیانوز به صورت تغییر رنگ آبی یا بنفش در بستر ناخن ظاهر می شود. در نتیجه اشباع کمتر اکسیژن باعث تجمع دئوکسی هموگلوبین (deoxyhemoglobin) در عروق خونی کوچک اندام ها شود. سیانوز مرکزی ناشی از بیماری های مادرزادی قلبی است. این بیماری ممکن است در مخاط و اندام ها ظاهر شود. در حالی که سیانوز محیطی معمولاً با بررسی ناخن و انگشت تشخیص داده می شود. سیانوز محیطی در اثر انقباض عروقی و کاهش جریان خون محیطی ایجاد می شود. این حالت ها در مواجهه با سرما، شوک، نارسایی احتقانی قلب و بیماری عروق محیطی بروز می کند.

ایکتروس (Icterus)

تغییر رنگ زرد مخاط در نتیجه رسوب بیلی روبین (bilirubin) در موارد شدید ناخن ها را درگیر می کند. این وضعیت ممکن است نشان دهنده شکل شدید بیماری کبدی یا همولیز (hemolysis) باشد.

سندرم ناخن زرد

این بیماری با ضخیم شدن و تغییر رنگ زرد تا زرد مایل به سبز در ناخن ها مشخص می شود. سندرم ناخن زرد اغلب با بیماری های سیستمیک و به صورت شایع تر با ورم لنفاوی (lymphedema) و اختلال در تنفس ناشی از افیوژن پلور (pleural effusion) همراه است. این بیماری معمولاً در بزرگسالان رخ می دهد؛ اما ممکن است در دوران کودکی نیز رخ دهد.

تلانژکتازی بستر ناخن (Nail bed telangiectasia)

تلانژکتازی دوره ای سرنخ مهمی برای دخالت سیستمیک در اسکلروز سیستمیک، لوپوس و درماتومیوزیت (dermatomyositis) است.. علاوه بر این تلانژکتازی در دیابت،COPD و آرتریت روماتوئید (rheumatoid arthritis) نیز دیده شوند.

آنیکوگریفوز (Onychogryphosis)

وضعیتی است که در آن ناخن، بزرگ و ضخیم می شود. آنیکوگریفوز اغلب انگشت شست پا را تحت تأثیر قرار می دهد. این بیماری می تواند باعث بلندتر شدن یک قسمت از ناخن نسبت به قسمت دیگر شود. رشد ناخن در آنیکوگریفوز می تواند شبیه شاخ قوچ باشد، بنابراین مردم اغلب به آن، ناخن شاخ قوچ می گویند.

روشهای مراقبت از ناخن

با مراقبت از ناخن ها می توان از بیماری های ناخن جلوگیری کرد. برای سالم نگه داشتن ناخن، کافیست موارد زیر را رعایت نمایید:

• به ناخن ها ضربه نزنید.
• همیشه از ناخن گیر استفاده کنید و بعد از حمام که ناخن نرم است آن را مرتب کنید.
• ناخن های خود را خشک و تمیز نگه دارید.
• اگر ناخن های شکننده و ضعیفی دارید، آنها را همیشه کوتاه نگه دارید تا از شکستگی آن جلوگیری شود.
• از لوسیون و تقویت کننده بر روی ناخن استفاده کنید.
• پوشیدن دستکش در حین انجام کار
• پرهیز از بیش از حد تمیز کردن زیر ناخن
• پرهیز از جویدن ناخن
• پرهیز از سیگار

نسخه اصلی مطلب انواع مشکلات و بیماری های ناخن را در سایت دکتر علیرضا واعظ شوشتری بخوانید.

---