به طور معمول خانم ها هنگام بارداری به دلیل تغییر میزان هورمون استروژن، موهای زیبا و ضخیمی دارند؛ زیرا این هورمون از ریزش فولیکول مو جلوگیری می کند. با این حال، این حالت برای همه زنان باردار یکسان نیست؛ چون ممکن است به دلایل مختلف مربوط به سلامتی یا عدم تعادل هورمونی موهای خود را در دوران بارداری از دست بدهند. شایعترین دوره ریزش مو تقریباً سه ماه پس از زایمان رخ می دهد. افزایش هورمون ها در دوران بارداری موجب کاهش ریزش مو در اوایل آن می شود. پس از زایمان، هورمون ها به سطوح طبیعی برمی گردند که به موها اجازه می دهد تا به چرخه طبیعی بازگردد. ریزش طبیعی موها که در دوران بارداری به تأخیر افتاده ممکن است باعث ریزش موی ناگهانی شود. ریزش مو معمولاً ۳ تا ۴ ماه پس از زایمان به اوج خود می رسد؛ چراکه فولیکول موهای شما تارهای قدیمی تر را رها کرده و تار موی جدید ایجاد می کنند. این ریزش مو موقتی است و ریزش مو در عرض شش تا دوازده ماه به حالت عادی برمیگردد.

تغییرات مو در بارداری

زنان در طول بارداری متوجه تغییرات زیادی در موهای خود می شوند. برخی موهای خود را از دست می دهند و برخی متوجه می شوند موهایشان براق تر و قوی تر می شود. این به دلیل سطوح بالاتر استروژن است که می تواند فولیکول های مو را تحریک کند. برخی دیگر ممکن است متوجه شوند که موهای مجعد معمولی آنها صاف می شود یا برعکس موهایشان از صافی به سمت فر شدن می رود. برخی از زنان در دوران بارداری ریزش مو را تجربه می کنند و متوجه می شوند که موهایشان نازک شده یا بیشتر می ریزد. این اتفاق می تواند به دلیل کاهش هورمون استروژن رخ دهد. کاهش استروژن دلایل مختلفی دارد، از جمله:

• قطع مصرف قرص های ضد بارداری خوراکی
• عدم تعادل هورمونی
• سقط جنین یا مرده زایی

با این وجود، موهای فرد باید ظرف 6 ماه پس از زایمان به حالت قبلی خود بازگردند.

تغییرات مو پس از زایمان و در دوران شیر دهی

استروژن یک هورمونه زنانه بوده که در تخمدان ها تولید می شود. سطح استروژن ممکن است در مقطعی از زندگی خانم ها بالا رفته و پس از مدتی کاهش یابد و این روند در طول زندگی یک زن بارها و بارها تکرار می شود؛ اما میزان این هورمون در دوران بارداری به بیشترین مقدار خود می رسد. سطح بالای استروژن با طولانی کردن مرحله ی رشد طبیعی مو و جلوگیری از آغاز مرحله ی ریزش، تأثیر مثبتی بر رشد مو داشته و موجب ضخیم شدن و پر پشتی مو می شود.

پس از تولد نوزاد سطح استروژن بدن مادران کاهش یافته و سطح هورمون استرس که کورتیزول نامیده می شود بالا می رود. این نوسانات هورمونی باعث می شود بسیاری از فولیکول های مو در همین زمان از مرحله ی رشد خارج شده و وارد مرحله ی ریزش مو شوند. این اتفاق ریزش شدید مو را به دنبال داشته به طوری که بعد از گذشت حدود 9 ماه 30% از موها می ریزند.

علل ریزش مو پس از بارداری

علل عمده ریزش موی بارداری به قرار زیر است:

استروژن

استروژن باعث می شود که فولیکول مو بیشتر از حد طبیعی در مرحله استراحت باقی بماند که باعث افزایش ضخامت مو می شود. وقتی که نوزاد به دنیا آمد و سطح استروژن خون شما کاهش یافت، مرحله استراحت افزایش یافته مو به پایان می رسد و مرحله آناژن شروع خواهد شد. به عبارت دیگر تعداد بیشتری مو در زمان کوتاهتری خواهد ریخت؛ زیرا موهای قدیمی از فولیکول های مو بیرون انداخته خواهند شد. به محض این که همه موهای قدیمی ریختند، مو در یک دوره کوتاه به طرز قابل توجهی نازک تر خواهد شد.

تلوژن افلوویوم

تلوژن افلوویوم، یا TE یکی دیگر از علل ریزش موی بعد از بارداری است. تلوژن افلوویوم هنگامی رخ می دهد که چیزی در داخل بدن یا برای بدن رخ دهد که ضرورتاً برخی از فولیکول های مو را به مرحله تلوژن یا مرحله استراحت بکشاند. در این وضعیت به جای آن که فولیکول های مو به میزان نرمال حدوداً 15 درصد در مرحله استراحت قرار داشته باشند، درصد بسیار بیشتری در مرحله استراحت قرار می گیرند. در تلوژن افلوویوم، طول دوره تلوژن دستخوش تغییر نمی شود، پس هنگامی که مرحله آناژن در عرض دو الی چهار ماه شروع می شود، موهای قدیمی پس زده شده و یا می ریزد. از آنجایی که موهای زیادی در آن واحد در مرحله تلوژن قرار دارند، ریزش می تواند باعث ریزش موی خیلی واضحی شود. بارداری یکی از علل شوک دادن به بدن است که می تواند باعث تلوژن افلوویوم شود. به محض ریزش مو، موی جدید جای موهای ریخته شده را خواهد کرد و ضخامت موها نیز بعد از چند ماه به میزان طبیعی خود باز خواهد گشت.

فقر آهن

برای زنان این مسئله دور از انتظار نیست که پس از زایمان اندکی تا مقداری کم خونی داشته باشند. آنمی (کم خونی) به عارضه میزان کم گلبول های قرمز خون در بدن گفته می شود و آهن در جلوگیری از آنمی حیاتی است. آهن برای اکسیژن رسانی برای سلول ها اهمیت زیادی دارد که باعث می شود به سلول ها انرژی برسد. اگر شخص فقر آهن داشته باشد، این مسئله می تواند بر اکسیژن رسانی بر سرتاسر بدن تأثیر بگذارد. از آنجایی که بدن به صورت خودکار به سلول های اندام های بدن و سایر سیستم های حیاتی در اولویت اول اکسیژن رسانی می کند، سلول ها مو ممکن است محروم از اکسیژن بمانند که می تواند باعث ریزش مو شود. پزشک می تواند خون شما را آزمایش کند تا مشخص شود که آیا میزان آهن خون در سطح قابل قبولی است یا خیر.

کمبود هورمون تیروئید

مشخصه پرکاری تیروئید کاهش تولید هورمون تیروئید در بدن است و امروزه در میان زنان شایع است. هورمون تیروئید مسئول حفظ میزان متابولیسم بازال، سیستم گوارشی، سلامت روانی و حتی ناخن ها و موها است. کمبود این هورمون می تواند باعث ریزش مو شود.

درمان ریزش مو بعد از زایمان

• به طورکلی شما نمی توانید جلوی بروز ریزش مو در دوران بارداری را بگیرید؛ چراکه درمان خاصی برای آن وجود ندارد؛ اما رفتارهای خاصی وجود دارد که می تواند مانند روش درمانی اثر کند و شدت ریزش مو را کم کند. بهترین راه های درمان ریزش مو بعد از زایمان انتخاب یک رژیم غذایی سالم و سبک زندگی و همچنین مراقبت از بدن در برابر بیماری های زمینه ای مؤثر در ریزش مو است.
• از یک رژیم غذایی کامل شامل میوه ها، سبزیجات، گوشت های سالم و تخم مرغ، بدون غذاهای فرآوری شده و شیرین پیروی کنید. چنین رژیم غذایی انرژی شما را افزایش می دهد و از بروز کم خونی جلوگیری می کند
• سعی کنید به زندگی خود سرگرمی و فعالیت های آرامش بخش را اضافه کنید و استرس خود را به شیوه مثبت مدیریت کنید. اگر استرس بیش ازحد افزایش پیدا کند می تواند بیماری خود ایمنی و اختلالات تیروئید را تشدید کند
• علائمی که از زمان بارداری و در چند ماه اول دارید را زیر نظر داشته باشید. درست است که خستگی، نوسانات خلقی و ریزش مو از علائم شایع این دوره هستند؛ اما گاهی می توانند خبر از بروز یک بیماری خود ایمنی بدهند، بنابراین همیشه هوشیار باشید تا بتوانید در صورت بروز مشکل خود ایمنی یا اختلال تیروئیدی آنها را سریع شناسایی و مدیریت کنید

عدم استفاده از وسایل گرمایشی

وسایل گرمایشی که برای حالت دادن به مو ها استفاده می شوند گرمای زیادی تولید می کنند. این گرما می تواند به لایه ی محافظ مو که کوتیکول نامیده می شود آسیب رسانده و موجب خشکی و آسیب پذیری مو می شود. عدم استفاده از این وسایل به شما کمک می کند علاوه بر صرفه جویی در وقت از خشکی مو جلوگیری کرده و سلامت موهای خود را حفظ کنید.

شامپوی مناسب

از یک شامپوی ملایم، مناسب و حدالامکان طبیعی برای شستن موهای خود استفاده کنید تا علاوه بر پاکیزه شدن مو روغن طبیعی آن نیز حفظ شود. همچنین هنگام شستن مو پشت سر را به آرامی ماساژ دهید تا به جریان خون کمک کنید این امر باعث می شود مواد مغذی و اکسیژن بیشتری به مو رسیده و موجب تقویت آن شود.

توصیه می شود بعد از شستن مو ها از یک نرم کننده و یا تقویت کننده استفاده کنید؛ زیرا این محصولات با آبرسانی پوست و تأمین رطوبت مورد نیاز مو، سلامتی و شادابی مو را حفظ کرده و از خشکی، ریزش و در ادامه از کم پشتی مو جلوگیری می کند.

بالش ابریشمی

برای جلوگیری از گره خوردن، آسیب دیدگی و خشکی مو بر روی بالشی ساتن و یا ابریشمی بخوابید؛ زیرا بالش های پنبه ای رطوبت مو را جذب کرده و موها را آسیب پذیر و خشک می کنند؛ اما بالش های ساتن و ابریشمی علاوه بر حفظ رطوبت اصطکاک کمتری ایجاد کرده و از گره خوردن موها جلوگیری می کنند.

مدل مو

بسیاری از خانم ها علاقه دارند که مو های خود را ببافند و یا با کش مو ببندند و این مدل ها را هر روز استفاده می کنند؛ اما استفاده ی مکرر از یک مدل مو همچنین استفاده از مدل موهای نامناسب می تواند به مو فشار وارد کرده، موجب نازک شدن مو شده و به آن آسیب وارد کند.

سبک زندگی مناسب

همانطور که احتمالاً می دانید تغذیه یکی از مهم ترین فاکتورها برای سلامت مو می باشد. موها برای رشد کردن به مواد معدنی و ویتامین ها نیاز دارند با داشتن یک رژیم غذایی مناسب و تأمین مواد مغذی مورد نیاز مو، شما بستر را برای رشد مو فراهم کرده و از ریزش و آسیب رسیدن به آن جلوگیری می کنید. مصرف مواد مغذی را افزایش دهید: اگر شیرده هستید، باید مواد مغذی کافی برای تولید شیر و حفظ سلامتی خود دریافت کنید. افزایش مصرف مواد مغذی می تواند باعث سلامتی شما شود، به شما در تولید شیر کافی کمک کند و همچنین ممکن است به تقویت مو کمک کند، در این صورت ممکن است از ریزش بیشتر مو جلوگیری کند. عدم دریافت ویتامین ها و مواد مغذی کافی می تواند ریزش مو را تشدید کند.

نسخه اصلی مطلب تأثیر بارداری و زایمان در وضعیت موها را در سایت دکتر جمال الدین حسن زاده بخوانید.

---